ماده ۵۸ قانون مدنی

ماده ۵۸ قانون مدنی: فقط وقف مالی جایز است که با بقای عین بتوان از آن منتفع شد اعم از این که منقول باشد یا غیرمنقول، مشاع باشد یا مفروز.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۵۷ قانون مدنی
• ماده ۵۹ قانون مدنی

ماده ۴۶ قانون مدنی

توضیح واژگان

«وقف» در لغت، یعنی ایستادن، حبس کردن، منحصر نمودن چیزی به کسی و نگاه داشتن.

مطالعات تطبیقی

در قرن چهاردهم، وقف پول در آلمان مجاز بود. دادگاه‌های امپراطوری عثمانی نیز در اوایل قرن پانزدهم، وقف پول را جایز می‌دانستند. وقف پول در اواخر قرن شانزدهم، در سراسر آناتولی و جزیره بالکان، به وقف غالب تبدیل گشت. در اواسط قرن بیستم نیز، قانون مصر، وقف پول را به رسمیت شناخت. در کشورهای مالایی زبان و سنگاپور نیز، وقف پول پذیرفته شده‌است. در ترکیه، ایران، عراق، بنگلادش، بوسنی هرزگوین و فلسطین نیز، سوابقی از وقف پول، دیده می‌شود.

در دوازدهمین نشست مجمع فقه اسلامی وابسته به سازمان کنفرانس اسلامی که در سال ۲۰۰۰ تشکیل گردید؛ پذیرش وقف پول، مورد بحث قرار گرفت.

نکات تفسیری دکترین

وقف منفعت، دین و حق صحیح نیست؛ زیرا مصرف اینگونه اموال، با بقای آنها، سازگاری ندارد و به جهت لزوم حبس عین موقوفه، وقف دین، حق و منفعت منتفی است. منافع، علاوه بر اینکه قابل اقباض نیستند؛ قابلیت بقا نیز نداشته و با مصرف از بین می‌روند.

مصرف مال موقوفه، نباید منجر به تلف آن گردد و از طرفی مال مزبور، باید از قابلیت اجاره دادن برخوردار باشد.

نکات توضیحی

وقف منفعت و دین صحیح نیست؛ زیرا مصرف منافع، با بقای آنها، سازگاری ندارد و دین نیز، هنوز وجود خارجی نیافته تا بتواند مورد حبس و انتفاع قرار گیرد و با توجه به اینکه انتزاع از منافع، با بقای آنها در تعارض است؛ لذا وقف منفعت صحیح نیست.

سوابق و مستندات فقهی

سوابق و مستندات فقهی

بنابر اتفاق نظر فقها، وقف مال مشاع صحیح است؛ مگر در مورد مسجد و آرامگاه.

نکات توصیفی هوش مصنوعی

1. وقف مالی باید به گونه‌ای باشد که استفاده از آن امکان‌پذیر باشد.
2. موضوع وقف می‌تواند شامل اموال منقول و غیرمنقول باشد.
3. وقف می‌تواند شامل اموال مشاع و مفروز باشد.
4. بقای عین مال وقف شده ضروری است تا استفاده از آن ممکن شود.

رویه های قضایی

• به موجب نظریه مشورتی شماره ۴۵۸۹/۷ مورخه ۱۴/۱۲/۱۳۷۶ اداره حقوقی قوه قضاییه، سهام شرکت‌ها، در حکم عین بوده؛ و وقف آنها صحیح است.
• نظریه شماره 7/1400/1150 مورخ 1401/02/25 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره امکان وقف اموال مشاع

انتقادات

این ماده ناقص است؛ زیرا به لزوم قابلیت اجاره دادن اموال موقوفه، تصریح ننموده‌ است.

مصادیق و نمونه ها

• وقف گوسفندانی که شخص از دیگری طلب دارد؛ صحیح نیست.
• وقف پوشاک و نوشیدنی‌ها که با مصرف از بین می‌روند؛ صحیح نیست.
• گل‌ها و سبزیجات را نمی‌توان وقف نمود.
• وقف بادکنک صحیح نیست.

مقالات مرتبط

• مطالعه تطبیقی ادله اثبات وقف در فقه و نظام حقوقی ایران
• واکاوی روائی فقهی – حقوقی وقف حقوق معنوی
• وقف مال مشاع در فقه مذاهب اسلامی و حقوق ایران