ماده ۳۳۴ قانون مدنی

ماده ۳۳۴ قانون مدنی: مالک یا متصرف حیوان مسئول خساراتی نیست که از ناحیهٔ آن حیوان وارد می‌شود مگر این که در حفظ حیوان تقصیر کرده باشد لیکن در هر حال اگر حیوان به واسطهٔ عمل کسی منشأ ضرر گردد فاعل آن عمل، مسئول خسارات وارده خواهد بود.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

«تسبیب»، یعنی به وجود آوردن سبب تلف یا نقص، نسبت به نفس یا مال غیر، که ممکن است ارادی یا مبتنی بر تقصیر باشد، در واقع آنچه را، که باعث نابودی چیزی گردد و نتوان تلف را، به‌طور عادی و حقیقی به آن منتسب نمود؛ تسبیب نام دارد.

مطالعات تطبیقی

ماده ۱۳۸۵ قانون مدنی فرانسه، مالک حیوان را مسئول جبران زیان‌هایی دانسته که در نتیجه عمل او، به دیگران وارد گردیده‌است. در ماده 1243 قانون مدنی جدید فرانسه مسئولیت مالک حیوان را به زمان فرار و گم شدن حیوان نیز تسری داده است.

به موجب ماده ۱۷۶ قانون مدنی مصر، مسئول محافظت از حیوان، حتی اگر مالک آن نباشد؛ در مقابل زیان‌هایی که توسط حیوان حفاظت او به دیگران وارد می‌گردد؛ ضامن است، مگر اینکه قادر به دفع ضررهای مزبور نباشد.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

فعل زیانبار، به اعتبار فاعل مستقیم آن، بدین شرح تقسیم‌بندی می‌گردد: فعل شخص، فعل حیوان، فعل اشیاء و فعل غیر.

در رابطه با فعل حیوان یا اشیا، ضرر از عمل مستقیم حیوان و در مواردی اشیا تولید می‌گردد؛ اما در واقع دارنده یا مالک آنان، ضمان را می‌پذیرد، در رابطه با مسئولیت ناشی از حیوان یا اشیا، شایان ذکر است که عنوان دارنده، تنها به مالک تعلق نمی‌گیرد؛ بلکه شخصی که حیوان یا شیء، تحت اختیار و سلطه او قرار دارد نیز، دارنده به‌شمار می‌آید.

در حقوق ایران، در رابطه با مسئولیت ناشی از فعل حیوان، نظریه تقصیر حاکم بوده؛ و مسئولیت دارنده، زمانی اثبات می‌گردد که تقصیر او در نگهداری آن حیوان، محرز گردد، بنابراین در صورتی باید دارنده را، مسئول زیان‌های ناشی از عمل حیوان دانست؛ که زیان دیده بتواند تقصیر او را، در مراقبت از آن حیوان به اثبات برساند.

مفاد این ماده، از مصادیق ترک تحفظ است.

مطالعات فقهی

سوابق فقهی

راکب حیوان، مسئول خساراتی است که آن چهارپا، با دست‌هایش به دیگران وارد می‌نماید، اگرچه مستند به تفریط او نباشد و اگر راکب حیوان، به صورت برعکس، سوار او شود؛ در این صورت مسئول زیان‌هایی است که آن حیوان، با پاهایش به دیگران وارد می‌نماید.

رویه‌های قضایی

به موجب دادنامه شماره ۷۹۴ مورخه ۹/۸/۱۳۶۸ شعبه ۱۸ دیوان عالی کشور، مالک یا متصرف حیوان مسئول خساراتی نیست که از ناحیهٔ آن حیوان وارد می‌شود مگر این که در حفظ حیوان تقصیر کرده باشد.

مصادیق و نمونه‌ها

• اگر شخصی با اذن صاحب ملک، به منزل او وارد گردیده؛ و توسط سگی که در آن مکان بوده؛ یا بعداً وارد گردیده؛ آسیب ببیند؛ در این صورت مالک ضامن است.

• اگر مالک حیوان، بند را از گردن رها نماید؛ و بر اثر عمل وی، آن چهارپا فرار نماید؛ در این صورت مالک ضامن است.

مقالات مرتبط

• اهداف و مبانی جبران خسارت ناشی از نقض قرارداد با تأکید بر آرای قضایی
• مفاهیم اصلی و مبنای مسئولیت عرضه‌کنندگان کالا براساس قانون حمایت از مصرف‌کنندگان مصوب ۱۳۸۸ و مقایسه آن با دستور العمل اتحادیه اروپا
• اخلاقی بودن مسئولیت مدنی محض
• نگرش تحلیلی برنقش تقصیر در ضمان ناشی از تسبیب در فقه اسلامی و حقوق ایران‏
• مسئولیت دولت یا حکومت: تبیین مبانی آن در آموزه‌های فقه و حقوق کیفری ایران
• روشهای تحلیلی حقوق‌دانان برجسته ایران مقابله روش تحلیل حقوقی عدالت محور با روش اصولی
• تحول در مسئولیت مدنی پزشک : بازگشت افراطی به نظریۀ تقصیر
• قواعد عام مسئولیت مدنی در حقوق انگلستان با نگاهی به حقوق ایران