خسارت معنوی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (یک نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''خسارت معنوی''' را به [[ضرر|ضرری]] که متوجه آبرو و [[حیثیت]] [[شخص]] بوده و قابل [[تقویم]] به [[پول]] نباشد، تعریف کرده اند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مسئولیت مدنی جبران خسارت معنوی در حقوق ایران|ترجمه=|جلد=|سال=1395|ناشر=مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6667644|صفحه=|نام۱=حسن|نام خانوادگی۱=افشار|چاپ=2}}</ref> در تعریفی دیگر نیز '''زیان معنوی''' را به کسر حیثیت و [[اعتبار]] شخص و صدمات روحی وارده به وی که در اثر اعمال غیرقانونی ایجاد می‌گردد. تعریف کرده اند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مسئولیت مدنی جبران خسارت معنوی در حقوق ایران|ترجمه=|جلد=|سال=1395|ناشر=مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6667652|صفحه=|نام۱=حسن|نام خانوادگی۱=افشار|چاپ=2}}</ref> البته تعریف '''زیان معنوی''' دشوار است و برای اینکه مفهومی از آن را به دست داشته داشت، می‌توان گفت [[صدمه]] به منافع عاطفی و غیرمالی است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق ورزشی|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3923004|صفحه=|نام۱=حسین|نام خانوادگی۱=آقایی نیا|چاپ=12}}</ref> بنا به تعریفی دیگر [[ضرر|ضرری]] که متوجه [[حیثیت]] و شرافت و آبروی شخص و وابستگان او گردد را ضرر معنوی گویند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون اساسی در نظام حقوقی ایران پیشینه، آموزه‌ها، قوانین|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=نامه هستی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4458796|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=ایمانی|نام۲=امیررضا|نام خانوادگی۲=قطمیری|چاپ=1}}</ref> | |||
[[ | ==تعریف قانونی== | ||
مطابق تبصره ۱ [[ماده ۱۴ قانون آیین دادرسی کیفری]]: «'''زیان معنوی''' عبارت از صدمات روحی یا [[هتک حیثیت]] و اعتبار شخصی، خانوادگی یا اجتماعی است. دادگاه می‌تواند علاوه بر صدور حکم به جبران خسارت مالی، به رفع زیان از طرق دیگر از قبیل الزام به عذرخواهی و درج حکم در جراید و امثال آن حکم نماید.»<ref name=":0">[[ماده ۱۴ قانون آیین دادرسی کیفری]]</ref> | |||
== | ==خسارت معنوی در حقوق کیفری== | ||
ضرری که در [[دعوی کیفری|دعاوی کیفری]]، مورد نظر می‌باشد، [[زیان مادی|ضرر مادی]] یا معنوی یا [[منافع ممکن الحصول|منفعت ممکن الحصول]] است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق جزای اختصاصی (جلد اول) (جرایم علیه اشخاص)|ترجمه=|جلد=|سال=1386|ناشر=اندیشه فکرسازان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2254344|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=4}}</ref>همان‌طور که در [[ماده ۱۴ قانون آیین دادرسی کیفری]] قید شده‌است، جبران خسارت فقط به صورت [[مال]] و پرداخت پول به [[مجنی علیه|بزهدیده]] نیست بلکه ممکن است یک عذرخواهی یا یک عمل خاص فرهنگی برای اعاده وضع به حالت سابق را شامل بشود، مجرم ممکن است خدمتی را برای بزهدیده یا برای اجتماع یا یک بخش خیریه انجام دهد، خدمت به اجتماع در مواردی که هیچ بزهدیده حقیقی قابل شناسایی نیست، مناسب است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=اندیشه‌های حقوقی (3) (مجموعه مقالات عدالت کیفری)|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=نگاه بینه|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4089284|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=حبیب زاده|چاپ=1}}</ref> | |||
