ماده ۵۵۶ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
== نکات توضیحی تفسیری دکترین == | == نکات توضیحی تفسیری دکترین == | ||
به نظر می رسد پیش بینی پرداخت دیه از سوی بیت المال در جهت حمایت از [[مجنی علیه|بزه دیده]] از سوی دولت ها بوده است و نوعی [[غرامت]] محسوب میشود، لذا در این خصوص نیز باید قائل به تغلیظ دیه در راستای حمایت از قربانیان بود. | به نظر می رسد پیش بینی پرداخت دیه از سوی بیت المال در جهت حمایت از [[مجنی علیه|بزه دیده]] از سوی دولت ها بوده است و نوعی [[غرامت]] محسوب میشود، لذا در این خصوص نیز باید قائل به تغلیظ دیه در راستای حمایت از قربانیان بود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||}}</ref>در واقع باید بیت المال را قائم مقام [[محکوم علیه]] در پرداخت [[دیه]] تلقی نموده و خصوصیتی از جهت پرداخت دیه برای آن در نظر نگرفت، لذا پرداخت دیه از بیت المال نیز مشمول حکم تغلیظ است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||}}</ref>همچنین در خصوص تغلیظ دیه در مواردی که [[قتل]] توسط طفل صغیر رخ داده باشد، اختلاف نظر است، چرا که نمی توان تغلیظ دیه را حمل بر عاقله نمود،<ref>{{یادکرد کتاب۲||}}</ref>اما گروهی معتقدند گاه در حکم دادگاه، [[مسئول پرداخت دیه]] مشخص نمیشود که دادگاه بخواهد بر اساس آن حکم به تغلیظ یا عدم تغلیظ دیه بدهد، لذا پرداخت کننده دیه تاثیری در این خصوص ندارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||}}</ref> | ||
== مطالعات فقهی == | == مطالعات فقهی == | ||
=== مستندات فقهی === | === مستندات فقهی === | ||
گروهی، مستند شرعی این ماده را روایاتی دانسته اند که در خصوص پرداخت دیه از سوی عاقله، بیت المال یا [[ضمان جریره|ضامن جریره]] آورده شده | گروهی، مستند شرعی این ماده را روایاتی دانسته اند که در خصوص پرداخت دیه از سوی عاقله، بیت المال یا [[ضمان جریره|ضامن جریره]] آورده شده است،<ref>{{یادکرد کتاب۲||}}</ref>در واقع گروهی معتقدند در این خصوص لسان ادله نشانگر متوجه بودن نفس جنایت نسبت به بیت المال یا امام در مواردی است که دیه باید از بیت المال پرداخت شود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||}}</ref> | ||
=== سوابق فقهی === | === سوابق فقهی === | ||
برخی از فقها بیان نموده اند که دیه در صورت اجتماع شرایط تغلیظ، مشمول حکم تغلیظ است و فرقی نمی کند چه کسی آن را می پردازد، لذا در فرض پرداخت دیه توسط عاقله نیز تغلیظ دیه امکان پذیر است، در ثانی این فقها این سخن را که تغلیظ دیه را باید نوعی [[تشدید مجازات]] دانست که فقط متوجه خود مرتکب می شود نه عاقله و دیگر افراد، نپذیرفته اند. | برخی از فقها بیان نموده اند که دیه در صورت اجتماع شرایط تغلیظ، مشمول حکم تغلیظ است و فرقی نمی کند چه کسی آن را می پردازد، لذا در فرض پرداخت دیه توسط عاقله نیز تغلیظ دیه امکان پذیر است، در ثانی این فقها این سخن را که تغلیظ دیه را باید نوعی [[تشدید مجازات]] دانست که فقط متوجه خود مرتکب می شود نه عاقله و دیگر افراد، نپذیرفته اند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||}}</ref> | ||
== رویه های قضایی == | == رویه های قضایی == | ||
به موجب نظر کمیسیون در یکی از [[نشست قضایی|نشست های قضایی]]، در فرض پرداخت دیه از بیت المال نیز دلیلی بر عدم تغلیظ دیه در صورت جمع بودن شرایط تغلیظ وجود ندارد. | به موجب نظر کمیسیون در یکی از [[نشست قضایی|نشست های قضایی]]، در فرض پرداخت دیه از بیت المال نیز دلیلی بر عدم تغلیظ دیه در صورت جمع بودن شرایط تغلیظ وجود ندارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=فرهنگ فقه (جلد دوم)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3364648|صفحه=|نام۱=آیت اله سیدمحمود|نام خانوادگی۱=هاشمی شاهرودی|چاپ=2}}</ref> | ||
