وصیت به نفع حمل: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حقوق
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۵: خط ۵:
[[رده:اصطلاحات قانون مدنی]]
[[رده:اصطلاحات قانون مدنی]]
[[رده:موصی له]]
[[رده:موصی له]]
[[رده:وصیت به نفع حمل]]
برخی از حقوقدانان، [[وصیت بر معدوم]] به تبع موجود را، [[نفوذ|نافذ]] دانسته؛ و برخی دیگر [[باطل]] می‌شمارند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=نسبی بودن آثار قراردادها و تعهد به سود شخص ثالث در حقوق ایران|ترجمه=|جلد=|سال=1386|ناشر=آثار اندیشه|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1065052|صفحه=|نام۱=ودود|نام خانوادگی۱=برزی|چاپ=1}}</ref> مطابق مقررات [[قانون مدنی ایران|قانون مدنی]]، '''وصیت برای حمل''' صحیح است لیکن [[تملک]] او منوط است بر این که زنده [[ولادت|متولد]] شود،<ref>[[ماده ۸۵۱ قانون مدنی]]</ref> <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (دوره عقود معین، قسمت سوم) (عطایا، هبه، وصیت)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2779212|صفحه=|نام۱=ناصر|نام خانوادگی۱=کاتوزیان|چاپ=7}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=بررسی فقهی و حقوقی وصیت مواد 825-860 قانون مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=مرکز نشر علوم اسلامی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=201588|صفحه=|نام۱=سیدمصطفی|نام خانوادگی۱=محقق داماد|چاپ=4}}</ref> و به محض تولد، [[مالکیت|مالک]] [[موصی به]] می‌گردد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=اساس در قوانین مدنی (المدونه)|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1444656|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=1}}</ref> در مورد زمان انعقاد [[نطفه]]، می‌توان به [[اماره قانونی]] [[اماره نسب|نسب]] استناد نمود،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ارث|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=154836|صفحه=|نام۱=مهدی|نام خانوادگی۱=شهیدی|چاپ=8}}</ref> و چنانچه [[جنین|حمل]]، در فاصله کمتر از شش ماه از [[ایجاب]] [[وصیت]]، به دنیا آمده باشد؛ دلالت بر این دارد که نطفه او به هنگام وصیت نیز، تشکیل شده بوده‌است؛ زیرا حداقل مدت [[بارداری]]، شش ماه است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=بررسی فقهی و حقوقی وصیت مواد 825-860 قانون مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=مرکز نشر علوم اسلامی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=201544|صفحه=|نام۱=سیدمصطفی|نام خانوادگی۱=محقق داماد|چاپ=4}}</ref>
برخی از حقوقدانان، [[وصیت بر معدوم]] به تبع موجود را، [[نفوذ|نافذ]] دانسته؛ و برخی دیگر [[باطل]] می‌شمارند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=نسبی بودن آثار قراردادها و تعهد به سود شخص ثالث در حقوق ایران|ترجمه=|جلد=|سال=1386|ناشر=آثار اندیشه|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1065052|صفحه=|نام۱=ودود|نام خانوادگی۱=برزی|چاپ=1}}</ref> مطابق مقررات [[قانون مدنی ایران|قانون مدنی]]، '''وصیت برای حمل''' صحیح است لیکن [[تملک]] او منوط است بر این که زنده [[ولادت|متولد]] شود،<ref>[[ماده ۸۵۱ قانون مدنی]]</ref> <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (دوره عقود معین، قسمت سوم) (عطایا، هبه، وصیت)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2779212|صفحه=|نام۱=ناصر|نام خانوادگی۱=کاتوزیان|چاپ=7}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=بررسی فقهی و حقوقی وصیت مواد 825-860 قانون مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=مرکز نشر علوم اسلامی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=201588|صفحه=|نام۱=سیدمصطفی|نام خانوادگی۱=محقق داماد|چاپ=4}}</ref> و به محض تولد، [[مالکیت|مالک]] [[موصی به]] می‌گردد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=اساس در قوانین مدنی (المدونه)|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1444656|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=1}}</ref> در مورد زمان انعقاد [[نطفه]]، می‌توان به [[اماره قانونی]] [[اماره نسب|نسب]] استناد نمود،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ارث|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=154836|صفحه=|نام۱=مهدی|نام خانوادگی۱=شهیدی|چاپ=8}}</ref> و چنانچه [[جنین|حمل]]، در فاصله کمتر از شش ماه از [[ایجاب]] [[وصیت]]، به دنیا آمده باشد؛ دلالت بر این دارد که نطفه او به هنگام وصیت نیز، تشکیل شده بوده‌است؛ زیرا حداقل مدت [[بارداری]]، شش ماه است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=بررسی فقهی و حقوقی وصیت مواد 825-860 قانون مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=مرکز نشر علوم اسلامی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=201544|صفحه=|نام۱=سیدمصطفی|نام خانوادگی۱=محقق داماد|چاپ=4}}</ref>



