بررسی شرط معافیت از مسیولیت ضمان درک در حقوق ایران
 | |
| عنوان | بررسی شرط معافیت از مسیولیت ضمان درک در حقوق ایران |
|---|---|
| رشته | حقوق خصوصی |
| دانشجو | صفورا رستگار رودبارکی |
| استاد راهنما | غلامرضا عبدلی |
| مقطع | کارشناسی ارشد |
| سال دفاع | ۱۳۹۴ |
| دانشگاه | دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود |
بررسی شرط معافیت از مسیولیت ضمان درک در حقوق ایران عنوان پایان نامه ای است که توسط صفورا رستگار رودبارکی، با راهنمایی غلامرضا عبدلی در سال ۱۳۹۴ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود دفاع گردید.
چکیده
در ضمان درک عبارت است از ضمان بایع نسبت به مبیع و یامشتری نسبت به ثمن در صورتی که مستحق للغیر درآید و مالک نیز چنین معامله ای را که ماهیتی غیر نافذ دارد، اجازه و تنفیذ نکند. نکته اساسی این است که همه شروط مطرح در ارتباط با ضمان درک را به راحتی نمی توان پذیرفت. برخی شورط مقتضای ذات عقد می باشند و برخی مقتضای اطلاق عقدند. در حکم شماره ۱۹۱۴– ۱۸/۸/۱۸ شعبه ۴ دیوان عالی کشور آمده است:"مقصود از مقتضای عقد مذکور در ماده ۲۳۳ قانون مدنی آثاری است که بر حسب عرف یا قانون ا زمقدمات یا لوازم غیر قابل انفکاک مطلق عقد محسوب می شود و شرط خلاف آن با مفاد عقد یا موثر بودن آن منافات داشته باشد و آثاری که در ماده ۳۶۲ قانون مذکور برای بیع صحیح ذکر شده مطلق آثار بیع است اعم از آثاری که مقتضای عقد به معنی مذکور بوده و قابل انفکاک از آن نباشد یا عقد مطلق بوده و به واسطه شرط قابل انفکاک باشد بنابراین ماده مزبور دلالت ندارد که ضمان درک مبیع مقتضای عقد بوده و شرط خلاف آن ولو به طور محدود و مقید بر خلاف مقتضای عقد است" (متین مجموعه رویه قضایی حقوقی،۱۳۸۱:۸۵) که با توجه به حکم مزبور شرط در ضمان درک صحیح می باشد. مبنای ضمان درک اکل مال بالباطل یا دارا شدن بلاجهت و غیر عادلانه است. ضمان درک ویژه عین معین است نه کلی در معین. ضمان درک در حقوق مدنی ناشی از قاعده مقبوض به عقد فاسد در مورد ضررها و غرامات وارده بر مشتری ناشی از قاعده غرور است اما در حقوق فرانسه از آثار بیع است. در شرط معافیت از مسیولیت ضمان درک در حقوق ایران قرار دادن شرط ضمن عقد بحث می شود شروط ضمن عقد به انواع مختلفی تقسیم می شود و شروط انواع مختلفی دارد. ضمان درک ناشی از بیعی فاسد است و شرط ضمن عقد فاسد می شود و باطل است. اما از دیدگاهی دیگر اگر شرط را تعهدی مستقل و ابتدایی در نظر بگیریم و عواملی چون جهل بایع محرز شود می توان بر طبق قاعده احترام و ماده ۱۰ قانون مدنی هر قرارداد خصوصی بین افراد را محترم شمرد و آن را لازم الوفادانست. زمانی این شرط مشمول صحت می گردد که تابع العقود تابعه للقصود باشد یعنی قصد طرفین از ایجاد شرط فریب و خدعه نباشد و علم و آگاهی و فرار از مسیولیت کاذب در کار نباشد نیت و قصد افراد در همه قراردادها و شروط یکی از مبناهای اصلی تشکیل و اعتبار قراردادها می باشد.استفاده از شرط عدم مسوولیت در مسوولیت قراردادی به صورت شرط ضمن عقد رواج زیادی دارد.