البته گفتنی است در [[نظام قضایی ایران|نظام قضایی جمهوری اسلامی ایران]] که قوانین ملهم از [[منابع فقهی]] است در مورد جبران مادی ضررهای معنوی یعنی تقویم آنها به پول با دشواری‌های متعددی رو به رو است مگر آنکه ضرر معنوی جنبه مجرمانه نیز داشته باشد که مرتکب مجازات خواهد شد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق ورزشی|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3923184|صفحه=|نام۱=حسین|نام خانوادگی۱=آقایی نیا|چاپ=12}}</ref> | |||
= | همچنین به موجب تبصره ۲ ماده ۱۴ قانون آیین دادرسی کیفری، مقررات مربوط به پرداخت خسارت معنوی شامل جرایم موجب [[تعزیرات منصوص شرعی]] و [[دیه]] نمی‌شود.<ref name=":0" /> | ||
== جبران خسارت معنوی == | |||
یکی از موضوع‌های بحث برانگیز در [[نظام حقوقی ایران]] و [[رویه قضایی]]، جواز یا عدم جواز [[جبران خسارت معنوی]] از طریق پرداخت [[پول]] بوده است که در آخرین اصلاحهای صورت گرفته، جواز جبران پولی '''خسارت معنوی''' به رسمیت شناخته شده و به دلالت [[ماده 14 قانون آیین دادرسی کیفری]] و تبصره های آن که به تایید [[شورای نگهبان]] نیز رسیده است، [[دادگاه]] می‌تواند علاوه بر صدور حكم به جبران خسارت مالی، به رفع زیان از طرق دیگر از قبیل الزام به عذرخواهی و درج حكم در جراید و امثال آن حكم نماید.[[جبران خسارت معنوی|[1]]] | |||
== منابع == | ==رویه قضایی== | ||
*[[نظریه شماره 7/1401/1280 مورخ 1402/03/30 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره جهات رد کارشناس رسمی]] | |||
*[[نظریه شماره 7/1402/293 مورخ 1402/06/06 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره عدم تمکین زوجه و ضمانت اجراهای آن]] | |||
==مواد مرتبط== | |||
*[[ماده ۱۴ قانون آیین دادرسی کیفری|تبصره 1 ماده 14 قانون آیین دادرسی کیفری]] | |||
==منابع== | |||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
| خط ۱۸: | خط ۳۰: | ||
[[رده:مسئولیت مدنی]] | [[رده:مسئولیت مدنی]] | ||
[[رده:انواع ضرر]] | [[رده:انواع ضرر]] | ||
[[رده:دعوای عمومی و دعوای خصوصی]] | |||
[[رده:ضرر و زیان ناشی از جرم]] | |||
[[رده:زیان معنوی]] | |||
[[رده:اصطلاحات حقوق جزا]] | |||
[[رده:اصطلاحات آیین دادرسی کیفری]] | |||
[[رده:اصطلاحات قانون آیین دادرسی کیفری]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۹ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۰۲
خسارت معنوی را به ضرری که متوجه آبرو و حیثیت شخص بوده و قابل تقویم به پول نباشد، تعریف کرده اند.[۱] در تعریفی دیگر نیز زیان معنوی را به کسر حیثیت و اعتبار شخص و صدمات روحی وارده به وی که در اثر اعمال غیرقانونی ایجاد می‌گردد. تعریف کرده اند.[۲] البته تعریف زیان معنوی دشوار است و برای اینکه مفهومی از آن را به دست داشته داشت، می‌توان گفت صدمه به منافع عاطفی و غیرمالی است.[۳] بنا به تعریفی دیگر ضرری که متوجه حیثیت و شرافت و آبروی شخص و وابستگان او گردد را ضرر معنوی گویند.[۴]
تعریف قانونی
