وصیت مازاد بر ثلث در حقوق ایران و فقه حنفی

وصیت مازاد بر ثلث در حقوق ایران و فقه حنفی عنوان پایان نامه ای است که توسط آرزو نجاری طاهری، با راهنمایی سعید شریعتی در سال ۱۳۹۷ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق دفاع گردید.

وصیت مازاد بر ثلث در حقوق ایران و فقه حنفی
عنوانوصیت مازاد بر ثلث در حقوق ایران و فقه حنفی
رشتهحقوق خصوصی
دانشجوآرزو نجاری طاهری
استاد راهنماسعید شریعتی
مقطعکارشناسی ارشد
سال دفاع۱۳۹۷
دانشگاهدانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق



چکیده

بر مبنای فقه امامیه و حقوق ایران موصی حق دارد حداکثر به میزان ثلث اموال خود وصیت نماید. ملاک محاسبه میزان ثلث نیز، اموال به جا مانده از موصی در حین وفات می باشد. چنانچه موصی به میزان مازاد بر ثلث وصیت نماید، با اجازه وراث نافذ است. بنابراین با اجازه آنها، وصیت صحیح و در صورت عدم اجازه، وصیت نسبت به مازاد باطل خواهد بود. اما اگر شخصی بلاوارث، باشد اینکه آیا او بیش از ثلث اموالش را می تواند وصیت کند یا نه؟ در قانون فعلی ایران قانونگذار محترم صراحتا حکمی را بیان نکرده اند که همین امر باعث اجمال و ابهام قوانین در این مورد شده است. در این تحقیق، تطبیق وصیت مازاد بر ثلث در فقه حنفی با قوانین جمهوری اسلامی ایران با واکاوی و شناخت نقاط مشترک و اختلاف، به شناخت دقیق و مناسب از جایگاه وصیت مازاد بر ثلث در حقوق ایران کمک خواهد نمود. با توجه به نتایج تحقیق می توان گفت اشتراکاتی همچون شرایط موصی، شرایط موصی له، اشتراک در اجازه پس از فوت موصی، اشتراک در تعیین میزان ثلث، اشتراک فقدان وارث به دلیل قتل در حقوق ایران و فقه حنفی وجود دارد. همچنین در مواردی همچون اجازه در زمان حیات موصی، شرط عدالت در وصی، رعایت اعتبار ثلث وصیت و کفایت وصی در حقوق ایران و فقه حنفی افتراق وجود دارد.

ساختار و فهرست پایان نامه

چکیده

مقدمه

۱– بیان مسیله

۲– اهمیت و ضرورت تحقیق

۳– پیشینه تحقیق

۴– سوالات تحقیق

۵– فرضیات تحقیق

۶– اهداف تحقیق

۷– روش تحقیق

۸– سازماندهی تحقیق

فصل اول: مفاهیم و کلیات مبحث اول: مفهوم وصیت

گفتار اول: وصیت در لغت

گفتار دوم: وصیت در اصطلاح

مبحث دوم: ارکان وصیت

گفتار اول: موصی

گفتار دوم: موصی به

گفتار سوم: موصی له

گفتار چهارم: وصی

مبحث سوم: ویژگیهای وصیت

گفتار اول: تعلیق به مرگ

گفتار دوم: قابلیت رجوع

گفتار سوم: تبرعی بودن

مبحث چهارم: ماهیت حقوقی وصیت

گفتار اول: وصیت تملیکی

گفتار دوم: وصیت عهدی

گفتار سوم: تفاوت های تملیک و عهد در اقسام وصیت

فصل دوم: مبانی و شرایط وصیت مازاد بر ثلث در حقوق ایران و فقه حنفی مبحث اول: مبانی وصیت مازاد بر ثلث

