دیه بینی

حکم دیه بینی و فروض مختلف آن در مواد 592 تا 599 قانون مجازات اسلامی (1392) پیش بینی شده است.

دیه قطع یا از بین بردن بینی

در قانون

ماده ۵۹۲ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)، برای قطع ‌کردن یا از بین ‌بردن تمام بینی یا نرمه‌ ای که پایین استخوان بینی است، دیه کامل تعیین کرده است.

با توجه به منحصر به فرد بودن عضو بینی در میان اعضای بدن، گروهی معتقدند باید قائل به کامل بودن دیه آن بود،836176 این دیه را به طور کامل معادل با صد نفر شتر 1928200 یا هزار دینار دانسته اند.1982364 این ماده را در خصوص وضع دیه بخش هایی از بینی دانسته اند که که با دست قابل حرکت است.712276 گروهی معتقدند چنانچه استخوان بینی پس از بریدن نرمه بینی قطع شده باشد، شامل اصل تعدد دیات شده و دیه استخوان را نباید داخل در دیه نرمه دانست،712300 لذا به نظر می رسد اگر نرمه بینی و استخوان در یک دفعه بریده شود، این دو دیه در هم تداخل کنند، لذا اگر تمام بینی در آن واحد از بین برود، باید دیه کامل پرداخت شود، لذا در فرض از بین بردن بخشی از استخوان و نرمه بینی نیز ثبوت ارش و دیه را به دنبال نخواهد داشت، اصل برائت ذمه جانی از زاید دیه نیز مؤید همین امر است،671200 منتها اگر استخوان بینی پس از بریدن نرمه، قطع شده باشد، باید قائل به اصل عدم تداخل دیات بوده و برای نرمه، دیه کامل و برای استخوان، حکومت خواهد بود،671208 لذا اگر فقط نرمه بینی کنده شده باشد، یک دیه ثابت است، در فرضی هم که بعد از کنده شدن نرمه بخشی از استخوان نیز بشکند، یک دیه برای نرمه و نیز ارش استخوان به جهت تعیین نشدن دیه معین در این خصوص، پرداخت می شود،842904 لذا حکم تعدد را باید ناظر به حالتی بدانیم که نرمه بینی و استخوان به صورت یکجا قطع نشده باشد، بلکه لازم است اول استخوان قطع شود.842908

در فقه

در خصوص این ماده، روایاتی بیان شده است که می توان از جمله به روایت حضرت علی (ع) در این خصوص اشاره نمود که بر اساس آن اگر همه بینی بریده شود دارای دیه کامل است و هر طرف از لبه ی بینی نصف دیه کامل را دارد،2430604 همچنین در این خصوص روایتی از امام صادق (ع) نیز وجود دارد.2430612

در خصوص موضوع مورد بحث در این ماده، میان فقها دو نظر وجود دارد:

1- در فرض از بین رفتن نرمه بینی و استخوان در اثر یک جنایت، فقط یک دیه پرداخت خواهد شد، اما در فرض از بین رفتن نرمه در یک جنایت و صدمه دیدن استخوان در جنایت بعدی، باید قائل به پرداخت دیه و ارش باشیم.

2- دیه نرمه و ارش استخوان در هر حال باید جداگانه پرداخت شوند.712292

فقهای عامه بر این باورند که در فرض قطع شدن نرمه بینی، دیه کامل پرداخت خواهد شد،836200 همچنین فقهای مالکی بر این باورند که قطع نرمه بینی به همراه استخوان موجب ثبوت دیه کامل می شود.836208

دیه شکستن استخوان بینی

پیشینه

سابقاً ماده 382 قانون مجازات اسلامی (مصوب 1370)، در این خصوص وضع شده بود،836292 این ماده نیز جایگزین ماده 91 قانون دیات مصوب 1361 شده بود.2811860

در قانون

مطابق ماده ۵۹۳ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)، در صورتی ‌که شکستن استخوان بینی، موجب فساد بینی و از بین ‌رفتن آن شود، دیه کامل دارد و در صورت بهبودی بدون عیب و نقص، موجب یک ‌دهم دیه کامل و در صورت بهبودی همراه با عیب و نقص، موجب ارش است و در صورتی که کج ‌شدن یا شکستن استخوان بینی، منجر به فساد آن نشود، ارش ثابت می‌ شود.