مطابق تبصره ۱ ماده ۱۴ قانون آیین دادرسی کیفری: «زیان معنوی عبارت از صدمات روحی یا هتک حیثیت و اعتبار شخصی، خانوادگی یا اجتماعی است. دادگاه می‌تواند علاوه بر صدور حکم به جبران خسارت مالی، به رفع زیان از طرق دیگر از قبیل الزام به عذرخواهی و درج حکم در جراید و امثال آن حکم نماید.»[۵]
خسارت معنوی در حقوق کیفری
ضرری که در دعاوی کیفری، مورد نظر می‌باشد، ضرر مادی یا معنوی یا منفعت ممکن الحصول است.[۶]همان‌طور که در ماده ۱۴ قانون آیین دادرسی کیفری قید شده‌است، جبران خسارت فقط به صورت مال و پرداخت پول به بزهدیده نیست بلکه ممکن است یک عذرخواهی یا یک عمل خاص فرهنگی برای اعاده وضع به حالت سابق را شامل بشود، مجرم ممکن است خدمتی را برای بزهدیده یا برای اجتماع یا یک بخش خیریه انجام دهد، خدمت به اجتماع در مواردی که هیچ بزهدیده حقیقی قابل شناسایی نیست، مناسب است.[۷]
البته گفتنی است در نظام قضایی جمهوری اسلامی ایران که قوانین ملهم از منابع فقهی است در مورد جبران مادی ضررهای معنوی یعنی تقویم آنها به پول با دشواری‌های متعددی رو به رو است مگر آنکه ضرر معنوی جنبه مجرمانه نیز داشته باشد که مرتکب مجازات خواهد شد.[۸]
همچنین به موجب تبصره ۲ ماده ۱۴ قانون آیین دادرسی کیفری، مقررات مربوط به پرداخت خسارت معنوی شامل جرایم موجب تعزیرات منصوص شرعی و دیه نمی‌شود.[۵]
جبران خسارت معنوی
یکی از موضوع‌های بحث برانگیز در نظام حقوقی ایران و رویه قضایی، جواز یا عدم جواز جبران خسارت معنوی از طریق پرداخت پول بوده است که در آخرین اصلاحهای صورت گرفته، جواز جبران پولی خسارت معنوی به رسمیت شناخته شده و به دلالت ماده 14 قانون آیین دادرسی کیفری و تبصره های آن که به تایید شورای نگهبان نیز رسیده است، دادگاه می‌تواند علاوه بر صدور حكم به جبران خسارت مالی، به رفع زیان از طرق دیگر از قبیل الزام به عذرخواهی و درج حكم در جراید و امثال آن حكم نماید.[1]
رویه قضایی
- نظریه شماره 7/1401/1280 مورخ 1402/03/30 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره جهات رد کارشناس رسمی
- نظریه شماره 7/1402/293 مورخ 1402/06/06 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره عدم تمکین زوجه و ضمانت اجراهای آن
مواد مرتبط
منابع
- ↑ حسن افشار. مسئولیت مدنی جبران خسارت معنوی در حقوق ایران. چاپ 2. مجد، 1395. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6667644
- ↑ حسن افشار. مسئولیت مدنی جبران خسارت معنوی در حقوق ایران. چاپ 2. مجد، 1395. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6667652
- ↑ حسین آقایی نیا. حقوق ورزشی. چاپ 12. میزان، 1391. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3923004
- ↑ عباس ایمانی و امیررضا قطمیری. قانون اساسی در نظام حقوقی ایران پیشینه، آموزه‌ها، قوانین. چاپ 1. نامه هستی، 1388. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4458796
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ماده ۱۴ قانون آیین دادرسی کیفری
- ↑ عباس زراعت. حقوق جزای اختصاصی (جلد اول) (جرایم علیه اشخاص). چاپ 4. اندیشه فکرسازان، 1386. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2254344
- ↑ محمدجعفر حبیب زاده. اندیشه‌های حقوقی (3) (مجموعه مقالات عدالت کیفری). چاپ 1. نگاه بینه، 1391. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4089284
- ↑ حسین آقایی نیا. حقوق ورزشی. چاپ 12. میزان، 1391. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3923184