مقایسه جایگاه قاعده اهم و مهم درحقوق مدنی ایران و فقه امامیه
 | |
| عنوان | مقایسه جایگاه قاعده اهم و مهم درحقوق مدنی ایران و فقه امامیه |
|---|---|
| رشته | حقوق خصوصی |
| دانشجو | رضا رجبعلیان |
| استاد راهنما | محمد بهمنی |
| استاد مشاور | محمود حکمت نیا |
| مقطع | کارشناسی ارشد |
| سال دفاع | ۱۳۹۰ |
| دانشگاه | دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی |
مقایسه جایگاه قاعده اهم و مهم درحقوق مدنی ایران و فقه امامیه عنوان پایان نامه ای است که توسط رضا رجبعلیان، با راهنمایی محمد بهمنی و با مشاوره محمود حکمت نیا در سال ۱۳۹۰ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی دفاع گردید.
چکیده
قاعده اهم و مهم یکی از قواعدی است که در فقه امامیه مورد استفاده واقع شده است و مورد مخالفت هیچ فقیهی قرار نگرفته است و فقهای امامیه و غیر امامیه بر آن اتفاق نظر دارند. با توجه به تاثیر فراوان حقوق مدنی ایران از فقه امامیه می توان تاثیر این قاعده را در قوانین و اندیشه های حقوقی حقوقدانان ایران مشاهده نمود. این قاعده در اصول فقه شیعه در بحث تزاحم مورد بررسی قرار گرفته است. روح تمام ادله مبتنی بر مصلحت، در فقه بر قانون لزوم تقدیم امر اهم بر مهم می باشد. این قاعده در کلمات فقها به علت عرفی بودن یا وضوح آن تعریف نشده است. موضوع اهم و مهم دو موضوعی است که از نظر مقنن دارای ملاک بوده و در نهایت یکی از موارد با توجه به شرایط بیرونی توسط ملکف انتخاب می گردد و به آن عمل می گردد. از لحاظ مدرک، قاعده اهم و مهم از قواعد منصوصه به شمار نمی آید، بلکه از قواعد اصطیادی (گرفته شده از کلمات فقها) می باشد. این قاعده مبنای بسیاری از قواعد فقهی می باشد و ادله اربعه دلالت بر درستی این قاعده دارد. مهمترین دلیل این قاعده عقل می باشد و برای تعیین موارد ترجیح امر اهم بر مهم ملاکاتی وجود دارد که به کمک آن می توان به درک و قضاوت درستی از اجرای این قاعده دست یافت.
ساختار و فهرست پایان نامه
چکیده ۱
مقدمه ۲
فصل اول : جایگاه قاعده ۹
گفتار اول: کلیات ۱۲
۱ تعادل و تراجیح ۱۳
۲ تعارض و تزاحم ۱۴
۲–۱ تعریف لغوی تعارض ۱۴
۲–۲ تعریف اصطلاحی تعارض ۱۵
۲–۳ شرایط تعارض ۱۵
۲–۴ تعریف لغوی تزاحم ۱۶
۲–۵ تعریف اصطلاحی تزاحم ۱۷
۲–۶ انواع تزاحم ۱۷
الف– تزاحم ملاکی ۱۷
ب– تزاحم حکمی ۱۸
۳ مرجحات تعارض ۱۸
۴ مرجحات تزاحم ۱۹
۵ تفاوت میان تعارض و تزاحم ۲۰
۶ تعارض میان دو حکم تکلیفی و وضعی ۲۱
۷ تزاحم میان دو حکم تکلیفی و وضعی ۲۱
گفتار دوم : قاعده اهم و مهم ۲۳
۱ تعریف قاعده اهم و مهم ۲۴
۲ پیشینه قاعده اهم و مهم ۲۴
۳ قلمرو قاعده اهم و مهم ۲۵
۴ شرایط اجرای قاعده اهم و مهم ۲۸
۵ موارد نقض قاعده اهم و مهم ۲۸
الف: نقض های وارده به قاعده ۲۸
ب: پاسخ به موارد نقض قاعده ۳۰
۶ قاعده اهم و مهم در احکام تکلیفی و وضعی ۳۲
الف، احکام تکلیفی ۳۲
ب، احکام وضعی ۳۳
