مطالعه تطبیقی قابلیت اجرای شروط کیفری در قراردادها؛ لزوم تجدیدنظر در ماده 230 قانون مدنی ایران
مطالعة تطبیقی قابلیّت اجرای شروط کیفری در قراردادها؛ لزوم تجدیدنظر در مادّة 230 قانون مدنی ایران نام مقاله ای از میرحسین عابدیان که در شماره نوزدهم (پاییز 1385) در نشریه آموزه های حقوق کیفری منتشر شده است.
چکیده
قابلیت اجرای شرط کیفری، یعنی توافق پیشاپیش طرفین در ارزیابی خسارات احتمالی ناشی از نقض قرارداد، از موضوعاتی است که در نظامهای حقوقی مختلف، اختلاف نظرهای قابل توجّهی را به خود اختصاص داده است. دلیل این تشتت، علاوه بر دلایل تاریخی، به ویژه در نظامهای حقوقی عرفی، شاید نوع نگرش نسبت به اصل آزادی قراردادها و تحوّلات اصل مزبور به اقتضای تحوّلات اقتصادی و سیاسی و گرایشهای آزادی‌طلبانه در دنیا بوده است. بررسی نظامهای حقوقی، در مجموع، سه نظریة عمده در خصوص موضوع را نشان می‌دهد: اصل اجرای مطلق شرط کیفری، اجرای شرط کیفری با امکان تعدیل قضایی، تمییز بین شروط کیفری و شروط تعیین‌کنندة خسارت. در نظام حقوقی ایران، مادّة 230 قانون مدنی، اجرای مطلق شرط کیفری را مقرر داشته است. این نوشتار، پس از ذکر مقدماتی راجع به شروط کیفری، در صدد بررسی تحلیلی نظریه‌های سه‌گانه و ارزیابی آنهاست. نتیجة بررسی، لزوم تجدید نظر در مادّة 230 قانون مدنی ایران را، از حیث پیش‌بینی امکان تعدیل قضایی شرط کیفری، تأیید و تأکید می‌کند.
کلیدواژه‌ها
- شرط کیفری
- وجه التزام
- تعدیل قضایی
- شروط کیفری و شروط تعیین‌کنندة خسارت
- اجرای مطلق شرط کیفری
- مادّة 230 قانون مدنی ایران
- اصل آزادی قراردادها