ماده ۳۳۹ قانون مدنی

پس از توافق بایع و مشتری در مبیع و قیمت آن، عقد بیع به ایجاب و قبول واقع می‌شود. ممکن است بیع به داد و ستد نیز واقع گردد.

پیشینه

به موجب ماده 424 قانون مدنی مصر، اگر ثمن، توسط طرفین تعیین نگردیده باشد؛ لیکن به دلالت شواهد و قراین، مقصود متعادقین، تبادل ثمن رایج و متداول در جامعه باشد؛ دراینصورت چنین بیعی صحیح است.

کلیات توضیحی تفسیری دکترین

تعهد طرفین، باید کاشف از قصد انشاء، یعنی ایجاب و قبول باشد. اما در مورد اعیان خارجی، تعهد به محض ایجاب و قبول، به خودی خود واقع گردیده؛ و صورت خارجی پیدا می نماید. مانند بیع که پس از توافق طرفین، و قبل از قبض تحقق می یابد. بنابراین عدم امکان ایجاد عقد، بدون تراضی و ایجاب و قبول، دلالت بر این دارد که تراضی و ایجاب و قبول، از عناصر عقد بیع به شمار می آیند.

برخی عقود نظیر بیع و اجاره، نیازمند دو قصد انشاء هستند؛ ولی برخی دیگر، مانند رهن، با یک قصد انشاء، و یک رضای بدون قصد انشاء تحقق می یابند. البته که قصد و رضا، می تواند به روش هایی غیر از لفظ احراز گردد. هرچند طرفین با اشاره کردن نمی توانند به طور کامل مقصود خویش را به طرف مقابل منتقل نمایند اما قانون مدنی، با تبعیت از عرف معمول جامعه، در رابطه با اعلام قصد و رضای اشخاص لال، اشاره را کافی دانسته و الزام به اخذ وکیل برای چنین اشخاصی ننموده است.

در معاطات، قبض مبیع و اقباض ثمن، کافی بوده؛ و دیگر نیازی به لفظ نمی باشد. اما سایر شرایط صحت و اعتبار معاملات، در معاطات نیز باید رعایت گردد. البته قانونگذار، جز در مواردی که به موجب قانون، استثنا گردیده است؛ ایجاب غیرلفظی را، ممکن دانسته است.

مستندات فقهی

عقود غائبین، با ایجاب و قبول لفظی صورت نگرفته؛ و در دسته معاطات قرار دارد.

سوابق فقهی

قصد و رضا، می تواند به طرقی غیر از لفظ واقع گردد. در مقابل، انتقاد شده است که قصد انشاء، فقط با لفظ محقق می گردد.

صیغه، یعنی ایجاب و قبول، یکی از ارکان بیع است.