گفتار سوم :مقایسه قاعده اهم و مهم با برخی موضوعات و قواعد ۳۴
۱) قاعده اضطرار ۳۴
۲) قاعده لاضرر ۳۵
۳)قاعده نفی عسر و حرج ۳۶
۴)قیاس ۳۷
۵) استحسان ۳۸
۶) قاعده احسان ۳۹
۷) قاعده قرعه ۴۱
۸) قاعده ترتب ۴۲
الف، ترتب تزاحمی ۴۳
ب، ترتب غیر تزاحمی ۴۳
فصل دوم : مبانی عمومی قاعده ۴۶
۱) کتاب ۴۶
۱ ۱ آیه
سوره زخرف ۴۶
۱ ۲ آیات
و
سوره کهف ۴۷
۱ ۳ آیه
سوره بقره ۴۸
۱ ۴ آیه
سوره بقره ۴۸
۲) سنت ۴۹
۲ ۱ روایت بحارالانوار ۴۹
۲ ۲ روایت دلایل الامامه ۵۰
۲ ۳ روایت التهذیب ۵۰
۲ ۴ روایت من لایحضره الفقیه ۵۱
۲ ۵ روایت نهج البلاغه ۵۱
۳) اجماع ۵۱
۴) عقل ۵۲
الف– معیارهای عقلی تقدیم اهم بر مهم ۵۳
۴ ۱ اخروی یا دنیوی بودن مصلحت اهم ۵۳
۴ ۲ اجتماعی بودن مصلحت اهم ۵۳
۴ ۳ عمومی بودن مصلحت اهم ۵۴
۴ ۴ ترجیح مصالح ضروری بر نیاز های عمومی ۵۴
۴ ۵ ترجیح نیاز های عمومی بر عادات و خواست های رفاهی و تکمیلی ۵۵
۴ ۶ دوام، یقینی بودن و بنیادین بودن مصلحت ۵۵
۴ ۷ سهولت و موافقت با فطرت و طبیعت مکلفان ۵۶
۴ ۸ اقربیت به مقاصد کلان شریعت ۵۷
۴ ۹ همسویی با تکوین ۵۸
۴ ۱۰ سایر موارد ۵۸
ب– تزاحم معیارهای عقلی انتخاب امر اهم ۵۸
ج– احکام ثانوی ۵۹
ج ۱ تفاوت حکم اولى و ثانوی ۶۱
ج ۲ نکته و چند تذکر ۶۲
ج ۳ برخی مصادیق عنوان ثانوى ۶۳
د– تعارض ضررین ۶۳
ذ– دفع افسد به فاسد ۶۷
۵) مرجع و معیار تشخیص اهم ومهم ۶۹
۶) منطقه الفراغ ۷۱
فصل سوم : مصادیق قاعده اهم و مهم و مقایسه فقه امامیه و حقوق مدنی ایران ۷۵
۱ گفتار اول: اموال ۷۶
۱ غیر منقول حکمی ۷۶
۲ نما و محصول زمین ۷۷
۳ وقف به علت اضرار به دیان ۷۹
۴ تولیت موقوفه ۸۱
۵ دستمزد متولی ۸۲
۶ فروش مال موقوفه ۸۳
۷ اذن در ارتفاق ۸۵
۸ اجبار مالک به خراب کردن دیوار ۸۷
۹ اجبار به ساختن دیوار مشترک ۸۹
۱۰ منع سوء استفاده از مالکیت ۹۰
۱۱ حریم املاک و مانند آن ۹۲
۱۲ قاعده قرعه ۹۳
۱۳ لقطه فاسد شدنی ۹۴
۱۴ اجرای تعهد به هزینه مدیون ۹۶
۱۵ تاخیر در اجازه و رد معامله فضولی ۹۶
۱۶ تلف مال دیگری ۹۷
۱۷ تعمیرات ضروری برای حفظ عین مستاجره ۹۹
۱۸ تعدی و تفریط مستاجر ۱۰۰
۱۹ ترک زراعت و آثار آن ۱۰۲
۲۰ منع تقسیم ضرری ۱۰۲
۲۱ تعمیر و تنقیه قنات مشترک ۱۰۴
۲۲ ابلاغ خبر عزل وکیل ۱۰۶
۲ گفتار دوم: اشخاص ۱۰۸
۱ تقاضای طلاق زوجه غایب ۱۰۸
۲ نکاح دختر صغیر ۱۰۹
۳ اجازه ولی قهری ۱۱۰
۴ استنکاف از پرداخت نفقه زوجه ۱۱۳
۵ خوف ضرر زوجه و مسکن جداگانه ۱۱۴
۶ مخالفت شوهر با شغل زن ۱۱۵
۷ جنون مستقر ۱۱۷
۸ ابتلاء شوهر به امراض مقاربتی ۱۱۹
۹ موانع حضانت ۱۲۰
۱۰ تعدد انفاق کنندگان و تقدم زوجه بر دیگران در نفقه ۱۲۲
فصل چهارم: نتیجه و پیشنهادها ۱۲۴
الف، نتیجه ۱۲۵
ب، پیشنهادها ۱۲۶
فهرست منابع و مآخذ ۱۲۸
کلیدواژه ها
- قاعده فقهی
- قاعده اهم و مهم
- تزاحم
- مرجحات باب تزاحم
- قانون مدنی
- اختلاف (تعارض)
- تزاحم (اصول فقه)
- فقه جعفری
- قاعده الاهم فی الاهم
- قواعد فقهی
- ایران
- حقوق مدنی
- مطالعه تطبیقی