نقش زمان در عقود از دیدگاه فقه و حقوق موضوعه

عنوان	نقش زمان در عقود از دیدگاه فقه و حقوق موضوعه
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	سیدمحمدحسن صادقی
استاد راهنما	سیدمحمدصادق طباطبایی
استاد مشاور	محمدمهدی الشریف
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۸۸
دانشگاه	دانشگاه اصفهان

نقش زمان در عقود از دیدگاه فقه و حقوق موضوعه عنوان پایان نامه ای است که توسط سیدمحمدحسن صادقی، با راهنمایی سیدمحمدصادق طباطبایی و با مشاوره محمدمهدی الشریف در سال ۱۳۸۸ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه اصفهان دفاع گردید.

چکیده

در عصر حاضر زندگی شتاب بی سابقه ای پیدا کرده است و این امر بر عرصه روابط حقوقی نیز تاثیر گذارده است . از این روست که مساله زمان اجرای تعهدات قراردادی بحث های متنوعی را در کتب حقوقی به خود اختصاص داده است . تعیین زمان در عقود به روش های مختلف می تواند صورت گیرد که هر کدام از این روش ها آثاری را در پی دارد و در مواردی ممکن است به بطلان عقد بینجامد . در اغلب اوقات ظرف زمان ایفای تعهدات توسط طرفین قرارداد معین می گردد . گاه نیز ظرف زمان اجرای تعهدات در قرارداد ذکر نمی شود ولی این امر مشکلی را ایجاد نمی کند زیرا راه های شرعی و قانونی برای تعیین این ظرف زمانی وجود دارد . در مورد زمان شروع تعهدات نیز این امر صادق است . نحوه لحاظ زمان در یک قرارداد به چند صورت قابل تصور است . گاه زمان قید تعهد است یعنی زمان جزیی از متعلق عقد می باشد . در این موارد تخلف از زمان برابر با عدم انجام متعلق عقد می باشد . در مواردی زمان شرط تعهد است ؛ در این صورت عدم انجام تعهدات در زمان مقرر مطلوب دیگری غیر از متعلق عقد بوده است که محقق نشده است . در این موارد متعهدله حق فسخ معامله را دارد . نوع دیگر لحاظ زمان داعی قرار گرفتن آن است که متضمن اثر حقوقی به نفع متعهدله نیست .