گفتار اول: مبانی وصیت مازاد بر ثلث در فقه امامیه و حقوق ایران

گفتار دوم: مبانی وصیت مازاد بر ثلث در فقه حنفی

مبحث دوم: شرایط وصیت مازاد بر ثلث در حقوق ایران و فقه حنفی

گفتار اول: شرایط وصی

گفتار دوم: شرایط موصی

گفتار سوم: شرایط موصی له

گفتار چهارم: شرایط اجازه وراث

بند اول: اجازه همه وراث

بند دوم: اجازه بعضی از وراث

بند سوم: اجازه در زمان حیات موصی

الف – دیدگاه فقه حنفیه

ب – دیدگاه حقوق ایران

بند چهارم: اجازه پس از فوت موصی

بند پنجم: ماهیت اجازه وراث

الف – ماهیت اجازه وراث در فقه امامیه و حنفی

ب – ماهیت اجازه وراث در حقوق ایران

بند ششم: شرایط اجازه دهنده

بند هفتم: تنفیذ ولی و قیم نسبت به مازاد بر ثلث

بند هشتم: تنفیذ وارث ورشکسته نسبت به مازاد بر ثلث

فصل سوم: سهم قابل تصرف موصی در وصیت در حقوق ایران و فقه حنفی مبحث اول: تعیین میزان ثلث در فقه حنفیه

گفتار اول: قابل تقویم و تملیک بودن موصی به

گفتار دوم: نامشروع نبودن موصی به

گفتار سوم: مجهول بودن موصی به

مبحث دوم: شرایط اموال و حقوق جزء ترکه و تعین میزان ثلث در حقوق ایران

گفتار اول: شرایط اموال و حقوق جزء ترکه

بند اول: اموال جزء ترکه

بند دوم: حقوق مالی جزء ترکه

بند سوم: حقوق متعلق به ترکه

گفتار دوم: حقوق موضوعه

گفتار سوم: تعیین میزان ثلث در حقوق ایران

بند اول: عین معین یا منفعت بودن موصی به

بند دوم: رایگان بودن تملیک

بند سوم: تعلق عین یا منفعت به موصی

بند چهارم: تملیک برای زمان بعد از فوت

بند پنجم: وضعیت وصیت فکی در حقوق ایران

بند ششم: وحدت یا تعدد حق موضوع وصیت

فصل چهارم: وصیت مازاد بر ثلث در صورت فقدان وارث در حقوق ایران و فقه حنفی مبحث اول: شرایط وصیت شخص بلاوارث

گفتار اول: فقدان وارث واقعی

بند اول: اتباع ایران

بند دوم: اتباع خارجی

گفتار دوم: فقدان وارث قانونی

بند اول: فقدان وارث به دلیل قتل

الف – عمدی بودن

ب – قتل نامشروع

ج – وقوع قتل مورث از سوی وارث ۵۰ د – قتل صغیر و مجنون ۵۰ ه – قتل در فراش ۵۰ بند دوم: فقدان وارث به دلیل کفر

الف – فرض مسلمان بودن مورث

ب – فرض کافر بودن مورث

بند سوم: عدالت در وصی

بند چهارم: کفایت وصی

بند پنجم: فقدان وارث به دلیل لعان

بند ششم: فقدان وارث به دلیل زنا

بند هفتم: تعدد وصی برای یک موصی

مبحث دوم: دیدگاه فقها و حقوقدانان در مورد وصیت مازاد بر ارث در صورت فقدان وارث

گفتار اول: دیدگاه اعتبار تمامی وصیت

گفتار دوم: دیدگاه تفصیل بین انواع مختلف وصایا

گفتار سوم: دیدگاه رعایت اعتبار ثلث وصیت

گفتار چهارم: نگاه حقوق موضوعه به وصیت افراد بلا وارث

مبحث سوم: وجوه افتراق و اشتراک وصیت مازاد بر ثلث در حقوق ایران و فقه حنفی

گفتار اول: اشتراکات وصیت مازاد بر ثلث در حقوق ایران و فقه حنفی

بند اول: اشتراک در شرایط موصی

بند دوم: اشتراک در شرایط موصی له

بند سوم: اشتراک در اجازه پس از فوت موصی

بند چهارم: اشتراک در تعیین میزان ثلث

بند پنجم: اشتراک در فقدان وارث به دلیل قتل

گفتار دوم: وجوه افتراق وصیت مازاد بر ثلث در حقوق ایران و فقه حنفی

بند اول: افتراق در اجازه در زمان حیات موصی

بند دوم: افتراق در شرط عدالت در وصی

بند سوم: افتراق در کفایت وصی

بند چهارم: افتراق در رعایت اعتبار ثلث وصیت

نتیجهگیری

فهرست منابع

کلیدواژه ها

  • فقه حنفی
  • حقوق ایران