نظریه شماره 7/1400/84 مورخ 1400/06/27 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره مبنای زمانی پرداخت مهریه وجه نقد
 | |
| شماره نظریه | ۷/۱۴۰۰/۸۴ |
|---|---|
| شماره پرونده | ۱۴۰۰-۹/۱-۸۴ ح |
| تاریخ نظریه | ۱۴۰۰/۰۶/۲۷ |
| موضوع نظریه | حقوق مدنی |
| محور نظریه | مهریه |
چکیده نظریه شماره 7/1400/84 مورخ 1400/06/27 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره مبنای زمانی پرداخت مهریه وجه نقد: 1- پرداخت مهریه توسط زوج، وجه رایج بر اساس متوسط شاخص بها در سال قبل است. 2- مطالبه مهریه بعد از فوت زوج تابع عمومات حاکم بر تقسیم ماترک از جمله مواد ۸۶۸ و ۸۶۹ قانون مدنی است. 3- در صورتی که مهریه بر ذمه پدر زوج قرار گرفته است، فوت زوج تأثیری در حقوق زوجه ندارد و زوجه وفق عمومات می‌تواند مهریه را از مدیون مطالبه کند. 4- منظور از شاخص سالانه در محاسبه مهریه، سال شمسی است.
استعلام
۱-آیا با توجه به ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی و تبصره ذیل آن و قانون استفساریه تبصره ذیل این ماده مصوب ۱۳۸۴ که پرداخت مهریه را با فرض این که وجه نقد باشد، بر اساس قیمت زمان پرداخت اعلام کرده است؛ اما در ماده ۲ آیین نامه اجرایی تبصره مصوب ۱۳/۲/۱۳۷۷ هیأت وزیران ملاک را شاخص بها در سال قبل از پرداخت قرار داده است، چنانچه زوج بخواهد مهریه پرداخت کند، بر اساس چه قیمتی و به چه نحوی باید پرداخت شود؟
۲- چنانچه زوج فوت شده باشد، با توجه به تعارض ماده و تبصره و قانون استفساریه آن که ملاک را قیمت زمان پرداخت اعلام داشته؛ اما ماده ۳ آیین نامه اجرای این تبصره ملاک را قیمت زمان فوت زوج اعلام داشته است، کدام یک از این دو قیمت ملاک است؟
۳- چنانچه مهریه وجه نقد بوده و بر ذمه پدر زوج باشد و ملاک در پرداخت مهریه با فرض فوت زوج قیمت زمان فوت باشد، آیا این حکم با فوت پدر زوج که مهریه بر عهده وی است؟ نسبت به وی نیز مجری است و مهریه بر اساس شاخص زمان فوت پدر زوج باید پرداخت شود؟
۴- آیا ملاک در محاسبه شاخص بها، شاخص سالانه اعلامی بانک مرکزی است یا شاخص ماهانه ای که اعلام می شود؟
۵- آیا در محاسبه مهریه و محاسبه خسارت تاخیر تأدیه وجوه نقد طبق شاخص بانک مرکزی تفاوتی وجود دارد و ملاک در مهریه شاخص سالانه و ملاک در خسارت تاخیر تأدیه موضوع ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب ۱۳۷۹ شاخص ماهانه است یا این که با توجه به فلسفه حکم که احتساب کاهش ارزش پول بوده است،در هر دو شاخص ماهانه اعلامی بانک مرکزی ملاک است؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه
۱- هرچند قانون استفساریه تبصره ذیل ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی مصوب ۱۳۷۶، منظور از زمان تأدیه مهریه موضوع تبصره الحاقی ۲۹/۴/۱۳۷۶ به ماده یادشده را زمان اجرای حکم قطعی و لازم الاجرا دانسته است؛ اما نظر بر این که وفق تبصره یاد شده، مهریه وجه رایج متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تأدیه به نسبت سال وقوع عقد پرداخت می شود، محاسبه مهریه به شرح مذکور در این تبصره مستلزم تحقق عنوان شاخص سالانه است که این عنوان صرفا بر شاخص سال قبل از تأدیه صدق می کند و در خصوص سال زمان تأدیه، چنین شاخصی تحقق نیافته تا بر اساس آن امر محاسبه صورت گیرد. لذا همان گونه که در آیین نامه اجرایی این تبصره مصوب ۱۳/۲/۱۳۷۷ هیأت وزیران آمده است، ملاک متوسط شاخص بها در سال قبل و به ترتیب تعیین شده در این آیین نامه است؛ بنابراین در فرض سؤال، زوج ملزم به پرداخت مهریه وجه رایج بر اساس متوسط شاخص بها در سال قبل است.
۲- ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی و تبصره الحاقی به آن و قانون استفساریه این تبصره در مقام بیان فرض غالب بوده (از حیث احتساب زمان پرداخت) و مطالبه بعد از فوت زوج تابع عمومات حاکم بر تقسیم ماترک از جمله مواد ۸۶۸ و ۸۶۹ قانون مدنی است و ماده ۳ آیین نامه اجرایی تبصره یادشده مصوب ۱۳/۲/۱۳۷۷ هیأت وزیران نیز همسو با عمومات اخیر الذکر است.
۳- عبارت فوت زوج در ماده ۳ آیین نامه اجرایی یادشده ناظر بر فرض غالب است که زوج شخصا عهده دار پرداخت مهریه می باشد؛ بنابراین در فرض سؤال که مهریه بر ذمه پدر زوج قرار گرفته است، فوت زوج تأثیری در حقوق زوجه ندارد و زوجه وفق عمومات می تواند مهریه را از مدیون مطالبه کند.
۴ و ۵- منظور از شاخص سالانه موضوع ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب ۱۳۷۹ نرخ تورم سالانه براساس میانگین اعداد شاخص قیمت در یکسال منتهی به هر ماه می باشد اما در خصوص مهریه منظور سال شمسی است.
مواد مرتبط
- ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی
- ماده ۸۶۸ قانون مدنی
- ماده ۸۶۹ قانون مدنی
- ماده 2 آیین نامه اجرایی قانون الحاق یک تبصره به ماده (۱۰۸۲) قانون مدنی
- ماده 3 آیین نامه اجرایی قانون الحاق یک تبصره به ماده (۱۰۸۲) قانون مدنی
- ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی