قرار عدم استماع دعوا

استماع در لغت به معنی «شنود، شنیدن، گوش دادن و ...» است. در مقابل، عدم استماع یعنی «نشنیدن، گوش ندادن و ...»؛ در حقوق عدم استماع یعنی ادعا یا دعوایی که قابلیت شنیده شدن را ندارد. در خصوص قرار عدم استماع دعوا، چنین مطرح شده است که:«هر گاه دعوا، با شرایطی که طرح شده یا اوضاع و احوالی که بر آن حاکم است، قابل شنیدن نباشد و دادگاه نتواند به ماهیت آن رسیدگی کند، به ناچار و الزاماً قرار عدم استماع صادر می‌گردد».

مواد مرتبط

• ماده ۳۳۲ قانون آیین دادرسی مدنی
• ماده ۱۶۳ قانون آیین دادرسی مدنی
• ماده ۶۵۴ قانون مدنی

مصادیق و نمونه‌ها

• در خصوص دعوای چک، اگر به طرفیت ظهرنویس اقامه گردد ولی واخواست در موعد قانونی به عمل نیامده باشد.
• طرح دعوای خلع ید وقتی که مجوز ید قانونی وجود دارد.
• طرح دعوا علیه ورثه وقتی که بدون ارائه‌ی انحصار وراثت باشد.
• طرح دعوای ایفای دین مؤجل زمانی که قبل از اجل باشد.

انتقادات

با اینکه در بند «ب» ماده ۳۳۲ قانون آیین دادرسی مدنی، قرار عدم استماع دعوا جز قرارهای قابل تجدیدنظر ذکر شده‌است، اما در هیچ‌ یک از مواد این قانون صدور چنین قراری پیش‌بینی نشده‌است، در واقع نیز هیچ تفاوتی میان قرار رد دعوا و عدم استماع آن از حیث آثار وجود ندارد، و قرار عدم استماع دعوا در عمل در مواردی صادر می‌شود که دعوا به استناد سایر مواد قانون جدید یا سایر مقررات، غیرقابل استماع باشد. مانند موارد مذکوره در ماده ۱۶۳ قانون آیین دادرسی مدنی و ماده ۶۵۴ قانون مدنی.