ساختار و فهرست پایان نامه

عنوان صفحه

فصل اول : کلیات تحقیق

مقدمه ۱

۱–۱– شرح و بیان مساله پژوهشی ۲

۱–۲– پیشینه پژوهش ۳

۱–۳– اهداف پژوهش ۳

۱–۴–اهمیت و ارزش پژوهش ۳

۱–۵– کاربرد نتایج ۴

۱–۶– فرضیه ها یا سوالهای تحقیق ۴

۱–۷– روش تحقیق ۴

۱–۸– جامعه آماری ۵

۱–۹– کلید واژه ها ۵

فصل دوم : تعاریف و مفاهیم

۲–۱ عقد ۶

۲–۱–۱ تعریف عقد ۶

۲–۱–۲ اقسام عقود ۷

۲–۱–۲–۱ تقسیم عقود به لحاظ وفا کردن به مضمون آن ۷

۲–۱–۲–۱–۱ عقود عهدی ۷

۲–۱–۲–۱–۲ عقود اذنی ۸

۲–۱–۲–۲ تقسیم عقد از حیث مطلق یا مشروط بودن ماهیت ۸

۲–۱–۲–۲–۱ عقد مطلق ۹

۲–۱–۲–۲–۲ عقد مشروط ۹

۲–۱–۲–۳ تقسیم عقود از نظر موعد انجام تعهدات ۹

۲–۱–۲–۳–۱ عقود موجل ۹

۲ –۱–۲–۳–۲ عقود حال (نقد) ۹

۲–۱–۳ تمییز عقد معلق و موجل ۹

عنوان صفحه

۲–۱–۴ مقایسه عقد موجل (اجل به معنای سررسید ) با واجب معلق ۱۰

۲–۱–۵ مقایسه عقد موجل ( اجل به معنای ظرفیت ) با واجب موقت ۱۰

۲–۲ اجل ۱۱

۲–۲–۱ مفهوم اجل در فقه و حقوق ۱۱

۲–۲–۱–۱ مفهوم اجل در فقه ۱۱

۲–۲–۱–۲ مفهوم حقوقی اجل ۱۱

۲–۲–۲ اقسام اجل ۱۲

۲–۲–۲–۱ تقسیم اجل به لحاظ ماهیت ۱۳

۲–۲–۲–۱–۱ ظرفیت ۱۳

۲–۲–۲–۱–۲ سررسید ۱۳

۲–۲–۲–۲ تقسیم اجل به لحاظ منشا ۱۳

۲–۲–۲–۲–۱ اجل قراردادی ۱۳

۲–۲–۲–۲–۱–۱ انواع اجل قراردادی ۱۴

۲–۲–۲–۲–۱–۱–۱ صریح ۱۴

۲–۲–۲–۲–۱–۲–۲ ضمنی ۱۴

۲–۲–۲–۲–۲ اجل قضایی ۱۴

۲–۲–۲–۲–۳ اجل قانونی ۱۵

۲–۲–۲–۳ تقسیم اجل به لحاظ نفع آن برای متعهدله و متعهد ۱۵

۲–۲–۲–۳–۱ اجل به سود متعهد ۱۶

۲–۲–۲–۳–۲ اجل به سود متعهدله ۱۶

۲–۲–۲–۳–۳ اجل به سود طرفین قرارداد ۱۶

۲–۲–۳ ماهیت اجل از دید فقه و حقوق ۱۶

۲–۲–۳–۱ دیدگاه فقهی ۱۶

۲–۲–۳–۲ دید گاه حقوقی ۱۷

۲–۲–۴ اسباب حلول تعهد ۱۷

۲–۲–۴–۱ انقضای مدت ۱۸

عنوان صفحه

۲–۲–۴–۲ انصراف از اجل ۱۸

۲–۲–۴–۳ سقوط قراردادی اجل ۱۸

۲–۲–۴–۴ سقوط اجل به حکم قانون ۱۸

۲–۲–۵ قید و شرط ۱۹

۲–۲–۵–۱ شرط ۱۹

۲–۲–۵–۱–۱ شرط در لغت ۱۹

۲–۲–۵–۱–۲ شرط در عقود و ایقاعات ۱۹

۲–۲–۵–۱–۳ واژه شرط در اصطلاح روایات ۲۰

۲–۲–۵–۱–۴ شروط ضمن عقد ۲۰

۲–۲–۵–۱–۴–۱ اقسام شرط ضمن عقد ۲۱

۲–۲–۵–۱–۴–۱–۱ شرط صفت ۲۱

۲–۲–۵–۱–۴–۱–۲ شرط فعل ۲۱

۲–۲–۵–۱–۴–۱–۳ شرط نتیجه ۲۲

۲–۲–۵–۱–۵ تمییز شرط و مانع ۲۳

۲–۲–۵–۱–۶ تفاوت شرط زمان و اجل ۲۳

۲–۲–۵–۲ قید ۲۳

۲–۲–۵–۲–۱ مبنای اول ۲۳

۲–۲–۵–۲–۱–۱ عین خارجی ۲۴

۲–۲–۵–۲–۱–۲ تقیید در کلی ۲۵

۲–۲–۵–۲–۱–۳ تقیید در اعمال ۲۶

۲–۲–۵–۲–۲ مبنای دوم ۲۶

۲–۲–۵–۲–۳ مبنای انتخابی ۲۷

۲–۲–۵–۲–۴ شک در قید یا شرط بودن زمان ۲۸

فصل سوم : تعیین ظرف زمان در قرارداد

