دیه فک

از ویکی حقوق
نسخهٔ تاریخ ‏۲۲ اکتبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۳:۱۶ توسط Nastaran aghaee (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
پرش به ناوبری پرش به جستجو

مواد 629 تا 634 قانون مجازات اسلامی (1392)، به دیه فک اختصاص دارد.

دیه قطع کردن فک

پیشینه

سابقاً ماده 415 قانون مجازات اسلامی (1370)، در این خصوص وضع شده بود.[۱]

در قانون

در حال حاضر، دیه قطع ‌کردن و یا از بین ‌بردن دو استخوان چپ و راست فک در ماده 629 قانون مجازات اسلامی (1392)، پیش بینی شده است.

بر اساس ماده فوق، صدمه ای که باعث از میان رفتن هر دو فک صورت شود، موجب دیه کامل بوده و آسیب دیدن بخشی از فک به نسبت مساحت آن مستوجب دیه خواهد بود،[۲] لذا از بین بردن هر فک، موجب دیه ای معادل پنجاه شتر است.[۳]

چه در عرف و چه در علم پزشکی، دو فک بالا و پایین مشمول ماده فوق هستند. فک پایین یا آرواره را می توان به مانند نعل اسبی دانست که در پایین صورت است. فک بالا که فاقد هرگونه تحرکی می باشد، ادامه همان استخوانی است که سازنده کاسه چشم، سقف دهان و جدار بینی است، البته به نظر می رسد مقصود از دو فک (لحیان) در فقه و ماده فوق، تنها فک پایین است.[۴]

در فقه

برخی از فقهای عامه بر این باورند که دو استخوان فک زیرین، نظیر دیگری در بدن ندارند، همچنین موجبات زیبایی چهره را فراهم می آورند، لذا جنایت بر آنها موجب ثبوت دیه کامل است، همچنین دیه دندان ها در دیه این استخوان ها تداخل نمی نماید.[۵] برخی از فقها نیز بر این باورند که اگر دو استخوان مورد بحث حتی در صورت فقدان دندان مجنی علیه از بین بروند، دیه کامل ثابت خواهد شد،[۶] همچنین اگر مجموع دو فک به همراه دندان ها از بین برود، دو دیه ثابت خواهد شد.[۷]

برخی از فقهای امامیه، آرواره های زیرین را دارای دیه کامل دانسته اند، چرا که منفعت و جمال انسان را به همراه دارند.[۸]

در هر صورت گروهی از فقها تصریح کرده اند که از میان بردن مجموع دو فک، موجب دیه کامل و از بین بردن هر یک از آنها نیز موجب 500 دینار دیه می شود، در فرض از بین بردن بخشی از آن ها، باید میزان دیه را به نسبت مساحت از بین رفته احتساب نمود.[۹]

در رویه قضایی

به موجب نظریه مشورتی 2878-72/6/16، مقصود از فک ها، دو استخوان فک پایین است که به گوش وصل بوده و در قسمت چانه با یکدیگر برخورد می کنند.[۱۰] همچنین بر اساس رأی اصراری 141-1368/11/10، موضوعیت قائل نشدن برای دینار در دیه شکستگی فک و دندان موافق با قانون است.[۱۱]

عدم تداخل دیات در دیه فک

پیشینه

در گذشته ماده 416 قانون مجازات اسلامی مصوب (1370)، در این خصوص وضع شده بود.

در قانون

در حال حاضر، این حکم در ماده ۶۳۰ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)، پیش بینی شده است.

بر اساس این ماده، دیه دندان ها و فک هر یک به طور مستقل تعیین شده است، لذا در فرض تضییع دندان و فک به طور توامان، باید برای هر یک دیه جداگانه ای در نظر گرفت، بنابراین نمی توان قواعد تداخل دیات را در این خصوص اعمال نمود.[۱۲] یکی از حالاتی که در خصوص ماده فوق مورد بحث است، وضعیت فردی است که در هنگام ارتکاب جنایت، فاقد دندان است، در این صورت به نظر می رسد لازم است فقط دیه فک او پرداخت شود، گروهی نیز بر این باورند که در این حالت باید برای دندان هایی که امکان رویش آن ها وجود داشته است، قائل به اخذ دیه یا ارش بود.[۱۳]

در فقه

حکم فوق را گروهی از مصادیق قاعده عدم تداخل دیه اعضا دانسته اند.[۱۴] برخی از فقها بیان نموده اند که مجموع دو فک دارای دیه کامل بوده و در فرض از بین بردن فک به همراه دندان ها، باید دو دیه ثابت شود.[۱۵] در این صورت دیه پرداختی، معادل دو هزار دینار خواهد بود،[۱۶] در نتیجه هر یک از فک ها دارای نصف دیه کامل است و در فرض وجود دندان در این فک ها، باید نصف دیه به همراه دیه دندان های از بین رفته اخذ شود،[۱۷] لذا دیه دندان ها در دیه فک ها تداخل نمی یابند.[۱۸]

جنایت موجب کندی حرکت فک

پیشینه

سابقاً ماده 417 قانون مجازات اسلامی مصوب (1370)، در این خصوص وضع شده بود.[۱۹]

در قانون

در حال حاضر ماده ۶۳۱ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)، برای جنایت موجب کندی حرکت فک، ارش پیش بینی کرده است.

