ماده ۱۹۵ قانون مجازات اسلامی

در اثبات جرح یا تعدیل شاهد، ذکر اسباب آن لازم نیست و گواهی مطلق به تعدیل یا جرح، کفایت می کند مشروط بر آن که شاهد دارای شرایط شرعی باشد.

تبصره ـ در اثبات یا نفی عدالت، علم شاهد به عدالت یا فقدان آن لازم است و حسن ظاهر به تنهایی برای احراز عدالت کافی نیست.

توضیح واژگان

منظور از «اسباب جرح یا تعدیل»، همان شرایط قانونی شاهد است که وجود آن سبب تعدیل و فقدان آن سبب جرح میشود.

«تعدیل»، گواهی بر عدالت کسی دادن است، گواه یاد شده را شاهد تعدیل یا شاهد تزکیه گویند، واژه تعدیل در برابر «جرح» قرار میگیرد.

«حسن ظاهر» را نیز باید حالتی دانست که در آن افرادی که فرد را می شناسند، در پرسش در خصوص وضعیت او، از وی به درستکاری و نیکی یاد کنند و بیان کنند که فعل ناشایست یا زشتی از سوی او ندیده اند.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

در تعدیل، چه عدالت به معنای ملکه باشد و چه حسن ظاهر، نیاز به سابقه شناخت از شاهد وجود دارد اما در جرح لازم نیست که جرح کننده، سابقه شناخت از شاهد یا حشر و نشر با او را داشته باشد، چون وقوع هر گناه کبیره ای کافی است تا شاهد را از عدالت بیندازد.

مطالعات فقهی

سوابق فقهی

برخی از فقها معتقد به جواز اکتفای حاکم به شهادت شاهد به حسن ظاهر دیگری به دلیل تعبدی می باشند.

برخی از فقهای امامیه عدالت را حسن ظاهر دانسته و اکثر آنان نیز عدالت را ملکه ای نفسانی تعریف کرده اند.

انتقادات

در مورد تعارض شهادت شهود جرح با شهود تعدیل، در این ماده اشاره ای نشده است و نظریات فقها نیز متفاوت بیان شده است.