معامله معاطاتی

«معاطات» یعنی داد و ستد و مبادله، بدون نیاز به ایجاب و قبول لفظی، و به معامله ای که در آن، قصد طرفین، به موجب عمل یا کاری محرز گردیده باشد؛ معامله معاطاتی گویند.

انشاء، عبارت از ابراز اراده بوده؛ و به هر طریقی، اعم از لفظی و غیرلفظی قابل تحقق است، البته در مقابل، انتقاد شده‌است که قصد انشاء، فقط با لفظ محقق می‌گردد.

مطابق ماده ۱۹۳ قانون مدنی: «انشاء معامله ممکن است به وسیلهٔ عملی که مبین قصد و رضا باشد مثل قبض و اقباض حاصل گردد مگر در مواردی که قانون استثناء کرده باشد.»

بنابراین قانونگذار، جز در مواردی که به موجب قانون، استثنا گردیده‌است؛ ایجاب غیرلفظی را ممکن دانسته‌است.

مواد مرتبط

ماده ۱۹۳ قانون مدنی

مصادیق

عقود غائبین، با ایجاب و قبول لفظی صورت نگرفته و در دسته معاطات قرار دارد.

شرایط صحت معاطات

در معاطات، قبض مبیع و اقباض ثمن، کافی بوده؛ و دیگر نیازی به استعمال لفظ نمی‌باشد، البته همه شرایط صحت و اعتبار معاملات، در معاطات نیز باید رعایت گردد.

قلمرو

نکاح معاطاتی، صحیح نیست و جرم محسوب می‌گردد.

در فقه

بنا بر نظر مشهور فقها، معامله معاطاتی صحیح است.

در رویه‌ قضایی

به موجب دادنامه شماره ۶۷۴ مورخه ۴/۱۰/۱۳۷۰ شعبه ۲۲ دیوان عالی کشور، انعقاد بیع از طریق تنظیم قولنامه، مبین بر قصد و رضای طرفین بوده و صحیح است.

به موجب دادنامه شماره ۲۵۳ مورخه ۲۳/۳/۱۳۶۷ شعبه ۲۱ دیوان عالی کشور، تحقق بیع از طریق معاطات، امکان پذیر است.

جستارهای وابسته

رضا

عقد

قصد انشاء