منفعت

به فایده و ثمره ای که به تدریج از عین مال به دست آمده و به نحو محسوس از عین آن مال نمی کاهد؛ منفعت گویند. به عبارت دیگر منفعت، مالی است که اگر چه استقلال نداشته و به تدریج از مال دیگری حاصل می‌شود، اما موجود است.

مواد مرتبط

• مواد ۶۷۵ تا ۷۰۸ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)
• ماده ۲۹ قانون مدنی
• ماده ۳۳ قانون مدنی
• ماده ۳۴ قانون مدنی
• ماده ۱۶۹ قانون مدنی
• ماده ۲۸۷ قانون مدنی

اقسام

منفعت دارای تقسیم‌بندهای متعددی است که عبارتند از:

• الف - منفعت، به سه دسته طبیعی، مصنوعی و مدنی قابل تقسیم است. برخلاف منافع طبیعی و مصنوعی، منافع مدنی، از عین مال به دست نمی‌آیند؛ بلکه موجودیت آنها، وابسته به انعقاد یکی از عقود است؛ نظیر مالکیت منفعت در اجاره.
• ب - منافع ممکن است به صورت منظم و مستمر یا به‌طور نامنظم و به تبع زمان خاصی به وجود آید، مانند استفاده از آب چشمه برای آبیاری زمین زراعی. منفعتی را که به تبع زمان خاصی به وجود آید؛ منفعت مستمر نامند، نظیر عقد اجاره، که باید محدود به زمانی معین باشد.
• پ - منفعتی که به صورت مال مادی از عین مال به دست آید را منفعت مادی نامند، مانند میوه درخت. چنین منافعی پس از جدایی از عین، مال مستقلی محسوب می‌گردند.
• ت - منافع مال ممکن است طبیعی، مصنوعی یا عهدی باشد. منافع طبیعی، به خودی خود و بدون دخالت انسان، به دست می‌آید. منافع مصنوعی، در نتیجه عمل انسان حاصل می‌گردد و منشأ منافع عهدی، قرارداد است.

در حقوق تطبیقی

• در حقوق فرانسه، مال را به اصل و منفعت تقسیم نموده‌اند.

در رویه قضایی

• نظریه شماره 7/1401/1265 مورخ 1402/03/27 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره اعتراض ثالث به اموال توقیفی یا ضبط شده در جرایم مواد مخدر
• نظریه شماره 7/1401/1339 مورخ 1402/05/16 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره ورود ثالث و جلب ثالث در مرحله تجدیدنظر

مصادیق

• فربه شدن گوساله از منافع متصل به‌شمار می‌آید.
• جو تا روزی که برداشت نشده، منفعت بوده و پس از آن، عین محسوب می‌گردد.
• دیدن تئاتر و بازدید از موزه را می‌توان در دسته منافع معنوی قرار داد.

تفاوت منفعت با نغع

واژه نفع به معنای سود، ربح و فایده است و در برابر ضرر به‌ کار می‌رود، در حالی‌ که منفعت به معنای بهره‌مندی و استفاده و فایده‌ای است که در برابر عین به‌ کار می‌رود.

منفعت در حقوق کیفری

منظور از منافع در حقوق کیفری، یکی از موارد مندرج در مواد ۶۷۵ تا ۷۰۸ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ می‌باشد. از جمله مهمترین این منافع، حواس پنج‌گانه است، از بین رفتن منفعت یا حس مهم، موجب تعلق دیه کامل خواهد بود، ولی اگر اهمیت آن حس و منفعت چندان زیاد نباشد، دیه کمتر یا ارش تعلق خواهد گرفت؛ مثلاً دیه از بین رفتن حس لامسه یا چشایی برخلاف سایر حواس، موجب ارش است.

مقالات مرتبط

• تحلیل حقوقی تامین یا توقیف منفعت

جستارهای وابسته

• مالکیت
• مالکیت منفعت
• منافع متصل
• منافع منفصل
• منفعت طبیعی
• منفعت مصنوعی
• منفعت مدنی
• منفعت مستمر
• منفعت مادی
• منفعت معنوی
• منفعت مشروع
• تسبیل منفعت
• وقف منفعت
• منافع مستوفات

• جنایت بر منافع

• دیه منافع