همچنین به موجب [[نظریه مشورتی]] شماره 7/2156-1366/6/16، در تغلیظ دیه، صغیر بودن مرتکب قتل با توجه به فقدان اهمیت [[جنایت عمد|عمدی]] یا [[جنایت غیر عمدی|غیر عمدی]] بودن جنایات موجب تغلیظ دیه، تاثیری در اخذ یک سوم دیه به عنوان تغلیظ ندارد. | همچنین به موجب [[نظریه مشورتی]] شماره 7/2156-1366/6/16، در تغلیظ دیه، صغیر بودن مرتکب قتل با توجه به فقدان اهمیت [[جنایت عمد|عمدی]] یا [[جنایت غیر عمدی|غیر عمدی]] بودن جنایات موجب تغلیظ دیه، تاثیری در اخذ یک سوم دیه به عنوان تغلیظ ندارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||}}</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{پانویس}} | |||
[[رده:رفرنس]] | [[رده:رفرنس]] | ||
[[رده:دیات]] | [[رده:دیات]] | ||
نسخهٔ ۲۸ مهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۲۰:۲۶
در حکم تغلیظ دیه فرقی میان بالغ و غیربالغ، زن و مرد و مسلمان و غیرمسلمان نیست. سقط جنین نیز پس از پیدایش روح، مشمول حکم تغلیظ است. تغلیظ دیه، در مواردی که عاقله یا بیت المال پرداخت کننده دیه باشد نیز جاری است. در قتل عمدی که به علت عدم امکان قصاص یا عدم جواز آن دیه پرداخت می شود نیز این حکم جاری است.
نکات توضیحی تفسیری دکترین
به نظر می رسد پیش بینی پرداخت دیه از سوی بیت المال در جهت حمایت از بزه دیده از سوی دولت ها بوده است و نوعی غرامت محسوب میشود، لذا در این خصوص نیز باید قائل به تغلیظ دیه در راستای حمایت از قربانیان بود.[۱]در واقع باید بیت المال را قائم مقام محکوم علیه در پرداخت دیه تلقی نموده و خصوصیتی از جهت پرداخت دیه برای آن در نظر نگرفت، لذا پرداخت دیه از بیت المال نیز مشمول حکم تغلیظ است.[۲]همچنین در خصوص تغلیظ دیه در مواردی که قتل توسط طفل صغیر رخ داده باشد، اختلاف نظر است، چرا که نمی توان تغلیظ دیه را حمل بر عاقله نمود،[۳]اما گروهی معتقدند گاه در حکم دادگاه، مسئول پرداخت دیه مشخص نمیشود که دادگاه بخواهد بر اساس آن حکم به تغلیظ یا عدم تغلیظ دیه بدهد، لذا پرداخت کننده دیه تاثیری در این خصوص ندارد.[۴]
مطالعات فقهی
مستندات فقهی
گروهی، مستند شرعی این ماده را روایاتی دانسته اند که در خصوص پرداخت دیه از سوی عاقله، بیت المال یا ضامن جریره آورده شده است،[۵]در واقع گروهی معتقدند در این خصوص لسان ادله نشانگر متوجه بودن نفس جنایت نسبت به بیت المال یا امام در مواردی است که دیه باید از بیت المال پرداخت شود.[۶]
سوابق فقهی
برخی از فقها بیان نموده اند که دیه در صورت اجتماع شرایط تغلیظ، مشمول حکم تغلیظ است و فرقی نمی کند چه کسی آن را می پردازد، لذا در فرض پرداخت دیه توسط عاقله نیز تغلیظ دیه امکان پذیر است، در ثانی این فقها این سخن را که تغلیظ دیه را باید نوعی تشدید مجازات دانست که فقط متوجه خود مرتکب می شود نه عاقله و دیگر افراد، نپذیرفته اند.[۷]
رویه های قضایی
به موجب نظر کمیسیون در یکی از نشست های قضایی، در فرض پرداخت دیه از بیت المال نیز دلیلی بر عدم تغلیظ دیه در صورت جمع بودن شرایط تغلیظ وجود ندارد.[۸]
همچنین به موجب نظریه مشورتی شماره 7/2156-1366/6/16، در تغلیظ دیه، صغیر بودن مرتکب قتل با توجه به فقدان اهمیت عمدی یا غیر عمدی بودن جنایات موجب تغلیظ دیه، تاثیری در اخذ یک سوم دیه به عنوان تغلیظ ندارد.[۹]