وصیت به نفع حمل

برخی از حقوقدانان، وصیت بر معدوم به تبع موجود را، نافذ دانسته؛ و برخی دیگر باطل می‌شمارند. مطابق مقررات قانون مدنی، وصیت برای حمل صحیح است لیکن تملک او منوط است بر این که زنده متولد شود، و به محض تولد، مالک موصی به می‌گردد. در مورد زمان انعقاد نطفه، می‌توان به اماره قانونی نسب استناد نمود، و چنانچه حمل، در فاصله کمتر از شش ماه از ایجاب وصیت، به دنیا آمده باشد؛ دلالت بر این دارد که نطفه او به هنگام وصیت نیز، تشکیل شده بوده‌است؛ زیرا حداقل مدت بارداری، شش ماه است.

مواد مرتبط

• ماده ۸۵۰ قانون مدنی
• ماده ۸۵۱ قانون مدنی
• ماده ۸۵۲ قانون مدنی

قبول در وصیت به نفع حمل

قبول، در وصیت به نفع حمل لازم نیست، زیرا وصیت بر جنین، از قبیل وصیت بر امور عمومی بوده؛ و چنین وصیتی، نیاز به قبول موصی له یا ولی او ندارد، اما در مقابل، قبول در وصیت بر حمل، ضروری دانسته شده‌است.

در وصیت به حمل، همانند وصیت بر غیرمحصور، نیاز به قبول نمی‌باشد؛ و به محض زنده متولد شدن وی، تملک او نسبت به موصی به حاصل می‌گردد؛ و چنانچه لحظاتی پس از ولادت، فوت شود؛ ورثه او بدون نیاز به قبول، موصی به را تملک می‌کنند، در واقع اگر حمل، لحظاتی بعد از تولد بمیرد؛ ورثه او موصی به را، به سبب ارث، تملک می‌کنند؛ نه به موجب وصیت، و بنا به نظر برخی دیگر از حقوقدانان، در وصیت به نفع حمل، چنانچه حمل زنده به دنیا بیاید؛ و پس از لحظاتی بمیرد؛ ورثه او جهت تملک موصی به، ابتدا باید وصیت را قبول نمایند.

تاثیر لعان بر وصیت به نفع حمل

در صورت منتفی شدن نسب حمل با لعان، وصیت بر او نیز باطل می‌گردد، چرا که معمولاً موصی، به اعتبار نسب حمل، به نفع او وصیت می‌کند.

در فقه

اصل عدم، مقتضی است که به هنگام ایجاب وصیت به نفع حمل، باید نطفه او منعقد شده باشد. در وصیت به نفع حمل، اگر مادر طفل، فاقد زوج بوده؛ و از تاریخ ایجاب وصیت تا تولد طفل، زمانی به مدت شش ماه یا بیشتر سپری شده باشد؛ طفل نامشروع بوده؛ و وصیت بر او باطل است، در انتقاد به این نظر، بیان شده که قاعده غلبه، با توجه به ظاهر حال مادران، آنان را از تولد فرزند نامشروع بری می‌داند.

سقط حمل در اثر جرم پس از وصیت

به ارث رسیدن موصی‌به به ورثه

اگر حمل در نتیجهٔ جرمی سقط شود موصی‌به به ورثه او می‌رسد مگر این که جرم مانع ارث باشد.

قانونگذار، کسی را که مرتکب جرم سقط جنین شده‌است؛ قاتل شناخته؛ و قتل را نیز، از موانع ارث تلقی نموده‌است. بعضی از حقوقدانان، معتقدند که در وصیت به نفع حمل، با توجه به ماده ۸۵۱ قانون مدنی، در مواردی که حمل، در نتیجه عمل مجرمانه سقط شده‌است؛ ورثه او، در صورتی مالک موصی به خواهند شد که حمل، ابتدا زنده به دنیا آمده؛ و سپس بر اثر آن جرم بمیرد.

مبنا

برخی از حقوقدانان معتقدند که قانونگذار، به دلیل جلوگیری از سوءقصد ورثه موصی نسبت به حمل، و فراهم نمودن موجبات از بین بردن او، موصی به را در فرض وقوع جرم سقط جنین، متعلق به وراث حمل می‌داند، در واقع قانونگذار به جهت جلوگیری از سوء استفاده ورثه جنین، سقط عمدی حمل توسط وراث وی را، مانع از ارث بری آنان دانسته‌است.

مصادیق

• اگر مرد، با وارد نمودن ضربه ای به پهلوی همسر خویش، باعث خونریزی مغزی جنین وی، و در نتیجه سقط حمل گردد؛ از طفل ارث نمی‌برد.

• اگر حین بحث شدید بین زوج و زوجه، جنین سقط گردیده؛ ولی علت سقط وی، منازعه بین پدر و مادرش نبوده باشد؛ بلکه علت سقط، ناتوانی و نقص رحم مادر، در نگهداری حمل بوده باشد؛ در این صورت قتلی رخ نداده؛ تا کسی از ارث محروم شود.

• در صورتی که پدربزرگ حمل، مالی را به نفع او وصیت نموده باشد؛ و سپس بر اثر ضربه ای که مرد، به پهلوی همسر خویش وارد می‌سازد؛ حمل سقط شود؛ در اینجا پدر حمل، از ارث محروم گردیده؛ و مال مزبور به مادر او می‌رسد.

فوت طفل پس از تولد در اثر عمل مجرمانه پیش از تولد

حتی اگر حمل، زنده به دنیا بیاید، اما به دلیل ضربه، یا عمل مجرمانه ای که پیش از تولد او رخ داده؛ بمیرد؛ باز هم قاتل او از ارث محروم می‌گردد.

مقالات مرتبط

• کارکرد فرض قانونی در نظام‌های حقوقی

جستارهای وابسته

• جنین
• موصی له
• وصیت