نظریه شماره 7/1402/50 مورخ 1402/02/13 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره تبدیل مجازات حبس در صورت بیماری محکوم علیه

شماره نظریه	۷/۱۴۰۲/۵۰
شماره پرونده	۱۴۰۲-۲۵-۵۰ک
تاریخ نظریه	۱۴۰۲/۰۲/۱۳
موضوع نظریه	قانون آیین دادرسی کیفری
محور نظریه	تبدیل مجازات

چکیده نظریه شماره 7/1402/50 مورخ 1402/02/13 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره تبدیل مجازات حبس در صورت بیماری محکوم علیه: با توجه به این که تبدیل مجازات مندرج در حکم محکومیت اولیه به جزای نقدی نسبت به محکوم علیه با فلسفه وضع ماده ۵۰۲ قانون یادشده که جلوگیری از تحمیل آثار و عوارض جسمی و روحی علاوه بر نفس محکومیت (مجازات)، سازگاری نداشته و مناسب نمی باشد، بنابراین قاضی اجرای احکام کیفری باید جهت تبدیل مجازات جزای نقدی به مجازات مناسب دیگر یعنی مجازات قابل اجرا نسبت به محکوم علیه نظیر محرومیت از حقوق اجتماعی یا مجازات جایگزین حبس و سایر مجازات های تکمیلی که موجب تشدید وضعیت بیماری محکوم علیه نشود، پرونده را به دادگاه مربوطه ارسال و تقاضای تبدیل مجازات کند و حبس چنین محکومی در اجرای ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی فاقد وجاهت قانونی است.

استعلام

در فرض آنکه محکوم علیه در پرونده به مجازات حبس، جزای نقدی و رد مال در جرم تعزیری محکوم شده است، با توجه به اعلام بهداری زندان و پیرو آن پزشکی قانونی وی به بیماری جسمی مبتلا بوده و اجرای مجازات موجب تشدید بیماری وی می شود و محکوم علیه توانایی تحمل حبس را ندارد و قاضی اجرای احکام کیفری پس از احراز بیماری محکوم علیه و مانع بودن آن پرونده را در راستای ماده ۵۲۹ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ به دادگاه صادرکننده رأی قطعی ارسال و مجازات حبس به جزای نقدی تبدیل می گردد.

الف- چنانچه در فرض فوق محکوم علیه از پرداخت جزای نقدی استنکاف نماید و اقدامات اجرای احکام کیفری در راستای اعمال ماده اخیرالذکر منتج به شناسایی مال جهت وصول جزای نقدی جایگزین حبس نشود، آیا بازداشت وی در اجرای بند ب مقرره قانونی مذکور دارای مجوز قانونی است؟

ب- آیا امکان حبس وی در راستای اعمال ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی وجود دارد؟

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه

۱ و ۲- چنانچه اجرای مقررات ماده ۵۲۹ قانون آیین دادرسی کیفری ۱۳۹۲ بر اساس بند ب این ماده منتهی به حبس بدل از جزای نقدی محکوم علیه شود، در این صورت با توجه به این که تبدیل مجازات مندرج در حکم محکومیت اولیه به جزای نقدی نسبت به محکوم علیه با فلسفه وضع ماده ۵۰۲ قانون یادشده که جلوگیری از تحمیل آثار و عوارض جسمی و روحی علاوه بر نفس محکومیت (مجازات)، سازگاری نداشته و مناسب نمی باشد، بنابراین قاضی اجرای احکام کیفری باید جهت اعمال مجدد مقررات قسمت دوم ماده ۵۰۲ قانون پیش گفته و تبدیل مجازات جزای نقدی به مجازات مناسب دیگر یعنی مجازات قابل اجرا نسبت به محکوم علیه نظیر محرومیت از حقوق اجتماعی یا مجازات جایگزین حبس و سایر مجازات های تکمیلی که موجب تشدید وضعیت بیماری محکوم علیه و یا وخامت حال او نشود، پرونده را به دادگاه مربوطه ارسال و تقاضای تبدیل مجازات کند و حبس چنین محکومی در اجرای ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب ۱۳۹۴ نقض غرض و فاقد وجاهت قانونی است؛ تبصره ۲ ماده ۳ قانون پیش گفته مؤید این استنباط است.

مواد مرتبط

• ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی
• ماده ۵۲۹ قانون آیین دادرسی کیفری
• ماده ۵۰۲ قانون آیین دادرسی کیفری

جستارهای وابسته

• محکوم علیه
• حبس
• جزای نقدی
• جرم تعزیری
• رأی قطعی
• بازداشت
• محرومیت از حقوق اجتماعی
• مجازات جایگزین حبس
• مجازات های تکمیلی
• دادگاه
• تبدیل مجازات