۳–۱ معین و نامعین بودن موعد انجام تعهد ۳۰

۳–۱–۱ موعد انجام تعهد معین است ۳۰

عنوان صفحه

۳–۱–۱–۱ لزوم معین بودن مدت اجل ۳۱

۳–۱–۱–۲ تعیین اجل بسیار طولانی ۳۱

۳–۱–۱–۳ ملاک علم متعاقدین است یا نه ؟ ۳۲

۳–۱–۱–۴ اجل تاخیری غیر معین ۳۳

۳–۱–۱–۵ تفویض تعیین زمان به متعهد ۳۳

۳–۱–۱–۶ تعیین ظرف زمان به وسیله متعهدله ۳۴

۳–۱–۲ عدم تعیین ظرف زمان ایفای تعهدات ۳۴

۳–۱–۲–۱ آثار انقضای مدت عرفی ۳۶

۳–۱–۳ زمان شروع ایفای تعهد ۳۷

۳–۱–۳–۱ توافق بر تعیین زمان اجرای قرارداد توسط متعهدله ۳۷

۳–۱–۳–۲ عدم تعیین زمان شروع اجرای تعهدات در قرارداد ۳۷

۳–۱–۳–۲–۱ نظرات درباره عدم تعیین زمان شروع ایفای تعهد ۳۸

۳–۱–۳–۲–۲ دلایل فوریت ۳۹

۳–۱–۳–۲–۳ اصل حال بودن تعهد در قانون مدنی ۴۰

۳–۱–۳–۲–۴ انجام تعهد پیش از موعد اجرا ۴۱

۳–۲ وسعت و عدم وسعت ظرف زمان ۴۲

۳–۲–۱ وسعت ظرف زمان ۴۲

۳–۲–۲ عدم وسعت ظرف زمان ۴۲

۳–۲–۲–۱ قول به بطلان ۴۳

۳–۲–۲–۲ قول به تفصیل ۴۴

۳–۲–۲–۳ قول به صحت ۴۴

۳–۲–۲–۴ بررسی نظرات ۴۴

۳–۲–۳ شک در وسعت و عدم وسعت ظرف زمان ۴۵

۳–۲–۳–۱ توجیه صحت عقد به وسیله ی قواعد اصول فقه ۴۶

۳–۲–۳–۲ رد دلیل صحت ۴۶

۳–۲–۳–۳ نظر انتخابی ۴۸

عنوان صفحه

۳–۲–۳–۳–۱ زمان به نحو تقیید ۴۸

۳–۲–۳–۳–

زمان به نحو شرطیت ۴۸

۳–۳ انشاء معلق بر قدرت انجام تعهدات در ظرف زمان خاص ۴۹

۳–۳–۱ دلایل قایلین به بطلان ۵۰

۳–۳–۱–۱ تعلیق ۵۰

۳–۳–۱–۲ غرر ۵۱

۳–۴ تطبیق بین زمان و عمل ۵۱

۳–۴–۱ بررسی صحت انواع تطبیق ۵۲

۳–۵ اطلاق مدت از حیث اتصال و انفصال ۵۳

۳–۵–۱ اطلاق ۵۴

۳–۵–۱–۱ اطلاق مقسمی ۵۴

۳–۵–۱–۲ اطلاق قسمی ۵۴

۳–۵–۲ بررسی صحت عقدی که به نحو اطلاق مقسمی است ۵۴

۳–۶ عدم تعیین زمان انتهای قرارداد ۵۶

۳–۶–۱ نظرات علما ۵۷

۳–۶–۲ نظر قانون مدنی ۵۷

۳–۷ اتصال و انفصال ظرف زمان به عقد ۵۸

۳–۷–۱ مقام ثبوت ۵۸

۳–۷–۱–۱ دلیل اول عدم معقولیت ۵۹

۳–۷–۱–۱–۱ رد این دلیل ۵۹

۳–۷–۱–۲ دلیل دوم عدم معقولیت ۵۹

۳–۷–۱–۲–۱ رد این دلیل ۶۰

۳–۷–۲ مقام اثبات ۶۰

۳–۷–۲–۱ دلایل لازم بودن اتصال ظرف زمان به عقد ۶۰

۳–۷–۲–۱–۱ دلیل اول ۶۰

۳–۷–۲–۱–۲ دلیل دوم ۶۰

عنوان صفحه

۳–۷–۲–۱–۳ دلیل سوم ۶۰

۳–۷–۲–۱–۴ دلیل چهارم ۶۱

۳–۷–۲–۲ بررسی دلایل ۶۱

۳–۷–۲–۲–۱ رد دلیل اول ۶۱

۳–۷–۲–۲–۲ رد دلیل دوم ۶۱

۳–۷–۲–۲–۳ رد دلیل سوم ۶۲

۳–۷–۲–۲–۴ رد دلیل چهارم ۶۲

۳–۷–۳ اتصال و انفصال ظرف زمان در قانون مدنی ۶۳

۳–۸ تعیین دو ظرف زمان برای ایفای تعهد با اجرت متفاوت ۶۳

۳–۸–۱ مقام ثبوت ۶۳

۳–۸–۱–۱ پاسخ اول ۶۴

۳–۸–۱–۲ پاسخ دوم ۶۴

۳–۸–۱–۳ پاسخ سوم ۶۵

۳–

–۲ مقام اثبات ۶۶

