نظریه شماره 7/1402/516 مورخ 1402/11/14 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره دعوای اثبات وقف خاص

شماره نظریه	۷/۱۴۰۲/۵۱۶
شماره پرونده	۱۴۰۲-۸۲-۵۱۶ح
تاریخ نظریه	۱۴۰۲/۱۱/۱۴
موضوع نظریه	قانون تشکیلات و اختیارات سازمان حج و اوقاف و امور خیریه
محور نظریه	وقف

چکیده نظریه شماره ۷/۱۴۰۲/۵۱۶ مورخ ۱۴۰۲/۱۱/۱۴ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره دعوای اثبات وقف خاص: در صورتی که مدعی تولیت موقوفه خاص، دعوای خود را مستند به وقف نامه اقامه کرده باشد، چنانچه وقف نامه استنادی مورد ایراد قرار نگیرد و یا در اصل وقفیت اختلاف نباشد، نیازی به اقامه دعوای اثبات وقف نیست.

استعلام

۱- در خصوص دعوای صدور حکم تولیت موقوفه خاص، آیا باید پیش از این دعوا، دعوای اثبات موقوفه خاص بودن مطرح شود یا صرف وجود وقف نامه کفایت می کند؟

۲- با توجه به رأی وحدت رویه شماره ۵۵۲ مورخ ۳۰/۲/۱۳۷۰ هیأت عمومی دیوان عالی کشور که مراجعه به اداره تحقیق اداره اوقاف را مانع صلاحیت دادگاه های عمومی ندانسته است، چنانچه شخصی برای صدور حکم تولیت به اداره تحقیق مراجعه کند و در این خصوص رأی صادر شود، آیا می تواند بار دیگر صدور حکم تولیت خود را از دادگاه خواستار شود؟

۳- در صورتی که در وقف نامه ذکر شده باشد که متولی موقوفه ارشد اولاد ذکور هر نسل می باشد و متولی موجود در نسل حاضر به مدت بیش از پنجاه سال جهت اداره مال موقوفه، اقدامی نکند، آیا فرد مذکر از نسل بعدی می تواند با طرف دعوا قرار دادن تمامی اولاد مذکر زنده و با وجود زنده بودن متولی نسل قبل، صدور حکم تولیت خود را درخواست کند؟

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه

۱- در صورتی که مدعی تولیت موقوفه خاص، دعوای خود را مستند به وقف نامه اقامه کرده باشد، چنانچه وقف نامه استنادی مورد ایراد قرار نگیرد و یا در اصل وقفیت اختلاف نباشد، نیازی به اقامه دعوای اثبات وقف نیست.

۲- با توجه به تبصره ماده ۱۵ قانون تشکیلات و اختیارات سازمان حج و اوقاف و امور خیریه مصوب ۱۳۶۳ با اصلاحات و الحاقات بعدی و جزء یک بند الف ماده ۶ و ماده ۱۶ آیین نامه کیفیت تحقیق در شعب تحقیق سازمان اوقاف و امور خیریه مصوب ۳۰/۹/۱۳۶۵ هیأت وزیران با اصلاحات بعدی و با لحاظ رأی وحدت رویه شماره ۵۵۲ مورخ ۳/۲/۱۳۷۰ هیأت عمومی دیوان عالی کشور، در فرض سؤال که ابتدا شعب تحقیق سازمان یادشده در خصوص تشخیص متولی به کیفیت مندرج در آیین نامه مذکور اعلام نظر کرده است، متقاضی تولیت و یا دیگر اشخاص ذی نفع وفق ماده ۱۶ آیین نامه یادشده می توانند پس از ابلاغ نظر شعب تحقیق اعتراض خود را در دادگاه های دادگستری مطرح کنند. بر این اساس، چنانچه از مفاد و مندرجات دادخواست خواهان چنین استفاده شود که وی به تصمیم و رأی شعبه تشخیص معترض است، منعی برای استماع دعوا وجود ندارد؛ هر چند عنوان خواسته اعتراض به رأی شعبه تشخیص ذکر نشده باشد و تشخیص و تلقی دعوا به عنوان اعتراض یا عدم اعتراض به رأی شعب تشخیص، بر عهده مرجع رسیدگی کننده است.

۳- با توجه به رأی وحدت رویه شماره ۳۵۶۱ مورخ ۲۶/۱۲/۱۳۴۲ هیأت عمومی دیوان عالی کشور و همچنین مستفاد از عبارت متولی موقوفه ارشد اولاد ذکور هر نسل می باشد ، در متن وقف نامه، تا زمانی که ارشد اولاد ذکور در نسل مقدم وجود داشته باشد، نوبت به تولیت نسل بعدی نخواهد رسید؛ هر چند آنگونه که در فرض سؤال آمده است، متولی موجود در نسل حاضر از انجام وظایف تولیت استنکاف کند؛ در این صورت، وفق قسمت اخیر ماده ۷۹ قانون مدنی از موارد ضم امین است.

مواد مرتبط

• ماده ۱۵ قانون تشکیلات و اختیارات سازمان حج و اوقاف و امور خیریه
• ماده ۶ آیین نامه کیفیت تحقیق در شعب تحقیق سازمان اوقاف و امور خیریه
• ماده ۱۶ آیین نامه کیفیت تحقیق در شعب تحقیق سازمان اوقاف و امور خیریه
• ماده ۷۹ قانون مدنی

جستارهای وابسته

• موقوفه
• وقف
• ضم امین
• متولی
• خواهان
• ذی نفع
• تولیت
• وقف نامه