حق انتفاع

به حقی که به موجب آن دارنده حق بدون تملک منفعت مال می‌تواند از عین مال بهره‌مند گردد؛ حق انتفاع گویند.

تعریف حق انتفاع مندرج در ماده 40 قانون مدنی، از حقوق اروپایی اقتباس گردیده‌ است.

موضوع

حق انتفاع، حقی عینی بوده و موضوع آن، مال مادی معین است؛ اعم از اینکه منقول یا غیرمنقول باشد.

ملک موضوع حق انتفاع، ممکن است دارای صاحب بوده یا اینکه مالک خاصی نداشته باشد.

ویژگی

حق انتفاع، قابلیت انتقال به غیر را ندارد؛ مگر به موجب عرف یا اذن مالک و با توجه به اینکه حق انتفاع، مستلزم تجزیه حق مالکیت و گذشت مالک از برخی حقوق خود می‌باشد؛ لذا ایجاد چنین حقی، بدون انعقاد قرارداد بین طرفین، امکان‌پذیر نیست.

رابطه حق انتفاع و مالکیت منفعت

مالکیت اعتباری، به سه شکل، قابل تصور است: مالکیت عین، مالکیت انتفاع، مالکیت منفعت.

«مالکیت منافع» و «حق انتفاع»، هر دو از حقوق عینی بوده، اما دو مفهوم جداگانه و مستقل به‌شمار می‌آیند. بین حق انتفاع و مالکیت منفعت، تناسب وجود دارد، اما حق انتفاع، ضعیف تر از مالکیت منفعت است، چراکه در حق انتفاع، برخلاف مالکیت منفعت، فقط استفاده از عین ممکن بوده و تملک منتفع در منافع مال، منتفی است.

مصادیق و نمونه‌ها

• استفاده از پارکینگ اختصاصی در برابر پرداخت پول و تفریح در پارک در ازای پرداخت ورودی، حق انتفاع معوض هستند.
• حق میهمان در مصرف میوه‌های روی میز، نشستن در منزل میزبان، حق انتفاع به‌شمار می‌آیند.

مواد مرتبط

ماده 29 قانون مدنی

ماده 40 قانون مدنی