تقصیر

تقصیر در لغت یعنی اختصار، کوتاه سازی، مسامحه، سهل انگاری و فروگذاری، و در اصطلاح یعنی ترک کردن کاری که باید انجام می شد یا انجام کاری که نباید ترک می گردید، و بنا به تعریفی دیگر، خودداری از انجام کاری که ترک آن کار، مستلزم سهل انگاری و بی احتیاطی است؛ تقصیر محسوب می گردد.

بنا به تعریف قانون مدنی، تقصیر اعم است از تفریط و تعدی، و بنا به تعریف قانون مجازات اسلامی، تقصیر اعم از بی ‌احتیاطی و بی ‌مبالاتی است.

رویه قضایی

• نظریه شماره 7/1401/1087 مورخ 1402/04/05 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره تقصیر متهم به همراه آسیب پذیری که از قبل در بزه دیده وجود دارد
• نظریه شماره 7/1401/1344 مورخ 1402/05/21 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره دعوای مطالبه خسارت ناشی از مصرف کالا

مواد مرتبط

• ماده ۱۶۸ قانون مدنی

• ماده ۹۵۳ قانون مدنی

• ماده ۱۴۵ قانون مجازات اسلامی

ملاک تشخیص تقصیر

برای تشخیص تقصیر عمدی، تحقیقات دادرسی، دارای جنبه نوعی و شخصی است، اینکه قاضی، باید به مقایسه عمل خوانده با رفتار شخص متعارف، در لحظه وقوع حادثه بپردازد؛ معرف جنبه نوعی تحقیق او است؛ و از این لحاظ که قاضی، باید قصد و اهداف مرتکب را مورد تفحص قرار دهد؛ تا قصد یا بی احتیاطی او در وقوع فعل زیانبار معلوم گردد؛ نمایانگر شخصی بودن تحقیق است.

عدم شمول بیمه بر تقصیر عمدی

تقصیر عمدی، مشمول بیمه نمی‌گردد؛ زیرا به دلیل از بین بردن محدودیت برای بیمه گذار، در ورود زیان به دیگران، برخلاف نظم عمومی است.

مبنای مسئولیت در تقصیر

رعایت احتیاط، و جلوگیری از ورود زیان به دیگران، تکلیف همگانی است، و وارد نمودن ضرر برای سایر اشخاص، اماره تقصیر و ضمان مرتکب، محسوب می‌گردد.

در فقه

فقها در تشخیص تقصیر، معیار عرف را که دلالت بر تعدی و تفریط دارد؛ پذیرفته‌اند.

مقالات مرتبط

• اخلاقی بودن مسئولیت مدنی محض
• نگرش تحلیلی برنقش تقصیر در ضمان ناشی از تسبیب در فقه اسلامی و حقوق ایران‏
• مسئولیت دولت یا حکومت: تبیین مبانی آن در آموزه‌های فقه و حقوق کیفری ایران
• مسئولیت مدنی ناشی از خسارات زیست‌محیطی
• بررسی مسئولیت مدنی ناشی از خسارات زیست‌محیطی
• مسئولیت مدنی استارت آپ‌ها
• مبانی مسئولیت ناشی از فعل غیر در حقوق انگلستان و ایران
• مفهوم و جایگاه تقصیر در مسئولیت مدنی قهری و قراردادی
• مسئولیت مدنی ناشی از آلودگی‌های زیست‌محیطی در انفال
• نگرشی تطبیقی بر مفهوم معیار تقصیر پزشک
• عناوین سقوط ضمان پزشک در قانون مجازات اسلامی مصوب۱۳۹۲(بررسی فقهی و حقوقی)
• درآمدی بر مسئولیت مدنی در فضای سایبر
• وضعیت مستحدثات پس از انقضای مدت اجاره در حقوق ایران و مصر
• مسئولیت نیابتی والدین، ناشی از نقض کپی‌رایت توسط کودکان(مطالعه تطبیقی در حقوق ایران و آمریکا)

جستارهای وابسته

• تعدی
• تفریط
• بی احتیاطی
• بی مبالاتی