اصل شخصی بودن مسیولیت مدنی

عنوان	اصل شخصی بودن مسیولیت مدنی
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	نیر ساعدی
استاد راهنما	هدایت الله سلطانی نژاد
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۲
دانشگاه	دانشگاه قم

اصل شخصی بودن مسیولیت مدنی عنوان پایان نامه ای است که توسط نیر ساعدی، با راهنمایی هدایت الله سلطانی نژاد در سال ۱۳۹۲ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه قم دفاع گردید.

چکیده

اصل پاسخگویی شخص در قبال عملکرد خود، که از آن به اصل شخصی بودن مسیولیت مدنی تعبیر می شود، از اصول اساسی و بنیادین حقوق است. این اصل نیز چون سایر اصول حقوقی برخاسته از عقل، اخلاق و مذهب می باشد؛که از مبانی مهم آن می توان به آیات وزر اشاره نمود که در فقه اسلامی تحت عنوان قاعده وزر مطرح شده است؛ متضمن این معنی است که هر کس در قبال اعمال زیان بار خود مسیول وضامن جبران خسارت است و این بار مسیولیت را نمی توان بر دوش دیگری نهاد. اما امروزه به لحاظ تحولات اجتماعی وبه تبع آن تحول در حوزه مسیولیت مدنی، این اصل مصون از خدشه نمانده و برآن استثنایاتی وارد شده است؛ مسیولیتهای ناشی از فعل غیر و مسیولیتهای تضامنی که در آن شخص مسیول جبران خساراتی می شد که خود در ایجاد آن دخالتی نداشتهاست. برای توجیه این استثناها نظریات گوناگونی از سوی حقوقدانان ارایه شده است. این پژوهش، با مطالعه کتب وآثار حقوقی و به روش تحلیلی تلاش کرده تا استحکام و قلمرو این اصل را مشخص نماید و با تکیه بر مستنداتقانونی و ادله فقهی و حقوقی، غبار تردید و ابهام را از چهره آن بزداید. در همین راستا به این دستاورد مهم نایل آمده است : برخی از موارد مسیولیت ناشی از فعل غیر، استثنای واقعی نبوده بلکه بازگشت به خطا و تقصیر خود شخص است. و در موارد دیگر به لحاظ استثنایی بودن، این مسیولیتهانیازمند تصریح قانون گذار است و باید از تفسیر موسع و تسری آن به موارد مشابه اجتناب شود. آن گونه که در فقه نیز در این خصوص، فقها بر این عقیده اند که با فقدان دلیل باید به مورد نص بسنده کرد.

