وضعیت نقل و انتقال حق شفعه در منظر فقه و حقوق مدنی
وضعیت نقل و انتقال حق شفعه در منظر فقه و حقوق مدنی نام مقاله ای از سید محمدرضا آیتی و زهرا منتظری است که در شماره نهم (فروردین ۱۳۹۵) دوفصلنامه علمی دانش حقوق مدنی منتشر شده است.
چکیده
یکی از مباحث مهم حقوق مدنی بحث شفعه است. از دیدگاه قانون مدنی ایران، یکی از اسباب چهارگانة مالکیت، اعمال شفعه است که به‌موجب آن شفیع، مالک سهم شریکش می‌گردد.
بنا به تعریف مادة 808 قانون مدنی «هرگاه مال غیرمنقول قابل‌تقسیمی بین دو نفر مشترک باشد و یکی از دو شریک، حصة (سهم) خود را به‌قصد بیع (فروش) به شخص ثالثی منتقل کند، شریک دیگر حق دارد قیمتی را که مشتری داده است به او بدهد و حصة مبیعه را تملک کند». بدین ترتیب بحث اخذ شفعه از موارد مهم فقه و حقوق مدنی است.
ازآنجایی‌که شفعه و مانند آن نوعی حق برای دارندة آن محسوب می‌شود، مبحث چگونگی ماهیت این حق و غیرقابل‌انتقال بودن آن به غیر، از مطالب جالب‌توجه است و اینکه شفعه و حق ناشی از آن ماهیت مالی دارد، طبعاً در بحث اموال قرار می‌گیرد. لذا آنچه درزمینة اموال موردگفتگو قرار می‌گیرد، در اینجا نیز موردتوجه است.
در بحث پیش رو به این نتیجه می‌رسیم که حق شفعه ازجمله حقوق مالی است که از روی اجبار و اختیار قابل‌انتقال به غیر است، ولی در محدودة انتقالات ارادی با نوعی محدودیت روبرو هستیم و آن نیز این است که چون حق شفعه وابسته به اصل ملکیت مال غیرمنقول است به‌صورت تبعی منتقل می‌شود و می‌توان آن را به‌طور مجزا و مستقل به دیگری منتقل نمود و همین مبحث آن را از سایر حقوق مالی جدا می‌سازد.
لازم به یادآوری است که تحقیق در این نوشتار به صورت کتابخانه‌ای صورت گرفته است.
کلیدواژه ها
- بیع
- حق
- شفعه
- ضرر
- قانون مدنی
- مبیع