دیه از بین بردن بینی، معادل با دیه کامل است، با توجه به اینکه این از بین بردن می تواند به شیوه های مختلف از جمله فاسد نمودن آن نیز روی دهد، باید برای چنین حالتی نیز قائل به دیه کامل بود، منتها در خصوص لزوم پرداخت یک دهم دیه کامل در فرض جبران بدون عیب شکستگی استخوان بینی، عده ای به اجماع فقها استناد کرده اند،712304 بر همین اساس گروهی معتقدند فاسد کردن بینی به وسیله شکستن، در فرض عدم امکان درمان، موجب دیه معادل 100 نفر شتر است،1928204 تعیین مصادیق انحراف و فساد را باید به عهده کارشناس این امر قرار داد.712288 گروهی معتقدند شکستن بینی را نباید مصداق انحصاری این ماده دانست، بلکه باید هر عملی را که منتهی به فساد بینی شود و برای آن نیز دیه تعیین نشده باشد، از مصادیق عنصر مادی جرم فوق الذکر تلقی کرد، البته به نظر می رسد در خصوص مفهوم فساد بینی، میان حقوقدانان، اختلاف نظر و تردید وجود دارد.2811844

در فقه

برخی از فقها بیان کرده اند که اگر استخوان بینی شکسته و منتهی به فساد و از بین رفتن آن شود، موجب دیه کامل است، این نظر را گروهی خالی از اشکال ندانسته اند،3699680 اما اگر منتهی به فساد نشود و سالم و بی عیب هم جوش بخورد، موجب صد دینار دیه است.836268گروهی از فقها معتقدند دیه شکستگی بینی اگر علاج نشود معادل با دویست دینار و در فرض علاج و درمان، صد و شصت دینار است.30688 گروهی از فقها نیز بیان نموده اند که اگر استخوان بینی بشکند، موجب صد دینار دیه است و در فرض شکستن و عدم امکان درمان، باید قائل به صد دینار دیه و نیز ارش برای عیب ایجاد شده بود.2157692

در رویه قضایی

به موجب نظر یکی از نشست های قضایی، شکستگی بینی اگر منجر به فساد بینی شود، چه اصلاح بشود چه نشود، موجب دیه کامل است.712324 از سوی دیگر بر اساس نظر کمیسیون در یکی دیگر از نشست های قضایی، شکستگی بینی که با عیب جوش بخورد، موجب یک پنجم دیه بینی است.842740به موجب رأی وحدت رویه 40-63/9/26 نیز شکستگی استخوان بینی دارای دیه خاص است.671424 همچنین به موجب نظریه مشورتی 7/3187-1368/7/19، در خصوص این مساله که وارد نمودن صدمه منتهی به انحراف بینی، از مصادیق فساد است یا خیر، باید آن را امری تخصصی و فنی دانست که مستلزم کسب نظر پزشکی قانونی است.671196

دیه از بین بردن پره‌ های بینی

پیشینه

سابقاً ماده 370 قانون مجازات اسلامی (مصوب 1370)، در این خصوص وضع شده بود.712272

در قانون

در حال حاضر، در ماده ۵۹۴ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)، برای از بین بردن هر یک از پره‌ های بینی یا پرده میان دو سوراخ بینی، یک ‌سوم دیه کامل تعیین شده است.

در خصوص دیه از بین بردن هر یک از سوراخ های بینی، گروهی قائل به سی و سه نفر شتر شده اند.1928212

در فقه

مستند شرعی این ماده را پاره ای از روایات دانسته اند.712336

در خصوص از بین بردن یکی از سوراخ های بینی میان فقها دو نظر وجود دارد: 1- لزوم پرداخت نصف دیه کامل 2- لزوم پرداخت ثلث دیه کامل،712340میان فقهای عامه نیز در این خصوص اختلاف نظر است، گروهی بر این باورند که با توجه به سه قسمتی بودن نرمه بینی، از بین بردن هر یک از آنها موجب دیه کامل است، گروهی نیز بر این باورند که قطع یکی از سوراخ های بینی، نیمی از منفعت را از بین می برد، لذا باید باید نصف دیه کامل پرداخت شود،836264 بیشتر فقها در خصوص تیغه میان دو سوراخ بینی، قائل به پرداخت نصف دیه کامل هستند، اما برخی تاکید کرده اند که چون نرمه بینی، مشتمل بر دو سوراخ و یک تیغه است، طبق حدیث عام، دیه هر یک باید ثلث دیه کامل باشد،836236 لذا می توان به طور خلاصه چنین گفت که برخی از فقها معتقدند که دیه پرده میانی بینی، معادل ثلث دیه کامل است، این نظر را نظر مشهور می دانند،4062368در حالی که برخی دیگر آن را معادل نصف دیه کامل دانسته اند.2811804برخی از فقها معتقدند اگر تیری در یکی از دو بینی و نیز دیواره میان دو بینی نفوذ کند، موجب شصت و شش دینار و دو سوم دینار است.2357852 برخی از فقها نیز بیان نموده اند که برای پاره کردن دو سوراخ بینی به همراه غضروف میانی آن که منجر به از بین رفتن حس بویایی نشود، باید قائل به پرداخت یک سوم دیه بود.3365048

