چالش های حقوقی صدور قرار عدم استماع در دعاوی مدنی

عنوان	چالش های حقوقی صدور قرار عدم استماع در دعاوی مدنی
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	اسماعیل سیاوش پور
استاد راهنما	مجید سربازیان اسفند آباد
استاد مشاور	حجت مبین، محمد امامی
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۳۹۹
دانشگاه	دانشگاه شیراز

چالش های حقوقی صدور قرار عدم استماع در دعاوی مدنی عنوان رساله ای است که توسط اسماعیل سیاوش پور، با راهنمایی مجید سربازیان اسفند آباد و با مشاوره حجت مبین و محمد امامی در سال ۱۳۹۹ و در مقطع دکتری دانشگاه شیراز دفاع گردید.

چکیده

به موجب اصل ۳۴ قانون اساسی، دادخواهی حق مسلم هر فرد است اما اعمال حق دادخواهی به عنوان یک حق مسلم دارای شرایط و تشریفاتی است و در صورتی می توان به دادگستری مراجعه نمود که شرایط و تشریفات آن محقق شده باشد. از طرف دیگر هر چند به موجب قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی، برای خوانده این اختیار در نظر گرفته شده است تا ضمن پاسخ نسبت به ماهیت دعوا به شکل آن نیز ایراد نماید و در صورت وارد بودن ایراد، دادگاه قرار رد دعوا صادر کند؛ لیکن، این به آن معنا نیست که در صورت عدم تعرض خوانده، حتی باوجود ایراد و مانع در طرح دعوا، دادگاه اعتنایی به ایرادات و موانع رسیدگی ننماید و به رسیدگی قضایی ادامه دهد. قانون گذار به این قضیه بی توجه نبوده، بلکه در ماده ۲ قانون مذکور با وضع قاعده کلی دادگاه ها را مکلف ساخته تا به دعاوی رسیدگی نمایند که ذینفع منطبق با قانون طرح نموده است. همین کلی گویی قانونگذار و عدم تبیین مبانی و مصادیق صدور قرار عدم استماع دعوا منجر به چالش هایی در قواعد صدور قرار عدم استماع دعوا و مصادیق آن و تشتت آراء صادره از محاکم قضایی در موضوعات یکسان و مشابه شده است. برای رفع این چالش، تبیین مبانی قرار عدم استماع دعوا که همان رعایت نظم عمومی و قواعدآمره، حفظ حقوق احتمالی اشخاص ثالث، احترام به اصل حاکمیت اراده، بیهوده و عبث بودن رسیدگی به برخی از دعاوی مبتنی بر اصول و موازین حقوقی و اعتبار بخشی به تصمیمات مراجع شبه قضایی می باشند؛ راهگشا خواهد بود

ساختار و فهرست رساله

عنوان صفحه فصل اول: مقدمه

۱–۱– طرح موضوع

۱–۲– سوالات پژوهش

۱–۳– فرضیات پژوهش

۱–۴– اهمیت موضوع

۱–۵– روش تحقیق

۱–۶– روش گرداوری منابع

۱–۷– پیشینه تحقیق

۱–۸– مدل تحقیق

فصل دوم: کلیات و مفاهیم

۲–۱– اصل استماع دعاوی در دادرسی حقوقی

۲–۱–۱– مفهوم دعوی و دادرسی حقوقی

۲–۱–۱– تعریف دادرسی حقوقی

۲–۱–۱–۱– تعریف لغوی دادرسی حقوقی

۲–۱–۱–۲– تعریف حقوقی دادرسی حقوقی

۲–۱–۲– تعریف دعوی مدنی

۲–۱–۲–۱– تعریف لغوی دعوی مدنی

۲–۱–۲–۲– تعریف حقوقی دعوی مدنی

۲–۱–۲–۳– مفهوم دعوی در رویه قضایی

۲–۱–۳– اصل استماع دعاوی

۲–۱–۳–۱– واژه شناسی و تعریف

۲–۱–۳–۲– اصل استماع دعاوی در فقه

۲–۲– شروط قابل استماع بودن دعوی

۲–۲–۱– تبیین مفهوم شرط و تمایز آن از سبب، مانع و ایراد

۲–۲–۱–۱– تعریف شرط

عنوان صفحه ۲–۲–۱–۲– تعریف سبب

۲–۲–۱–۳– تعریف مانع

۲–۲–۱–۴– تعریف ایرادات

۲–۲–۱–۵– مقایسه ایرادات با موانع رسیدگی

۲–۲–۲– شرایط عمومی اقامه دعوا

۲–۲–۲–۱– اهلیت اصحاب دعوی

۲–۲–۲–۲– داشتن نفع و سمت

۲–۲–۲–۳– دعوی بر فرض ثبوت اثر قانونی داشته باشد

۲–۲–۲–۴– جزمی بودن دعوی

۲–۲–۲–۵– مشروع بودن خواسته

۲–۲–۲–۶– عدم اعتبار امر قضاوت شده

۲–۲–۲–۷– طرح دعوی در مهلت قانونی

۲–۳– رویه قضایی و قرار عدم استماع دعوا

۲–۳–۱– اهمیت و جایگاه رویه قضایی

۲–۳–۲– تعریف رویه قضایی و نقد وضعیت موجود در صدور قرار عدم استماع دعوی

۲–۳–۲–۱– رویه قضایی به معنای خاص و عام

۲–۳–۲–۲– نقد وضعیت موجود از رویه قضایی در صدور قرار عدم استماع دعوا

فصل سوم: مبانی و مصادیق صدور قرار عدم استماع دعوا

۳–۱– مبانی مبتنی بر موانع قانونی

۳–۱–۱– رعایت نظم عمومی و قواعد آمره

۳–۱–۱–۱– دعاوی مربوط به اعمال حقوقی

۳–۱–۱–۲– دعاوی راجع به روابط موجر و مستاجر

۳–۱–۱–۳– دعاوی راجع به اموال غیر منقول

۶–۱–۱–۴– در طرق عادی و فوق العاده شکایت از احکام

۳–۱–۲– منوط بودن طرح بعضی از دعاوی به اثبات یا تحقق امر دیگری مطابق قانون

عنوان صفحه ۳–۱–۲–۱– دعاوی مربوط به تخلیه عین مستاجره موضوع قانون روابط موجر و مستاجر