نسخهٔ ‏۲۴ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۲۳:۰۱

برخی از حقوقدانان، وصیت بر معدوم به تبع موجود را، نافذ دانسته؛ و برخی دیگر باطل می‌شمارند.[۱] مطابق مقررات قانون مدنی، وصیت برای حمل صحیح است لیکن تملک او منوط است بر این که زنده متولد شود،[۲] [۳][۴] و به محض تولد، مالک موصی به می‌گردد.[۵] در مورد زمان انعقاد نطفه، می‌توان به اماره قانونی نسب استناد نمود،[۶] و چنانچه حمل، در فاصله کمتر از شش ماه از ایجاب وصیت، به دنیا آمده باشد؛ دلالت بر این دارد که نطفه او به هنگام وصیت نیز، تشکیل شده بوده‌است؛ زیرا حداقل مدت بارداری، شش ماه است.[۷]

مواد مرتبط

قبول در وصیت به نفع حمل

قبول، در وصیت به نفع حمل لازم نیست،[۸] زیرا وصیت بر جنین، از قبیل وصیت بر امور عمومی بوده؛ و چنین وصیتی، نیاز به قبول موصی له یا ولی او ندارد،[۹] اما در مقابل، قبول در وصیت بر حمل، ضروری دانسته شده‌است.[۱۰]

در وصیت به حمل، همانند وصیت بر غیرمحصور، نیاز به قبول نمی‌باشد؛ و به محض زنده متولد شدن وی، تملک او نسبت به موصی به حاصل می‌گردد؛ و چنانچه لحظاتی پس از ولادت، فوت شود؛ ورثه او بدون نیاز به قبول، موصی به را تملک می‌کنند،[۱۱] در واقع اگر حمل، لحظاتی بعد از تولد بمیرد؛ ورثه او موصی به را، به سبب ارث، تملک می‌کنند؛ نه به موجب وصیت،[۱۲] و بنا به نظر برخی دیگر از حقوقدانان، در وصیت به نفع حمل، چنانچه حمل زنده به دنیا بیاید؛ و پس از لحظاتی بمیرد؛ ورثه او جهت تملک موصی به، ابتدا باید وصیت را قبول نمایند.[۱۳]

منتفی شدن نسب حمل با لعان

در صورت منتفی شدن نسب حمل با لعان، وصیت بر او نیز باطل می‌گردد، چرا که معمولاً موصی، به اعتبار نسب حمل، به نفع او وصیت می‌کند.[۱۴]

در فقه

اصل عدم، مقتضی است که به هنگام ایجاب وصیت به نفع حمل، باید نطفه او منعقد شده باشد.[۱۵] در وصیت به نفع حمل، اگر مادر طفل، فاقد زوج بوده؛ و از تاریخ ایجاب وصیت تا تولد طفل، زمانی به مدت شش ماه یا بیشتر سپری شده باشد؛ طفل نامشروع بوده؛ و وصیت بر او باطل است، در انتقاد به این نظر، بیان شده که قاعده غلبه، با توجه به ظاهر حال مادران، آنان را از تولد فرزند نامشروع بری می‌داند.[۱۶]

سقط حمل در اثر جرم پس از وصیت

به ارث رسیدن موصی‌به به ورثه

ماده ۸۵۲ قانون مدنی: اگر حمل در نتیجهٔ جرمی سقط شود موصی‌به به ورثه او می‌رسد مگر این که جرم مانع ارث باشد.

قانونگذار، کسی را که مرتکب جرم سقط جنین شده‌است؛ قاتل شناخته؛ و قتل را نیز، از موانع ارث تلقی نموده‌است.[۱۷][۱۸][۱۹] بعضی از حقوقدانان، معتقدند که در وصیت به نفع حمل، با توجه به ماده ۸۵۱ قانون مدنی، در مواردی که حمل، در نتیجه عمل مجرمانه سقط شده‌است؛ ورثه او، در صورتی مالک موصی به خواهند شد که حمل، ابتدا زنده به دنیا آمده؛ و سپس بر اثر آن جرم بمیرد.[۲۰]

مبنا

برخی از حقوقدانان معتقدند که قانونگذار، به دلیل جلوگیری از سوءقصد ورثه موصی نسبت به حمل، و فراهم نمودن موجبات از بین بردن او، موصی به را در فرض وقوع جرم سقط جنین، متعلق به وراث حمل می‌داند،[۲۱][۲۲] در واقع قانونگذار به جهت جلوگیری از سوء استفاده ورثه جنین، سقط عمدی حمل توسط وراث وی را، مانع از ارث بری آنان دانسته‌است.[۲۳]

مصادیق

  • اگر مرد، با وارد نمودن ضربه ای به پهلوی همسر خویش، باعث خونریزی مغزی جنین وی، و در نتیجه سقط حمل گردد؛ از طفل ارث نمی‌برد.[۲۴]
  • اگر حین بحث شدید بین زوج و زوجه، جنین سقط گردیده؛ ولی علت سقط وی، منازعه بین پدر و مادرش نبوده باشد؛ بلکه علت سقط، ناتوانی و نقص رحم مادر، در نگهداری حمل بوده باشد؛ در این صورت قتلی رخ نداده؛ تا کسی از ارث محروم شود.[۲۵]
  • در صورتی که پدربزرگ حمل، مالی را به نفع او وصیت نموده باشد؛ و سپس بر اثر ضربه ای که مرد، به پهلوی همسر خویش وارد می‌سازد؛ حمل سقط شود؛ در اینجا پدر حمل، از ارث محروم گردیده؛ و مال مزبور به مادر او می‌رسد.[۲۶]

