ماده 235 قانون امور حسبی

ماده 235 قانون امور حسبی: بستانکار از متوفی نیز در صورتی که ترکه به مقدار کافی برای اداء دین در ید ورثه نباشد می ‌تواند بر کسی که او را مدیون متوفی می داند ‌یا مدعی است که مالی از ترکه متوفی در ید او است اقامه دعوی کند.

مواد مرتبط

• ماده 236 قانون امور حسبی

توضیح واژگان

ترکه: یعنی قسمت مثبت دارایی به جامانده از متوفی.

دین: مال کلی ثابت در ذمه یک فرد، به نفع افراد دیگر را که به یکی از اسباب صحیح پدید می آید، دین می گویند.

ورثه: به کسی می گویند که درصورت برخورداری از شرایط ارث و مبرا بودن از موانع ارث بری، ترکه میت به او انتقال می یابد.

مال: در لغت از مصدر «میل» به معنای خواستن، گرفته شده‌است و جمع آن اموال و به معنای دارایی‌ها، داشته‌ها و مال‌ها است. علت نامگذاری مال، میل به مبادله و دست به دست گرداندن آن است. مال در لغت معانی دیگری دارد از جمله اینکه آنچه که به تملیک انسان در می‌آید؛ هر آنچه که دارای ارزش، تملک پذیر و قابل استفاده باشد.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

در ماده 235 قانون امور حسبی به روشنی معلوم نیست که دعوا برای وصول طلب اقامه می شود یا برای بازگرداندن حق متوفی به ترکه؟ در نخستین احتمال باید آن را دعوای مستقیم طلبکار بر بدهکار متوفی شمرد. زیرا طلبکار بدین وسیله به انحصار از آن سود می برد و در رقابت با سایر طلبکاران نمی افتد. ولی در احتمال دوم دعوای غیر مستقیم است و در واقع طلبکار حق متوفی را به سود همه طلبکاران اعمال می کند. احتمال اخیر ترجیح دارد و نظمی را که قانونگذار برای توزیع عادلانه ترکه بین طلبکاران متوفی در نظر دارد بر هم نمی زند. در ثانی چهره استثنایی دعوای مستقیم ایجاب می کند که هر جا تردید باشد به امکان رجوع مستقیم طلبکار بر مدیون بدهکار حکم نشود هرچند که تردید میان این دعوا و اختیار استثنایی دیگر مانند دعوای غیر مستقیم باشد. زیرا تملک حق مدیون بیش از داشتن نیابت قهری به آزادی او صدمه می زند و امکان آن استثنایی تر است.

رویه های قضایی

دادنامه شماره 21/439 مورخ 73/8/18 صادره از شعبه بیست و یکم دیوان عالی کشور مقرر می دارد به موجب ماده 235 قانون امور حسبی بستانکار از متوفی نیز در صورتی که ترکه به مقدار کافی برای ادای دین در ید ورثه نباشد، می تواند بر کسی که او را مدیون متوفی می داند یا مدعدی است که مالی از ترکه متوفی در ید او است اقامه دعوا کند.