۳–۸–۲–۱ قول به بطلان ۶۷

۳–۸–۲–۱–۱ دلیل اول ۶۷

۳–۸–۲–۱–۱–۱ پاسخ اول در رد دلیل اول ۶۷

۳–۸–۲–۱–۱–۲ پاسخ دوم در رد دلیل اول ۶۸

۳–۸–۲–۱–۲ دلیل دوم بطلان ۶۸

۳–۸–۲–۱–۲–۱ رد دلیل دوم بطلان ۶۸

۳–۸–۲–۱–۳ دلیل سوم بطلان ۶۹

۳–۸–۲–۱–۳–۱ رد دلیل سوم بطلان ۶۹

۳–۸–۲–۱–۴ دلیل چهارم بطلان ۶۹

۳–۸–۲–۱–۴–۱ رد دلیل چهارم ۶۹

۳–۸–۳ باب تزاحم و مساله تعدد اجرت در یک عقد با ظرف زمان متعدد ۷۰

۳–۸–۳–۱ تفاوت از نظر حکم ۷۰

عنوان صفحه

۳–۸–۳–۲ تفاوت از جهت موضوع ۷۰

۳–۹ تعیین ظرف زمان در عقود اذنی و موقت ۷۱

۳–۹–۱ عقود اذنی ۷۱

۳–۹–۲ عقود موقت ۷۱

فصل چهارم : انقضای ظرف زمان

۴–۱ قید یا شرط بودن ظرف زمان ۷۲

۴–۱–۱ ظرف زمان شرط انجام تعهد باشد ۷۲

۴–۱–۱–۱ آثار انقضای زمانی که شرط انجام تعهد است ۷۲

۴–۱–۱–۱–۱ حق فسخ بدون نیاز به الزام ۷۳

۴–۱–۲ تعهداتی که در آن زمان قید تعهد است ۷۴

۴–۱–۲–۱ آثار انقضای موعد انجام تعهدات به قید وحدت مطلوب ۷۵

۴–۱–۲–۱–۱ سرنوشت تعهد پس از انقضای موعد انجام تعهد ۷۵

۴–۱–۲–۱–۲ سرنوشت عقد پس از انقضای زمان ۷۶

۴–۱–۲–۱–۲–۱ نظریه قایل به عدم حق خیار برای متعهد له ۸۰

۴–۱–۲–۲ عمل ناقص انجام شده توسط متعهد ۸۱

۴–۱–۲–۲–۱ دلایل استحقاق متعهد به اجرت ۸۱

۴–۱–۲–۲–۱–۱ دلیل اول ۸۱

۴–۱–۲–۲–۱–۲ دلیل دوم ۸۲

۴–۱–۲–۲–۱–۲–۱ قاعده اثراء بلاسبب ۸۲

۴–۱–۲–۲–۱–۳ دلیل سوم ۸۳

۴–۱–۲–۲–۱–۴ دلیل چهارم ۸۵

۴–۲ داعی ۸۶

۴–۲–۱ رابطه قصد و داعی ۸۷

۴–۲–۲ سرنوشت تعهد و عقدی که زمان رد آن به نحو داعی لحاظ شده است ۸۹

۴–۳ آثار انقضای زمان در عقود اذنی و موقت ۹۰

۴–۳–۱ انقضای زمان در عقود موقت ۹۰

عنوان صفحه

۴–۳–۲ انقضای زمان در عقود اذنی ۹۱

۴–۴ شرط نقص اجرت در صورت تخلف از ظرف زمان ۹۱

۴–۴–۱ محل نزاع ۹۱

۴–۴–۲ بررسی نظرات ۹۲

۴–۴–۲–۱ دلایل بطلان عقد و شرط ۹۲

۴–۴–۲–۱–۱ دلیل اول ۹۲

۴–۴–۲–۱–۲ دلیل دوم ۹۳

۴–۴–۲–۱–۳ دلیل سوم ۹۳

۴–۴–۲–۱–۴ دلیل چهارم ۹۳

۴–۴–۲–۱–۵ دلیل پنجم ۹۳

۴–۴–۲–۲ بررسی دلایل ۹۳

۴–۴–۲–۲–۱ رد دلیل اول ۹۳

۴–۴–۲–۲–۲ رد دلیل دوم ۹۴

۴–۴–۲–۲–۳ رد دلیل سوم ۹۴

۴–۴–۲–۲–۴ رد دلیل چهارم ۹۴

۴–۴–۲–۲–۵ رد دلیل پنجم ۹۵

۴–۴–۲–۲–۵–۱ روایت صحیح حلبی ۹۵

۴–۴–۲–۳ تحلیل دیگر از مسیله شرط نقص اجرت در صورت تخلف از زمان ۹۶

۴–۵ شرط عدم اجرت در فرض تخلف از ظرف زمان ۹۷

۴–۵–۱ محل نزاع ۹۸

۴–۵–۲ دلایل بطلان عقد و شرط ۹۹

فصل پنجم : نتیجه گیری

منابع و مآخذ

کلیدواژه ها

• تعهد قانونی
• زمان
• مسیولیت(حقوقی)
• قرارداد
• شرط زمان
• تعهد
• ایفا
• انقضای ظرف زمان.
• تاریخ انقضاء
• حقوق موضوعه
• فقه