عقد معوض

عقد معوض یا عقد معاوضی، عقدی است که در آن هر یک از طرفین عقد، به ازای مالی که می‌دهد یا تعهدی که بر عهده می‌گیرد، مال یا تعهد دیگری را به دست می‌آورد. عقد معوض، عقدی است که در آن دو مورد معامله به نحو تقابل وجود دارد و هر یک از عوضین از سوی هر طرف در ازای عوض دیگر داده می‌شود، در واقع در عقود معاوضی، طرفین تبادل ملکیت یا تبادل تعهد می‌کنند؛ به این معنا که هر طرف مالی را می‌دهد یا تعهدی را می‌پذیرد و در ازای آن مال یا تعهدی بدست ‌می‌آورد. در عقد معوض دو مورد معامله وجود دارد، به نحوی که هر یک از این موردها در مقابل یکدیگر قرار می‌گیرد و این مورد معامله ممکن است هر دو عین یا هر دو تعهد باشد یا یکی عین و دیگری تعهد باشد.

مواد مرتبط

• ماده ۳۳۸ قانون مدنی
• ماده ۴۶۶ قانون مدنی

در حقوق تطبیقی

• در ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی جدید فرانسه، عقد معوض و غیر معوض بدین نحو تعریف گردیده‌ است که: «عقد، زمانی معوض است که یکی از طرفین در مقابل امتیازی که می‌دهد، امتیازی از طرف دیگر قرارداد دریافت می‌نماید. عقد، زمانی غیر معوض یا تبرعی است که یکی از طرفین، بدون انتظار دریافت یا دریافت چیزی از طرف مقابل، امتیازی به او بدهد.»

در رویه قضایی

• رای دادگاه درباره اثر معاوضی بودن تعهدات در عقد بیع (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۱۲۰۰۲۳۶): در قراردادهایی که طرفین، تعهدات متقابلی در مقابل یکدیگر دارند و تعهدات جنبه معاوضی دارند، یک طرف معامله در صورتی می‌تواند الزام طرف دیگر به اجرای تعهد را بخواهد که اثبات نماید به تعهدات قراردادی خویش به‌طور کامل عمل کرده‌است، بنابراین صرف انجام بخشی از تعهدات (مثلا پرداخت بخشی از ثمن معامله) برای الزام طرف مقابل به ایفای تعهدات خویش کافی نیست.

جستارهای وابسته

• عقد
• عقد غیرمعوض