نکاح نابالغ

نکاح، رابطه حقوقی است که به وسیله عقد میان زن و مرد حاصل می‌گردد و به آن‌ها حق تمتع جنسی از یکدیگر را می‌دهد. در خصوص نکاح نابالغ، قانونگذار مقرراتی را در ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی، ذیل فصل قابلیت صحی برای ازدواج پیش بینی نموده است، که به موجب آن، عقد نکاح دختر قبل از رسیدن به سن ۱۳ سال تمام شمسی و پسر قبل از رسیدن به سن ۱۵ سال تمام شمسی منوط است به اذن ولی به شرط رعایت مصلحت با تشخیص دادگاه صالح. در خصوص رعایت مصلحت نابالغ در ازدواج، باید گفت نکاحی به مصلحت شخص است که غایت نهایی ازدواج را تأمین نماید؛ یعنی ضامن امتداد نسل بوده؛ منجر به ارضای غرایز جنسی گردیده؛ و مانع انحرافات فردی و اجتماعی گردد.

به نظر برخی حقوقدانان، نکاح نابالغ توسط ولی، بدون رعایت مصلحت او، غیرنافذ بوده؛ و باید توسط دادگاه، تنفیذ یا رد گردد، و به نظر برخی دیگر، اگر ولی، مولی علیه نابالغ را، بدون اذن دادگاه، به نکاح شخصی درآورد؛ دادگاه نمی‌تواند اقدام به ابطال نکاح نماید؛ اما چنین ازدواجی، قابل ثبت نبوده؛ و در این مورد، امکان صدور سند نکاحیه وجود ندارد، و به نظر برخی دیگر، نکاح نابالغ توسط ولی، بدون رعایت مصلحت او، باطل است.

مواد مرتبط

• ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی

ایجاب و قبول در نکاح صغیر

برای ازدواج، ایجاب و قبول از سوی طرفین یا وکیل آنها لازم بوده و در نکاح صغیر، ولی شرعی انشای عقد می‌نماید. در مواردی که ولی قانونی یکی از زوجین، صیغه نکاح را جاری می‌نماید؛ تا زمان بلوغ مولی علیه او؛ ولی قهری، طرف قرارداد محسوب می‌گردد؛ ولی در اجرای صیغه توسط وکیل، وی پس از جاری نمودن صیغه، نقش و تعهدی نخواهد داشت.

در فقه

• در اعتبار نکاح نابالغ توسط ولی، اجماع وجود دارد.

• ولی نمی‌تواند مولی علیه خود را، به نکاح شخص معیب درآورد، و اگر ولی، مولی علیه خود را به نکاح شخص معیب درآورد، چنین عقدی غیرنافذ است، شرب خمر، بداخلاقی و بدزبانی، عیب محسوب می‌گردند؛ و البته حق فسخ مولی علیه نیز، پس از رسیدن به بلوغ، محفوظ است.

در رویه‌ قضایی

• نظریه شماره ۷/۱۴۰۰/۵۵۸ مورخ ۱۴۰۰/۰۶/۱۴ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره مقررات قانون حمایت از حقوق معلولان درخصوص سرپرستان قانونی معلولین

مقالات مرتبط

• ازدواج اجباری؛ از ممنوعیت‌انگاری تا جرم‌انگاری
• واکاوی دیدگاه‌های خاص علامه کاشف‌الغطاء در احوال شخصیه با رویکرد تطبیقی اقلیت‌های دینی ایرانی
• استاد جعفری لنگرودی و شعائر الاسلام
• استقلال دختران بالغ در عقد نکاح در حقوق ایران، فقه مذاهب اسلامی و اسناد بین‌المللی
• بررسی اثر اذن در نکاح؛ نیابت یا اباحه؟
• تعارض نقش دادستان و سازمانهای غیر قضایی در حمایت از محجوران
• از بلوغ جسمانی تا رشد عقلانی: بازخوانی امارهی رشد در حقوق موضوعهی ایران و فقه اسلامی با مطالعه تطبیقی در حقوق فرانسه
• حریم خصوصی کودکان اشخاص مشهور در بستر رسانه‌های نوین
• آثار الحاق ایران به کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان بر قانون مدنی
• بازاندیشی معیار ذی‌نفعی خواهان و امکان‌سنجی طرح دعوا از سوی ثالث در مسئولیت مدنی

جستارهای وابسته

• نکاح
• صغیر
• بلوغ
• حجر
• ولی قهری