دیه فلج کردن بینی و قطع بینی فلج

در قانون

در ماده ۵۹۵ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)، برای فلج کردن بینی، دو سوم دیه کامل و برای از بین بردن بینی فلج، یک سوم دیه کامل پیش بینی شده است.

در خصوص فلج شدن بینی که مشمول ماده فوق شود، گروهی از حقوقدانان معتقد به لزوم احراز شرایطی هستند:1- قدرت بویایی بینی فلج همچنان باقی مانده باشد. 2- بینی در مقابل هرگونه ضربه ای فاقد حساسیت باشد.3- بینی فاسد نشده باشد.712332 گروهی معتقدند در حکم ماده فوق، خلافی آورده نشده است و باید این حکم را همانند فلج شدن تمامی اعضاء بدن تفسیر نمود که موجب دو ثلث دیه کامل است.2816964

در فقه

مستند شرعی این ماده را روایتی از امام باقر (ع) دانسته اند.712328

فلج شدن بینی مورد پیش بینی فقها قرار گرفته است، منتها مقصود آن ها از شلل، از میان رفتن قوه بویایی نمی باشد، چرا که این امر موجب دیه کامل است، بلکه مقصود همان سست شدن، افتادن و خشک شدن بینی دارای حس بویایی است.4678744 برخی از فقهای امامیه بیان کرده اند که جنایت موجب فلج شدن بینی، دو ثلث دیه بینی سالم را موجب می شود و قطع کردن این بینی فلج از سوی دیگری، موجب یک سوم دیه است.4179744 فقهای عامه بر این باورند که برای فلج کردن بینی باید قائل به ارش بود نه دیه مقدر.2500276 همچنین در فرض قطع کردن بینی فلج، باید دیه کامل آن پرداخته شود.836324

دیه سوراخ ‌کردن بینی

دیه سوراخ کردن دو طرف بینی

در قانون

مطابق ماده ۵۹۶ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)، سوراخ ‌کردن دو طرف بینی و پرده فاصل میان آن، در صورتی ‌که باعث از بین ‌رفتن بینی یا نوک آن نشود، موجب یک ‌سوم دیه کامل می باشد و اگر بهبود یابد، موجب یک‌ پنجم دیه کامل است.

گروهی این جنایت را از مصادیق جراحات نافذه دانسته اند و بر این باورند که اگر این جراحت در یکی از دو سوراخ بینی یا پرده میان بینی ایجاد شود، دیه آن یک دهم دیه عضو غضروفی دماغ است.1981684باید توجه داشت که فقط در مواردی که دیه جنایات وارده به بیش از ثلث دیه کامل برسد، دیه زن را باید نصف دیه مرد محاسبه کرد.2994792

در فقه

مستند این ماده را روایتی از حضرت علی (ع) دانسته اند.1373040

گروهی این ماده را از مصادیق دیه نافذه دانسته اند که موجب یک سوم دیه است.837896 برخی از فقهای امامیه بیان نموده اند که بریدن هر یکی از دو سوراخ بینی موجب ثلث دیه کامل و به قول برخی دیگر موجب نصف دیه کامل است، منتها قول اول ارجح است. حال اگر کسی شیئی تیز را داخل بینی دیگری نموده و دو سوراخ بینی و نیز دیواره میان آن را پاره کند، بدون این که موجب فساد آن شود، ثلث دیه را باید پرداخت نماید،4179728 البته به طور کلی در خصوص دیه از بین بردن یک سوراخ بینی میان فقها اختلاف نظر است، گروهی معتقدند در این خصوص باید نصف دیه پرداخت شود، حال آن که به باور عده ای دیگر، لازم است ثلث دیه اخذ گردد.4006748 گروهی دیگر نیز بیان نموده اند که جراحتی که در بینی نفوذ نماید، موجب یک سوم دیه کامل است، در فرض بهبود یافتن نیز خمس دیه را موجب می شود.4063548

