ماده ۱۰ قانون مسئولیت مدنی

ماده 10 قانون مسئولیت مدنی: كسی كه به حيثيت و اعتبارات شخصی يا خانوادگی او لطمه وارد شود مي تواند از كسی كه لطمه وارد آورده است جبران زيان مادی و معنوی خود را بخواهد هر گاه اهميت زيان و نوع تقصير ايجاب نمايد دادگاه مي تواند در صورت اثبات تقصير علاوه بر صدور حكم به خسارت مالی حكم به رفع زیان از طريق ديگر از قبيل الزام به عذرخواهی و درج حكم در جرايد و امثال آن نمايد.

اصول و مواد مرتبط

• اصل 171 قانون اساسی
• ماده 8 قانون مسئولیت مدنی
• ماده 9 قانون مسئولیت مدنی

توضیح واژگان

زیان مادی: خسارتی که به بدن شخص یا دارایی او وارد شده باشد مانند جراحت وارد کردن یا شکستن پنجره.

زیان معنوی: ضرری که متوجه حیثیت و شرافت و آبروی شخص و وابستگان او گردد را ضرر معنوی گویند.

تقصیر: یعنی ترک کردن کاری که باید انجام می شد یا انجام کاری که نباید ترک می گردید.

مطالعات تطبیقی

قوانین مدنی جدید به ویژه قانون مدنی آلمان و سوئیس و قانون تعهدات سوئیس، علاوه بر جبران خسارت مادی، جبران خسارت معنوی را نیز تجویز نموده است. گرچه، بشر قادر نیست آلام روحی را از قلب های شکسته بزداید با این حال حقوق جدید با محکومیت عامل ورود زیان به پرداخت مبلغی تحت عنوان خسارت معنوی سعی کرده تا شاید از این راه، آلام روحی زیان دیده را تسکین دهد.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

ماده 10 قانون مسئولیت مدنی در کنار مواد 8 و 9 این قانون، یکی دیگر از موارد خسارت معنوی را بیان کرده است که عبارت است از لطمه به حیثیت و اعتبارات شخصی و خانوادگی افراد که در این صورت افراد زیان دیده می توانند علاوه بر خسارت مادی، جبران خسارت معنوی را هم بخواهند که از آن جمله می توان به الزام مرتکب فعل زیانبار به ارائه مراتب اعتذار خود و یا درج حکم در مطبوعات اشاره کرد.

نکات توضیحی

زمانی که به کسی، خسارت معنوی وارد می شود مانند این که به شرافت و حیثیت او خدشه وارد شود، می توان خسارت مادی از وی اخذ کرد اما در چنین حالتی محکوم کردن مسئول به پرداخت خسارت، ناچیز است ولی انتشار حکم می تواند بازگشت اعتبار زیان دیده را تضمین کند. لازم به ذکر است، استعمال واژه «کسی» در ابتدای ماده 10 قانون مسئولیت مدنی، خصوصیتی ندارد و منظور قانونگذار مستثنی نمودن اشخاص حقوقی نیست لذا نمی توان با تفسیر لفظی ماده، جبران خسارت معنوی ناشی از اعمال اشخاص حقوقی را از دایره شمول این حکم خارج نمود. چنین تفسیری با منطق حقوقی و روح قانون مسئولیت مدنی منافات دارد.

رویه های قضایی

• رای دادگاه درباره اثبات بیماری هپاتیت ث (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۱۲۰۱۳۵۹)
• رای دادگاه درباره اثبات بیماری هپاتیت ث (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۱۲۰۱۴۹۸)
• رای دادگاه درباره احراز سبب ابتلا به بیماری خاص (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۱۲۰۱۷۱۷)

مصادیق و نمونه ها

حق مولف بر آثار خود و حق انسان بر عکس خویش از جمله مواردی است که آمیزه ای از حق مادی و معنوی است. بنابراین اگر مثلا موسسه ای عکس هنرمندی را بدون اجازه او برای تبلیغ کالای خود استفاده کند، وی می تواند همزمان خسارت مادی و معنوی مطالبه کند. همچنین اگر دو نفر نامزد شوند و یکی از آن ها، نامه و عکس و یا فیلم هایی را که در تصرف دارد مورد استفاده قرار دهد، طبق ماده 10 قانون مسئولیت مدنی، مسئول جبران خسارت خواهد بود.

مقالات مرتبط

• نحوه ارزیابی خسارت‌های درد و رنج
• عذرخواهی به‌عنوان یکی از شیوه‌های جبران خسارت معنوی در مسئولیت مدنی
• بررسی تطبیقی جبران خسارت معنوی هتک حیثیت اشخاص در نظام حقوقی ایران و انگلستان
• نقد اصل قابلیت جبران کلیه خسارات در حقوق مسئولیت مدنی ایران
• مطالعة تطبیقی بهره ‏برداری از شهرت اشخاص مشهور در بازی‏ های رایانه ‏ای
• انواع خسارت های نقض تعهدات قراردادی و شرایط مطالبۀ آنها در نظام حقوقی آلمان با مروری بر رویکرد حقوق ایران
• تأثیر قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 بر امکان مطالبه خسارات معنوی و عدم نفع در نظام حقوقی ایران
• رای دادگاه درباره احراز سبب ابتلا به بیماری خاص و مطالبه خسارت معنوی مازاد بر دیه و ارش (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۱۲۰۱۴۶۰)