بر اساس ماده فوق، چنانچه جنایت بر فک، موجب سخت شدن عمل جویدن شود یا به حرکت در آوردن فک را دشوار کند، ارش ثابت است،[۲۰] چرا که در این موارد دیه مقدری در نصوص وجود ندارد،[۲۱] تعیین ارش در این خصوص، امری تخصصی است که معمولا از طریق ارجاع امر به کارشناس معین می شود،[۲۲] همچنین به موجب این ماده بر خلاف ماده سابق، صدمه منجر به نقص فک نیز موجب ثبوت ارش می باشد.[۲۳]

در فقه

فقها نیز معتقدند در فرض دشوار شدن اعمال یا حرکات فک در اثر ایراد ضربه به آن، به دلیلی فقدان نص در خصوص اخذ دیه، باید قائل به ثبوت ارش شویم.[۲۴]

از بین ‌بردن تمام یا قسمتی از فک بالا

پیشینه

در گذشته ماده 415 قانون مجازات اسلامی (مصوب 1370)، در این خصوص وضع شده بود.[۲۵]

در قانون

ماده 632 قانون مجازات اسلامی، در خصوص موجب ارش بودن از میان بردن همه یا بخشی از فک بالا، وضع شده است.[۲۶]

یکی از موارد مورد شبهه در مقررات جزایی ایران در باب دیه فک، در نظر گرفتن دو فک برای انسان از سوی مقنن است، حال آنکه انسان دارای یک فک است، برخی معتقدند این دیدگاه مقنن ممکن است به استناد لفظ «فکین» در روایات باشد که مقصود از آن، دو فک در دو سمت صورت می باشد که هر یک به یکی از گوش های انسان متصل می گردد.[۲۷]

در فقه

برخی از فقها معتقدند اگر جانی قسمتی از دو استخوان یا یکی از دو استخوان فک بالا را قطع کند، مساحت آن را باید با مساحت تمام استخوان سنجید، چنانچه جانی یکی از دو استخوان مذکور را به همراه قسمتی از استخوان دیگر قطع کند، برای استخوان قطع شده، معادل نیمی از دیه کامل و برای قسمت مقطوع استخوان دیگر، دیه ای به نسبت مساحت باید پرداخته شود.[۲۸]

دیه فلج کردن فک

در قانون

به فلج کردن فک پایین و دیه آن، در ماده 634 قانون مجازات اسلامی تصریح شده است، این ماده در قوانین سابق بیان نشده بود.[۲۹]

ماده فوق را منطبق بر قاعده کلی در خصوص دیه فلج کردن اعضاء بدن و نیز دیه از بین بردن عضو فلج دانسته اند.[۳۰]

در فقه

فقها در باب فلج نمودن فک سخنی به میان نیاورده اند، اما نقصان آن را (که با فلج شدن عضو متفاوت است) مستوجب ارش می دانند.[۳۱]همچنین فقها بیان داشته اند که فلج کردن هر عضوی که دارای دیه مقدر است، موجب دو ثلث دیه می باشد.[۳۲]