دیه سوراخ ‌کردن یک طرف بینی

پیشینه

سابقاً ماده 384 قانون مجازات اسلامی (مصوب 1370)، در این خصوص وضع شده بود،4006828 این ماده مطلقاً ( چه بهبود حاصل شود چه نشود)، سوراخ کردن یک سمت بینی را موجب ثلث دیه می دانست.4006816

در قانون

در حال حاضر مطابق ماده ۵۹۷ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)، دیه سوراخ ‌کردن یک طرف بینی در صورت عدم بهبودی، یک‌ نهم دیه کامل و در صورت بهبودی، یک‌ بیستم دیه کامل است، همچنین دیه سوراخ ‌کردن یک طرف بینی با پرده وسط آن در صورت عدم بهبودی، دو‌ نهم دیه کامل و در صورت بهبودی، یک ‌پانزدهم دیه کامل است.

در فقه

مستند فقهی این ماده را روایتی از امام علی (ع) دانسته اند.2430600

به نظر می رسد در خصوص میزان دیه ناشی از قطع یکی از سوراخ های بینی، میان فقها اختلاف نظر وجود دارد، گروهی معتقدند در این خصوص باید نصف دیه پرداخت شود، حال آن که گروهی دیگر قائل به پرداخت یک چهارم دیه هستند، گروهی نیز نظر صحیح را لزوم پرداخت یک سوم دیه بینی می دانند.3696148 همچنین در خصوص سوراخ کردن بینی نیز نظرات مختلفی از سوی فقها مطرح شده است، عده ای معتقدند سوراخ کردن بینی چنانچه بسته نشود، موجب ثلث دیه و اگر بسته شده و بهبودی یابد، موجب ارش است، گروهی نیز بر این باورند که سوراخ کردن بینی در فرض بسته نشدن، موجب ثلث دیه و در فرض بسته شدن، موجب صد دینار دیه است، گروهی دیگر نیز بیان نموده اند که اگر یک طرف بینی سوراخ شده و تا پرده میانی نیز ادامه یابد، باید قائل به پرداخت یک دهم دیه بینی بود، گروهی نیز در این خصوص معتقد به لزوم پرداخت ارش هستند،2811908 برخی از فقها نیز صراحتاً بیان نموده اند که جراحتی که فقط به یکی از دو مجرای بینی نفوذ نماید، موجب یک دهم دیه کامل است.4063576

دیه پاره کردن بینی

در قانون

در ماده ۵۹۸ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)، برای پاره ‌کردن بینی در صورتی ‌که سبب از بین ‌رفتن بینی یا نوک آن نشود، یک ‌سوم دیه کامل و در صورت بهبودی، یک‌ دهم دیه کامل پیش بینی شده است.

در فقه

برخی از فقها بر این باورند که دیه پاره کردن بینی موجب یک دهم دیه کامل است، چرا که در خصوص پرداخت یک پنجم دیه در فرض بهبود بینی در صورت پارگی، دلیل معتبری وجود ندارد.4006896 همچنین گروهی از فقها، پرداخت دو دیه جداگانه را در فرضی که پاره کردن بینی باعث از بین رفتن بینی یا نوک آن شود، بعید دانسته اند.4006904

دیه از بین بردن نوک بینی

پیشینه

سابقاً ماده 385 قانون مجازات اسلامی (مصوب 1370) در این خصوص وضع شده بود،712348 البته در قانون دیات مصوب 1361، حکمی در این خصوص وجود نداشت.4006928

در قانون

در ماده ۵۹۹ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)، دیه از بین‌ بردن نوک بینی، نصف دیه کامل تعیین شده است.

در فقه

مستند فقهی این ماده را روایتی از حضرت علی (ع) دانسته اند.2430600 گروهی نیز معتقدند در باب دیه نوک بینی، در روایات شرعی نمی توان مستندی بدست آورد و باید در این خصوص به قواعد عمومی دیات رجوع کرد.2811916

گروهی دیه از بین بردن نوک بینی را که همان محل چکیدن خون است، معادل 50 نفر شتر دانسته اند.1928216 برخی از فقها بیان کرده اند که قطع کردن جلوی بینی، موجب نصف دیه کامل و معادل پانصد دینار است، وارد کردن چیزی در بینی به وسیله نیزه یا تیر بدون مسدود نمودن سوراخ بینی، موجب سیصد و سی و سه دینار و یک سوم دینار است، اما در فرض سوراخ نمودن با چیزی که بهبود یافته و جوش بخورد، موجب یک پنجم دیه جلوی بینی و معادل صد دینار است، آسیب های دیگر نیز بر این پایه حساب می شوند.2357852