کیفیات مشددۀ جرم و بررسی لزوم قصد نسبت به تحقق آن
کیفیات مشددۀ جرم و بررسی لزوم قصد نسبت به تحقق آن نام مقاله ای است از سید علیرضا میر کمالی و مصطفی عبدالهی نیسیانی که در شماره صد ونه دوره 84(بهار1399) مجله حقوقی دادگستری منتشر شده است.
چکیده
اساس جرایم عمدی بر وجود اراده استوار است. شخصی که در ارتکاب رفتار خود، سوءقصد مجرمانه نداشته باشد عرفاً و قانوناً شایستۀ مجازات نیست. علم به اوضاع و شرایط اصلی وقوع جرم، که معمولاً در تعاریف قانونی جرم گنجانده شده است و جزئی از رکن مادی می‌باشد، از این قاعده مستثنا نیست و هنگامی مرتکب شایستۀ سرزنش است که از وقوع شرایط و شیوه‌های مطلوب قانون‌گذار دربارۀ ارتکاب جرم آگاه باشد یا رفتار خود را از مصادیق آن بداند. این شرایط اصلی گاه با شرایطی که با عنوان کیفیات مشدده شناخته می‌شوند خلط شده است. افزون بر آن، اختلاف‌نظر وسیعی در خصوص تأثیر علم به کیفیات مشدده در قوانین و دکترین کیفری مشاهده می‌شود. این در حالی است که شناسایی کیفیات مشدده و لزوم یا عدم لزوم آگاهی مجرم به تحقق آن، تأثیر بسزایی در مسئولیت کیفری او برجای می‌گذارد. در این نوشتار معیارهایی برای تفکیک این دو نوع شرط، از جمله توجه به میزان تشدید مجازات ارائه می‌گردد. علاوه بر آن، با توجه به مادۀ 155 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 و رویۀ قضایی ایالات‌متحده که برآمده از اصول کلی حقوق کیفری است، احراز قصد به علل مشددۀ جرم در فرض افزایش چندین برابری مجازات، ضروری شمرده می‌شود.
کلیدواژه‌ها
- شرایط و اوضاع احوال جرم
- کیفیات مشدده
- عنصر مادی
- عنصر روانی
- قصد