فوت طفل پس از تولد در اثر عمل مجرمانه پیش از تولد

حتی اگر حمل، زنده به دنیا بیاید، اما به دلیل ضربه، یا عمل مجرمانه ای که پیش از تولد او رخ داده؛ بمیرد؛ باز هم قاتل او از ارث محروم می‌گردد.[۲۷]

مقالات مرتبط

جستارهای وابسته

منابع

  1. ودود برزی. نسبی بودن آثار قراردادها و تعهد به سود شخص ثالث در حقوق ایران. چاپ 1. آثار اندیشه، 1386.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1065052
  2. ماده ۸۵۱ قانون مدنی
  3. ناصر کاتوزیان. حقوق مدنی (دوره عقود معین، قسمت سوم) (عطایا، هبه، وصیت). چاپ 7. گنج دانش، 1384.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2779212
  4. سیدمصطفی محقق داماد. بررسی فقهی و حقوقی وصیت مواد 825-860 قانون مدنی. چاپ 4. مرکز نشر علوم اسلامی، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 201588
  5. محمدجعفر جعفری لنگرودی. اساس در قوانین مدنی (المدونه). چاپ 1. گنج دانش، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1444656
  6. مهدی شهیدی. ارث. چاپ 8. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 154836
  7. سیدمصطفی محقق داماد. بررسی فقهی و حقوقی وصیت مواد 825-860 قانون مدنی. چاپ 4. مرکز نشر علوم اسلامی، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 201544
  8. غلامرضا پیوندی. حقوق کودک. چاپ 1. سازمان انتشارات، 1390.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3830428
  9. غلامرضا پیوندی. حقوق کودک. چاپ 1. سازمان انتشارات، 1390.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3830412
  10. غلامرضا پیوندی. حقوق کودک. چاپ 1. سازمان انتشارات، 1390.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3830452
  11. ناصر کاتوزیان. حقوق مدنی (دوره عقود معین، قسمت سوم) (عطایا، هبه، وصیت). چاپ 7. گنج دانش، 1384.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2779200
  12. ناصر کاتوزیان. حقوق مدنی (دوره عقود معین، قسمت سوم) (عطایا، هبه، وصیت). چاپ 7. گنج دانش، 1384.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2779212
  13. محمدجعفر جعفری لنگرودی. حقوق مدنی (وصیت). چاپ 2. گنج دانش، 1384.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 299264
  14. محمدجعفر جعفری لنگرودی. حقوق مدنی (وصیت). چاپ 2. گنج دانش، 1384.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 299288
  15. سیدمصطفی محقق داماد. بررسی فقهی و حقوقی وصیت مواد 825-860 قانون مدنی. چاپ 4. مرکز نشر علوم اسلامی، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 201528
  16. محمدجعفر جعفری لنگرودی. حقوق مدنی (وصیت). چاپ 2. گنج دانش، 1384.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 299276
  17. سیدمصطفی محقق داماد. بررسی فقهی و حقوقی وصیت مواد 825-860 قانون مدنی. چاپ 4. مرکز نشر علوم اسلامی، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 202572
  18. سیدحسن امامی. حقوق مدنی (جلد سوم) (در شفعه، وصایا، ارث) (با تجدیدنظر، تصحیح کامل اضافات). چاپ 13. اسلامیه، 1376.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 15256
  19. محمدجعفر جعفری لنگرودی. اساس در قوانین مدنی (المدونه). چاپ 1. گنج دانش، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1444660
  20. ناصر کاتوزیان. قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی. چاپ 26. میزان، 1389.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 99756
  21. ناصر کاتوزیان. حقوق مدنی (دوره عقود معین، قسمت سوم) (عطایا، هبه، وصیت). چاپ 7. گنج دانش، 1384.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2779784
  22. سیدمصطفی محقق داماد. بررسی فقهی و حقوقی وصیت مواد 825-860 قانون مدنی. چاپ 4. مرکز نشر علوم اسلامی، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 202560
  23. مهدی شهیدی. ارث. چاپ 8. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 155240
  24. پرویز نوین و عباس خواجه پیری. حقوق مدنی (جلد هشتم) (ارث، وصیت، اخذ به شفعه). چاپ 3. گنج دانش، 1389.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 748108
  25. پرویز نوین و عباس خواجه پیری. حقوق مدنی (جلد هشتم) (ارث، وصیت، اخذ به شفعه). چاپ 3. گنج دانش، 1389.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 748108
  26. سیدعلی حائری شاه باغ. شرح قانون مدنی (جلد دوم). چاپ 3. گنج دانش، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 206848
  27. سیدمصطفی محقق داماد. بررسی فقهی و حقوقی وصیت مواد 825-860 قانون مدنی. چاپ 4. مرکز نشر علوم اسلامی، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 202572