۳–۱–۲–۲– دعاوی راجع به تقسیم ترکه

۳–۲–۲–۳– دعاوی مربوط به عقود و قراردادها

۳–۲–۲–۴– دعاوی راجع به مالکیت بر اموال غیرمنقول

۳–۲–۲–۵– دعاوی راجع به ثبت احوال ، خانواده، مطالبه خسارت از دولت و اعاده دادرسی

۳–۲–۳– موجه و قانونی نبودن خواسته (محدودیت در تعیین و طرح برخی از موضوعات به عنوان دعوا و عبث بودن رسیدگی)

۳–۲–۳–۱– طرح دعوای اثبات اقرار

۳–۲–۳–۲– طرح دعوای تنفیذ و احراز صحت و اصالت مدرک عادی واگذاری و نقل و انتقال اموال

۳–۲–۳–۳– طرح دعوای ابطال اجراییه به جهت حدوث اشتباه در صدور اجراییه

۳–۲–۳–۴– طرح دعوی بموجب دیون طبیعی

۳–۳– مبانی مبتنی برموانع قضایی

۳–۳–۱– حفظ حقوق اشخاص ثالث و کافی نبودن تعداد خواندگان دعوی

۳–۳–۱–۱– دعاوی راجع به اموال غیر منقول

۳–۳–۱–۲– دعاوی مربوط به انعقاد و ابطال قرارداد ها و اجرای آثار آن ها

۳–۳–۱–۳– دعاوی راجع به مسیولیت مدنی و اسناد سجلی

۳–۳–۱–۴– در دعاوی طاری

۳–۳–۲– ضرورت اقامه برخی از دعاوی به صورت توامان

۳–۳–۲–۱– دعاوی راجع به املاک بر مبنای وقایع حقوقی

۳–۳–۲–۲– دعاوی راجع به تقسیم ترکه

۳–۳–۲–۳– دعاوی مربوط به املاک بر مبنای اعمال حقوقی

۳–۳–۳– اعتبار بخشی به تصمیمات مراجع شبه قضایی

عنوان صفحه ۳–۳–۳–۱– اعتراض به رای کمیسیون ماده واحده قانون تعیین تکلیف اراضی اختلافی موضوع ماده

قانون جنگل ها و مراتع مصوب

مقدمه و لازمه طرح دعوای ابطال اسناد منابع ملی است

۳–۳–۳–۲– ابطال تصمیم کمیسیون تشخیص اراضی موات مقدمه و لازمه طرح دعوای ابطال اسناد مالکیت و خلع ید از اراضی موات می باشد

۳–۴– مبانی مبتنی بر موانع قراردادی

۳–۴–۱– احترام به اصل حاکمیت اراده و توافق طرفین

۳–۴–۱–۱– توافق طرفین مبنی بر مراجعه به داوری و نهاد های شبه قضایی برای حل اختلاف

۳–۴–۱–۲– منوط بودن طرح بعضی از دعاوی به تحقق امر دیگری مطابق توافق طرفین در قرارداد

۳–۴–۲– جامع و کامل نبودن خواندگان دعوی به عنوان متعهدین قراردادی

فصل چهارم: بررسی شرایط و آثار صدور قرار عدم استماع دعوا

۴–۱– شرایط صدور قرار عدم استماع دعوا

۴–۱–۱– وجود یکی از موانع قانونی یا قراردادی یا قضایی

۴–۱–۲– متفاوت بودن از ایرادات

۴–۱–۳– لزوم یا عدم لزوم تشکیل جلسه و ورود به ماهیت دعوا

۴–۱–۴– طرح دعوی در مراجع قضایی نه شبه قضایی

۴–۱–۵– عدم جواز دادگاه در توصیف خواسته

۴–۱–۶– چالش های توصیف خواسته در جهت استماع دعوا

۴–۱–۶–۱– توصیف دعوی تخلیه به خلع ید یا برعکس آن

۴–۱–۶–۲– توصیف دعوی فسخ به اعلام فسخ

۴–۱–۶–۳– توصیف دعوی خلع ید به وضع ید

۴–۱–۶–۴– توصیف صدور گواهی عدم امکان سازش جهت اجرای صیغه طلاق به الزام زوج به طلاق زوجه

۴–۲– آثار صدور قرار عدم استماع دعوا

عنوان صفحه ۴–۲–۱– بررسی اعتبار امر مختومه در خصوص موانع دایمی و موقتی

۴–۲–۲– مختومه شدن پرونده به نفع خوانده و به ضرر خواهان

۴–۳– ارایه راهکار قانونی و قضایی برای حل مشکلات موجود در رویه قضایی

۴–۳–۱– راهکارهای مقابله با موانع منتسب به قانون

۴–۳–۲– راهکارهای مقابله با موانع منتسب به رویه قضایی

فصل پنجم: نتیجه گیری

منابع

کلیدواژه ها

• قرار عدم استماع دعوا
• موانع رسیدگی
• نظم عمومی
• حفظ حقوق اشخاص ثالث