منابع

  1. رضا شکری و قادر سیروس. قانون مجازات اسلامی در نظم حقوق کنونی (دکترین و رویه کیفری ایران). چاپ 8. مهاجر، 1389.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 806812
  2. عباس زراعت. قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (همراه با فهرست تفصیلی عناوین مجرمانه). چاپ 4. ققنوس، 1389.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 713964
  3. نشریه دادرسی شماره 51 مرداد و شهریور 1384. سازمان قضایی نیروهای مسلح، 1384.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1928312
  4. مجموعه نظریات مشورتی فقهی در امور کیفری (جلد هفتم) (دیات). چاپ 2. جنگل، 1389.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1301316
  5. ابوالقاسم گرجی. دیات (دیه نفس، موجبات ضمان کیفری، دیات اعضا و منافع آنها، اعضایی که دیه مقدر دارند، دیه بر منافع اعضا، دیه زخم های سر و صورت). چاپ 2. دانشگاه تهران، 1382.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 836784
  6. ابوالقاسم گرجی. دیات (دیه نفس، موجبات ضمان کیفری، دیات اعضا و منافع آنها، اعضایی که دیه مقدر دارند، دیه بر منافع اعضا، دیه زخم های سر و صورت). چاپ 2. دانشگاه تهران، 1382.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 836760
  7. عباس زراعت و حمید مسجدسرایی. متون فقه (جلد چهارم). چاپ 1. خط سوم، 1381.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2500348
  8. عبدالقادر عوده و حسن (ترجمه) فرهودی نیا. بررسی تطبیقی حقوق جزای اسلامی و قوانین عرفی (جلد سوم) ( جرایم علیه تمامیت جسمانی اشخاص). چاپ 1. یادآوران، 1390.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4990256
  9. فصلنامه حق دفتر سوم مهر و آذر 1364. شرکت سهامی روزنامه رسمی ایران، 1364.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1373088
  10. ایرج گلدوزیان. محشای قانون مجازات اسلامی. چاپ 5. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1384.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 671308
  11. مجموعه قوانین و مقررات جرایم و مجازات ها (جلد اول) مشتمل بر (قانون مجازات اسلامی، قانون اصلاح قانن مبارزه با مواد مخدر، قانون مربوط به مواد روان گردان (پسکوتروپ) نظریه های تفسیری شورای نگهبان، آرای وحدت رویه و اصراری هیأت عمومی دیوانعالی کشور و...). چاپ 6. معاونت تدوین،تنقیح و انتشار قوانین و مقررات، 1390.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1572960
  12. غلامحسین الهام. مبانی فقهی و حقوقی تعدد جرم. چاپ -. بشری، 1372.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 842916
  13. عباس زراعت. قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (همراه با فهرست تفصیلی عناوین مجرمانه). چاپ 4. ققنوس، 1389.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 713972
  14. احمد حاجی ده آبادی. قواعد فقه دیات (مطالعه تطبیقی در مذاهب اسلامی). چاپ 1. پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1384.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1936716
  15. عباس زراعت و حمید مسجدسرایی. متون فقه (جلد چهارم). چاپ 1. خط سوم، 1381.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2500348
  16. سیدمحمد صدری. متون فقه (قسمت چهارم) (دادرسی در ترجمه لمعه) (قضا، شهادت، حدود، قصاص و دیات). چاپ 1. اندیشه های حقوقی، 1388.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4098124
  17. اسداله لطفی. ترجمه مباحث حقوقی شرح لمعه. چاپ 4. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1386.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2175128
  18. محمدحسین کارخیران. کاملترین مجموعه محشای قانون مجازات اسلامی مصوب 1392/02/01 (جلد سوم) (تطبیق با قانون مجازات اسلامی سابق. چاپ 1. راه نوین، 1392.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4179532
  19. عباس زراعت. قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (همراه با فهرست تفصیلی عناوین مجرمانه). چاپ 4. ققنوس، 1389.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 713976
  20. ایرج گلدوزیان. محشای قانون مجازات اسلامی. چاپ 5. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1384.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 671312
  21. محمدحسین کارخیران. کاملترین مجموعه محشای قانون مجازات اسلامی مصوب 1392/02/01 (جلد سوم) (تطبیق با قانون مجازات اسلامی سابق. چاپ 1. راه نوین، 1392.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4179532
  22. عباس زراعت. قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (همراه با فهرست تفصیلی عناوین مجرمانه). چاپ 4. ققنوس، 1389.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 713988
  23. نشریه دادرسی شماره 51 مرداد و شهریور 1384. سازمان قضایی نیروهای مسلح، 1384.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1928320
  24. ابوالقاسم گرجی. دیات (دیه نفس، موجبات ضمان کیفری، دیات اعضا و منافع آنها، اعضایی که دیه مقدر دارند، دیه بر منافع اعضا، دیه زخم های سر و صورت). چاپ 2. دانشگاه تهران، 1382.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 836776
  25. عباس زراعت. شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392). چاپ 1. ققنوس، 1392.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6276580
  26. علیرضا میرکمالی و سحر صالح احمدی. قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (جلد اول). چاپ 4. گالوس، 1400.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6276588
  27. عباس زراعت. شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392). چاپ 1. ققنوس، 1392.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4361216
  28. محمدحسین کارخیران. کاملترین مجموعه محشای قانون مجازات اسلامی مصوب 1392/02/01 (جلد سوم) (تطبیق با قانون مجازات اسلامی سابق. چاپ 1. راه نوین، 1392.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6276576
  29. عباس زراعت. شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392). چاپ 1. ققنوس، 1392.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6276596
  30. عباس زراعت. شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392). چاپ 1. ققنوس، 1392.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4361232
  31. عباس زراعت. شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392). چاپ 1. ققنوس، 1392.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4361236
  32. محمدحسین کارخیران. کاملترین مجموعه محشای قانون مجازات اسلامی مصوب 1392/02/01 (جلد سوم) (تطبیق با قانون مجازات اسلامی سابق. چاپ 1. راه نوین، 1392.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6276600