ساختار و فهرست پایان نامه

عنوان صفحه

مقدمه ۱

۱ بیان مساله ۱

۲ سوالات تحقیق ۲

۳ فرضیه های تحقیق ۲

۴ پیشینه پژوهش ۳

۵ روش تحقیق ۳

۶ مشکلات و موانع تحقیق ۳

۷ ساختار تحقیق ۴

فصل اول: مفهوم و مبانی اصل شخصی بودن مسیولیت مدنی

مبحث اول: مفهوم اصل شخصی بودن مسیولیت مدنی ۶

گفتار اول: مفهوم مسیولیت مدنی و اصل شخصی بودن مسیولیت ۶

۱ مفهوم مسیولیت ۶

۱–۱ مفهوم مسیولیت مدنی و انواع آن ۷

۱–۲ مفهوم مسیولیت اخلاقی و مسیولیت مدنی ۹

۱–۳ مفهوم مسیولیت قراردادی و مسیولیت قهری ۱۰

۱–۴ مسیولیت تضامنی ۱۰

۱–۵ مسیولیت مدنی و کیفری ۱۱

۲ مفهوم اصل و شخصی بودن مسولیت مدنی ۱۲

۲–۱ اصل شخصی بودن مسیولیت مدنی در اسلام ۱۵

۲–۲ اصل شخصی بودن مسیولیت مدنی در حقوق امروز ۱۶

مبحث دوم: مبانی اصل شخصی بودن مسیولیت مدنی ۱۷

گفتار اول: مبانی فقهی اصل شخصی بودن مسیولیت مدنی ۱۷

۱ قاعده وزر ۱۷

۱–۱ آیات قاعده وزر ۱۷

۱–۱–۱ سوره انعام آیه ۱۶۴ ۱۸

۱–۱–۲ سوره اسراء آیه ۱۵ ۱۸

۱–۱–۳ سوره فاطر آیه ۱۸ ۱۸

۱–۱–۴ سوره زمر آیه ۷ ۱۸

۱–۱–۵ سوره نجم آیه ۳۸ ۱۹

۱–۲ سنت ۲۰

۲ قاعده اتلاف ۲۱

۲–۱ آیات قاعده اتلاف ۲۱

۲–۲ روایات ۲۳

۲–۲–۱ روایات شهادت زور ۲۳

۲–۲–۲ روایات باب اجیر ۲۴

۲–۲–۳ روایات باب موجبات ضمان ۲۴

۲–۲–۴ روایت باب عتق ۲۵

۲–۲–۵ حدیث لاضرر و لاضرار ۲۵

۲–۲–۵–۱ مبانی فقها در لاضرر ۲۶

گفتار دوم: مبانی اخلاقی و منطقی اصل شخصی بودن مسیولیت مدنی ۳۰

۱ عدالت ۳۰

۲ عقل ۳۱

۳ بنای عقلا ۳۲

گفتار سوم: منابع قانونی اصل شخصی بودن مسیولیت مدنی ۳۴

۱ قانون مدنی ۳۴

۲ قانون مسیولیت مدنی ۳۵

۳ قانون مجازات اسلامی ۳۶

جمع بندی ۳۹

فصل دوم: استثنایات اصل شخصی بودن مسیولیت مدنی

مبحث اول: مسیولیت مدنی ناشی از فعل غیر بر مبنای قانون ۴۲

گفتار اول: مسیولیت مدنی ناشی از فعل محجورین ۴۲

۱ ماهیت و مبنای مسیولیت سرپرست محجورین ۴۴

۲ شرایط ایجاد مسیولیت سرپرست ۴۵

۲–۱ شرایط عمومی و اختصاصی ۴۵

۲–۲ شرط مربوط به اشخاص مسیول ۴۵

۲–۳ شرایط مربوط به مجنون یا صغیر ۴۷

۳ ضمانت اجرای پیش بینی شده در ماده

قانون مسیولیت مدنی و ماده ۱۲۱۶ قانون مدنی ۴۹

گفتار دوم : مسیولیت کارفرما نسبت به خسارات ناشی از فعل کارگران ۵۲

۱ معرفی مسیولیت کارفرما ۵۲

۲ مبانی مسیولیت مدنی کارفرما ۵۲

۲–۱ نظریه تقصیر ۵۲

۲–۱–۱ نظریه تقصیر کارفرما ناشی از سوء انتخاب ۵۳

۲–۱–۲ تقصیر ناشی از سوء مراقبت از عمل کارگر ۵۳

۲–۲ نظریه خطر در برابر انتفاع مادی ۵۴

۲–۳ نظریه نمایندگی ۵۵

۲–۴ نظریه تضمین حق ۵۵

