نقش مصلحت اجتماعی در فرزندخواندگی از نظر فقه مذاهب اسلامی و حقوق ایران
 | |
| عنوان | نقش مصلحت اجتماعی در فرزندخواندگی از نظر فقه مذاهب اسلامی و حقوق ایران |
|---|---|
| رشته | حقوق خصوصی |
| دانشجو | عبدالحمید طالبی |
| استاد راهنما | سید محمدصادق موسوی |
| استاد مشاور | غفور خویینی |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۳۹۷ |
| دانشگاه | دانشگاه خوارزمی |
نقش مصلحت اجتماعی در فرزندخواندگی از نظر فقه مذاهب اسلامی و حقوق ایران عنوان رساله ای است که توسط عبدالحمید طالبی، با راهنمایی سید محمدصادق موسوی و با مشاوره غفور خویینی در سال ۱۳۹۷ و در مقطع دکتری دانشگاه خوارزمی دفاع گردید.
چکیده
از مهم ترین موضوعات بنیادین در نظام خانواده، پیشگیری جدایی فرزند از خانواده است و سرپرستی از کودکان یتیم و بدون سرپرست از بسیاری از آسیب های اجتماعی جلوگیری می نماید، این موضوع با نام فرزندخواندگی از گذشته تا به امروز در کشورهای اسلامی و غیراسلامی به صورت کامل یا ناقص صورت می پذیرد، لکن در کشورهای اسلامی با توجه به آیات ۴ و ۵ سوره احزاب این نهاد با موانعی مواجه می باشد، هدف این پژوهش تعریف و تبیین مصلحت اجتماعی و ارتباط آن با نهاد فرزندخواندگی و یافتن مبانی فقهی و قواعد مرتبط با آن در رفع و حل مشکلات روابط بین فرزندپذیری و فرزندخوانده در فقه مذاهب اسلامی خمسه است. این پژوهش از نظر نوع، کاربردی است و با استفاده از روش توصیفی–تحلیلی به گردآوری اطلاعات موجود در خصوص موضوع و بیان وضعیت و خصوصیات موجود در مورد آن پرداخته است و در روش تحلیلی از اطلاعات موجود به منظور بهبود شرایط فعلی و در جهت ارایه راهکارهای مناسب، با بررسی نظریات فقهی و حقوقی در مطالعه تطبیقی مذاهب اسلامی استفاده شده است و در نهایت سعی شده فرضیات تحقیق مورد سنجش واقع و پیشنهادات کاربردی ارایه گردد. یافته های این پژوهش نشان داد فرزندخواندگی رایج در جوامع غربی که اصل و نسب حقیقی و روابط خونی کودک را پنهان می سازد در تمامی مذاهب اسلامی نفی شده است، لکن بر اساس اقدام عملی پیامبر اکرم (ص) و پذیرش زید بن حارثه به عنوان فرزندخوانده به مدت سی سال که هجده سال آن در قبل و بعد از بعثت حضرت (ص) بوده است دلیل بر سنت بودن این عمل دارد که در ابتدا به طور کامل در اسلام پذیرفته شده است و بعضی از آثار آن پس از نزول آیات سوره احزاب نفی گردیده است. از نظر علمای اسلام اسناد مجازی فرزندخوانده به فرزندپذیر حرام نمی باشد، بنابراین می توان فرزندخواندگی که بر آن آثار نسب مترتب نباشد را مصداق اتم سرپرستی کودکان بی سرپرست مورد نظر اسلام دانست که با عنوان سرپرستی از سوی اشخاص حقیقی و یا حقوقی صورت می پذیرد و در بیشتر کشورهای اسلامی با نام کفاله القاصر یا کفالت اسلامی متداول است. فرزندخوانده یا کودک بی سرپرست به دلیل مفقود بودن نسب با سایر اطفال متفاوت است و به همین علت ممکن است اشخاص را از پذیرفتن این مسیولیت خطیر اجتماعی منصرف و یا زندگی آن ها را توام با عسر و حرج نماید. از پژوهش حاضر می توان نتیجه گرفت بر اساس قاعده الحاکم ولی من لا ولی له حاکم می تواند بر حضانت و دیگر امور ضروری اطفال یتیم و بی سرپرست اعمال ولایت نماید و بنا بر حکم حکومتی که در حوزه مسایل و مصالح اجتماعی مطرح می شوند مشکلات آنان را مرتفع سازد و یا بر اساس احکام ثانوی و یا شرط ضمن عقد موضوعات مربوط به فرزندخواندگی از قبیل محرمیت، حضانت، نفقه و ارث را با وضع قوانین و مقررات حل نماید.
ساختار و فهرست رساله
فهرست مطالب: فصل اول: مقدمه (بیان مسیله، اهمیت موضوع و )
فصل دوم: کلیات و مفاهیم
مبحث اول: شریعت و مصلحت
گفتار اول: تعریف مصلحت
گفتار دوم: مهم ترین خواص مصالح شرعی
گفتار سوم: منفعت
گفتار چهارم: فقه و مصلحت
مبحث دوم: فرزندخواندگی
گفتار اول: مفاهیم و تعاریف
گفتار دوم: پیشینه فرزندخواندگی
گفتار سوم: فرزندخواندگی در حقوق داخلی و حقوق بین الملل
گفتار چهارم: نهاد قیمومت
فصل سوم: مصلحت اجتماعی در حقوق و فقه اسلامی
مبحث اول: مصلحت اجتماعی از منظر حقوقدانان
گفتار اول: مبنا و هدف حقوق
گفتار دوم: ارتباط مصلحت و حقوق
گفتار سوم: تقسیم بندی مصالح از نظر نوعی
مبحث دوم: مصلحت اجتماعی در حکمت و فقه اسلامی
فصل چهارم: نقش مصلحت اجتماعی در فرزندخواندگی
مبحث اول: مبانی و فواید اجتماعی فرزندخواندگی
گفتار اول: لقیط (کودک رهی)
گفتار دوم: ایتام
گفتار سوم: فواید و آسیب های اجتماعی فرزندخواندگی
مبحث دوم: حکم فرزندخواندگی در فقه مذاهب اسلامی
گفتار اول: مذهب امامیه
گفتار دوم: مذاهب اهل سنت
گفتار سوم: بررسی پذیرش فرزندخواندگی در مذاهب اسلامی
گفتار چهارم: ولایت حاکم اسلامی بر کودکان بی سرپرست
گفتار پنجم: آثار فقهی مصلحت اجتماعی در فرزندخواندگی
فصل پنجم: فرزندخواندگی در حقوق ایران
مبحث اول: ماهیت حقوقی فرزندخواندگی
گفتار اول: عقد فرزندخواندگی
گفتار دوم: مشخصات عقد فرزندخواندگی
مبحث دوم: حقوق کودکان بی سرپرست و فرزندخواندگی در قوانین و مقررات ایران
مبحث سوم: قانون حمایت از کودکان بی سرپرست و بدسرپرست
گفتار اول: قانون حمایت از کودکان بی سرپرست
گفتار دوم: قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بد سرپرست
گفتار سوم: نقدها و پیشنهادهای وارده بر قانون جدید
فصل ششم: نتیجه گیری و پیشنهادها
مبحث اول: نتیجه گیری
مبحث دوم: پیشنهادها
فهرست منابع
چکیده انگلیسی
کلیدواژه ها
- مصلحت اجتماعی
- حکم حکومتی
- فرزندخواندگی
- مذاهب فقهی