ماده ۵۲۵ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

ماده ۵۲۵ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات): هر کس یکی از اشیای ذیل را جعل کند یا به علم به جعل یا تزویر استعمال کند یا داخل کشور نماید علاوه بر جبران خسارت وارده به حبس از یک تا ده سال محکوم خواهد شد:

1. احکام یا امضاء یا مهر یا دستخط معاون اول رئیس‌جمهور یا وزراء یا مهر یا امضای اعضای شورای نگهبان یا نمایندگان مجلس شورای اسلامی یا مجلس خبرگان یا قضات یا یکی از روسا یا کارمندان و مسوولین دولتی از حیث مقام رسمی آنان.
2. مهر یا تمبر یا علامت یکی از شرکتها یا مؤسسات یا ادارات دولتی یا نهادهای انقلاب اسلامی.
3. احکام دادگاه‌ها یا اسناد یا حواله‌های صادره از خزانه دولتی.
4. منگنه یا علامتی که برای تعیین عیار طلا یا نقره بکار می‌رود.
5. اسکناس رایج داخلی یا خارجی یا اسناد بانکی نظیر برات‌های قبول شده از طرف بانکها یا چکهای صادره از طرف بانکها و سایر اسناد تعهدآور بانکی.

تبصره - هر کس عمدا و بدون داشتن مستندات و مجوز رسمی داخلی و بین‌المللی و به منظور القاء شبهه در کیفیت تولیدات و خدمات از نام و علائم استاندارد ملی یا بین‌المللی استفاده نماید به حداکثر مجازات مقرر در این ماده محکوم خواهد شد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

منظور از «تمبر»، صرفاً تمبرهای پستی نیست، بلکه شامل تمبر سایر ادارات دولتی که عموماً برای پرداخت عوارض و هزینه‌های قانونی است نیز می‌شود.

پیشینه

ماده ۹۸ قانون مجازات عمومی مصوب 1304

نکات توضیحی تفسیری دکترین

برای تحقق این جرم، باید شرایط اصلی جعل از جمله قصد تقلب، اضرار یا امکان اضرار به غیر و تغییر حقیقت با روش‌های پیش‌بینی شده در قانون، احراز شود. عنصر مادی این جرم عبارت است از جعل، استفاده از سند مجعول یا وارد کردن سند جعل شدهٔ اَسنادی که در بندهای این ماده ذکر شده‌است. با توجه به مفاد ماده فوق، جعل مهر و امضای کارکنان شهرداری‌ها، نهادهای عمومی غیردولتی، مأمورین به خدمات عمومی و کسانی که کارمند محسوب نمی‌شوند، از شمول ماده خارج است همچنین جعل دستخط و احکام افرادی غیر از معاون اول رئیس‌جمهور یا وزرا مشمول این ماده نخواهد بود. علی‌رغم اینکه استفاده از نام و علائم استاندارد ملی و بین‌المللی، جعل حقیقی محسوب نمی‌شود؛ ولی قانونگذار طبق تبصره این ماده، ارتکاب چنین رفتاری را با هدف خدشه دار کردن اعتبار دولت، در حکم جعل دانسته‌است.

رویه‌های قضائی

• مطابق رای شماره ۱۰۹۰ مورخ ۱۳۷۳/۱/۱۸ شعبه دو دیوان عالی کشور، تهیه سربرگ ادارات دولتی، جعل محسوب نمی‌شود.

• شعبه ۹ دیوان عالی کشور در رای شماره ۱۴۹ مورخ ۱۳۳۷/۱/۲۴، جعل اسکناس‌های فاقد اعتبار و غیر رایج را از شمول این ماده خارج دانسته‌است.

شعبه دوم دیوان عالی کشور، در رای شماره ۳۶۷۹ مورخ ۱۳۱۹/۱۱/۱۶ در مورد جعل امضای مستخدم دولت از حیث استخدام او در اوراق غیررسمی مانند چک بیان داشته که این مورد مشمول جعل در نوشتجات غیررسمی است و نه جعل مهر و امضای مستخدمین دولتی.

• نظریه شماره 7/1400/219 مورخ 1400/05/12 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره جعل اوراق بانکی توسط کارمند دولت
• رای دادگاه درباره اسناد ناشی از انتقال مال غیر (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۳۴۰۱۲۴۹)
• رای دادگاه درباره برداشت وجه بدون اجازه از عابر بانک دیگری (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۲۰۹۰۱۰۶۶)
• رای دادگاه درباره انتقال مال غیر با استفاده از سند مجعول (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۲۲۳۴۰۰۳۶۱)
• رای دادگاه درباره تأثیر عدم تعقیب مباشر در تعقیب معاون (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۹۹۰۰۲۳۴)
• نظریه شماره 7/98/1941 مورخ 1399/02/23 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره نحوه تفهیم اتهام به فرد متهم به ارتکاب چندین جرم
• نظریه شماره 7/98/794 مورخ 1399/02/08 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره جعلی نبودن گذرنامه اخذ شده در فرض اتخاذ آن از طریق ارائه اسناد مجعول
• رای دادگاه درباره تعدد مادی جرایم مشابه (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۲۲۴۲۰۰۴۱۰)
• رای دادگاه درباره تعدد مادی در ارتکاب جعل و استفاده از سند مجعول به منظور کلاهبرداری (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۲۱۹۰۰۵۸۴)
• رای دادگاه درباره تعدد معنوی تحصیل چک مسروقه با شروع به کلاهبرداری (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۲۳۹۰۰۱۳۳)
• رای دادگاه درباره تعدد مادی جعل و استفاده از سند مجعول (دادنامه شماره ۹۱۰۹۹۷۰۲۷۰۱۰۰۹۷۹)

انتقادات

تعیین میزان مجازات یکسان برای جعلِ موارد مندرج در این بندها که دارای ارزش و اهمیت یکسان نیستند، قابل نقد به نظر می‌رسد؛ مانند جعل مهر و امضای معاون اول رئیس‌جمهور و مهر و امضای مستخدم یک اداره.

مصادیق و نمونه‌ها

ساختن مهر مدرسه غیرانتفاعی و استفاده از آن در ذیل مدرک دیپلم، مشمول این ماده قرار نمی‌گیرد؛ زیرا مدارس غیرانتفاعی وابسته به دولت نیستند و نمی‌توانیم صرف نظارت دولت بر این مدارس را ملاک قرار دهیم.

مواد مرتبط

ماده ۹۶ قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح مصوب ۱۳۸۲

ماده ۹۷ قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح مصوب ۱۳۸۲

ماده ۹۸ قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح مصوب ۱۳۸۲

ماده ۹۹ قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح مصوب ۱۳۸۲

ماده ۱۰۰ قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح مصوب ۱۳۸۲

ماده ۱۰۱ قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح مصوب ۱۳۸۲

استفاده متقلبانه از علائم استاندارد غیر ملی و غیر بین‌المللی، مشمول ماده ۱۰ و ماده ۱۱ قانون اصلاح قوانین و مقررات مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران است.

مقالات مرتبط

رویکرد جرم‌شناختی به جعل هویت برای ارتکاب کلاهبرداری در بانکداری نوین