۳ شرایط و موانع مسیولیت کارفرما ۵۶

۳–۱ شرایط عمومی ۵۶

۳–۲ شرایط اختصاصی ۵۷

۳–۲–۱ وجود رابطه کارگری – کارفرمایی ۵۷

۳–۲–۲ ارتکاب عمل زیان بار در حین کار ۵۸

۳–۲–۳ ورود ضرر به هنگام کار یا به مناسبت آن ۵۹

۳–۳ موانع مسیولیت کارفرما ۶۰

۳–۳–۱ اثبات بی تقصیری کارفرما ۶۰

۳–۳–۲ اثبات عدم رابطه سببیت میان تقصیرکارفرما و ورود ضرر ۶۱

گفتار سوم – مسیولیت دولت و موسسات عمومی نسبت به اعمال کارکنان خود ۶۲

۱ مبانی مسیولیت مدنی دولت و موسسات عمومی ۶۲

۱–۱ مبانی حقوقی ۶۲

۱–۱–۱ نظریه های مبتنی بر تقصیر ۶۳

۱–۱–۱–۱ مسیولیت غیرمستقیم دولت ۶۳

۱–۱–۱–۲ مسیولیت مستقیم دولت یا مسیولیت شخصی حقوقی ۶۳

۱–۱–۲ نظریه های مسیولیت بدون تقصیر ۶۳

۱–۱–۲–۱ نظریه خطر ۶۴

۱–۱–۲–۲ نظریه تساوی شهروندان در برابر هزینه های عمومی ۶۴

۱–۲ مبانی فقهی ۶۴

۱–۲–۱ روایات ۶۴

۱–۲–۲ اطلاق و عموم ادله ضمان ۶۵

۲ تحلیل ماده

قانون مسیولیت مدنی ۶۶

۲–۱ قاعده مسیولیت شخصی کارمند ۶۶

۲–۲ استثنایی بودن مسیولیت موسسه ی عمومی ۶۶

۲–۳ عدم مسیولیت دولت در قبال اعمال حاکمیت ۶۷

۳ تفکیک بین تقصیر اداری و تقصیر شخصی ۶۷

۴ مسیولیت مدنی قضات و ماده

قانون مسیولیت مدنی ۶۸

۴–۱ مقایسه ماده

قانون مسیولیت مدنی با اصل

قانون اساسی ۶۹

گفتار چهارم: مسیولیت متصدی حمل و نقل ۷۰

۱ مفهوم متصدی حمل ونقل ۷۰

۲ مسیولیت متصدی حمل و نقل و مبنای آن ۷۰

۳ معافیت متصدی حمل ونقل از مسیولیت ناشی از فعل غیر ۷۳

گفتار پنجم: ضمان عاقله ۷۴

۱ مسیولیت مدنی عاقله ۷۴

۱–۱ تعریف عاقله ۷۴

۱–۲ موارد مسیولیت عاقله ناشی از عمل غیر ۷۵

۲ مبنای مسیولیت عاقله ۷۵

مبحث دوم: مسیولیت تضامنی در اسناد تجاری ۷۸

گفتار اول: ماهیت و منابع مسیولیت تضامنی ۷۸

۱ مفهوم و ماهیت تضامن ۷۹

۲ منابع مسیولیت تضامنی ۸۲

۳ اصل مسیولیت تضامنی یا خلاف آن ۸۳

۴ شرط عدم مسیولیت تضامنی در اسناد تجاری ۸۴

گفتار دوم: اوصاف تعهدات تضامنی ۸۵

۱ وحدت موضوع و تعدد رابطه حقوقی ۸۵

۲ تقسیم پذیری تعهد تضامنی ۸۶

۳ استقلال نسبی تعهد هریک از متعهدین ۸۶

نتایج و پیشنهادات ۸۸

فهرست منابع ومآخذ ۹۰

الف) منابع فارسی ۹۰

۱ کتب ۹۰

۲ مقالات ۹۳

۳ پایان نامه ها ۹۴

ب) منابع عربی ۹۴

ج) سایت های اینترنتی ۹۵

کلیدواژه ها

• مسیولیت مدنی
• اصل شخصی بودن مسیولیت مدنی
• مسیولیت ناشی از خطای مدنی
• قاعده وزر
• اصل شخصی بودن مسیولیت مدنی
• مسیولیت مدنی
• قاعده وزر
• مسیولیت ناشی از فعل غیر
• جبران خسارت.
• جبران خسارت

مواد مرتبط

• ماده ۱۲۱۶ قانون مدنی