ساختار و فهرست پایان نامه
چکیده ۱
مقدمه ۲
فصل اول: کلیات
مبحث اول:کلیات تحقیق ۵
گفتار اول:بیان مساله اساسی به طور کلی ۵
گفتار دوم:اهمیت و ضرورت انجام تحقیق ۵
گفتار سوم: مرور ادبیات و سوابق مربوطه ۵
گفتار چهارم:اهداف مشخص تحقیق ۵
گفتار پنجم:سوالات تحقیق ۶
گفتار ششم: فرضیه های تحقیق ۶
گفتار هفتم:تعریف واژه ها و اصطلاحات فنی و تخصصی ۶
مبحث دوم:تعریف شرط ۷
گفتار اول:تعریف لغوی شرط ۷
گفتار دوم:مفهوم شرط در کلام فقها ۷
بند اول:شرط جزیی از عوضین است ۸
بند دوم:شرط جزیی از عوضین نیست و ثمن بر آن تقسیم نمی شود ۹
بند سوم:نظریه تعلیقی بودن عقد مشروط ۹
بند چهارم:نظریه تقیید ۱۰
بند پنجم:نظریه ظریف ۱۰
گفتار سوم: شروط ضمن عقد ۱۱
بند اول:تعریف شروط ضمن عقد ۱۱
بند دوم: توضیحی در مفهوم شرط ضمن عقد ۱۱
گفتار چهارم: شرط در قانون مدنی ۱۲
مبحث سوم:اقسام شرط ۱۳
گفتار اول:شروط صحیح ۱۴
بند اول:تعریف شرط فعل ۱۴
بند دوم:شرط صفت ۱۴
بند سوم:شرط نتیجه ۱۵
گفتار دوم: شروط باطل ۱۵
بند اول: شروط فاسد ۱۶
اثر شرط فاسد بر عقد ۱۶
نظر فقها ۱۷
بند دوم:شروط مفسد عقد ۱۷
بند سوم:شک در فساد شرط ۱۸
گفتار سوم: شروط ضمن عقد فاسد ۱۸
بند اول:شرط اجرا نشده باشد ۱۸
بند دوم: شرط اجرا شده باشد ۱۹
مبحث چهارم: تعریف معافیت ۲۰
مبحث پنجم: تعریف مسیولیت ۲۱
گفتار اول:تعریف مسوولیت در لغت ۲۱
گفتار دوم: تعریف مسوولیت قراردادی در لغت ۲۱
گفتار سوم: تعریف مسیولیت مدنی در لغت ۲۱
مبحث ششم:تعریف ضمان ۲۲
گفتار اول:تعریف ضمان در لغت ۲۲
گفتار دوم:مفهوم ضمان ۲۲
گفتار سوم:مفهوم ضمان در فقه ۲۲
گفتار چهارم:انواع ضمان ۲۳
بند اول: ضمان قهری ۲۳
غصب ۲۳
اتلاف ۲۳
تسبیب ۲۴
طبق ماده
قانون مدنی ۲۴
بند دوم:در ضمان عقدی ۲۴
اثر ضمان بین ضامن و مضمون له ۲۴
اثر ضمان بین ضامن و مضمون عنه ۲۵
تعدد ضامنان ۲۶
مبحث هفتم:تعریف درک ۲۶
گفتار اول: تعریف لغوی درک ۲۶
گفتار دوم:تعریف درک در اصطلاح فقها ۲۶
مبحث هشتم: ضمان درک ۲۷
گفتار اول:تعریف ضمان درک ۲۷
گفتار دوم: نظریه های فقهی و حقوقی ۲۸
گفتار سوم: ضمان درک مبیع و ثمن ۲۹
گفتار چهارم: ضمان درک ثمن ۳۰
مبحث نهم: ضمان درک در قوانین و آراء وحدت رویه ۳۱
فصل دوم: قلمرو مسیولیت در ضمان درک
مبحث اول: احکام و آثار مستحق للغیر درآمدن مبیع ۳۴
گفتار اول:بازگرداندن ثمن به مشتری ۳۶
گفتار دوم:تدارک کاهش ارزش پول در فرض جهل مشتری و علم بایع ۳۶
گفتار سوم: تدارک کاهش ارزش پول در فروض جهل بایع و مشتری ۳۷
مبحث دوم:مستحق للغیر بودن مبیع ۳۷
گفتار اول:نظریه کمیسیون مشورتی حقوق مدنی ۳۸
گفتار دوم:قدرت بر تسلیم مبیع ۳۸
گفتار سوم: ضمان بایع ۳۸
گفتار چهارم:مسیولیت بایع در صورت تعذر تحویل مبیع ۳۹
گفتار پنجم: ملاک از ثمن مبیع ۳۹
بند اول:رای وحدت رویه قدیم ۴۲
بند دوم:رای وحدت رویه جدید ۴۲
بند سوم: تفاوت رای وحدت رویه قدیم و جدید ۴۴
مبحث سوم: آثار و اجرای ضمان ۴۴
گفتار اول:رابطه بین خریدار و فروشنده ۴۵
گفتار دوم:رابطه خریدار و مالک ۴۶
مبحث چهارم:قلمرو ضمان درک ۴۶
گفتار اول: ضمان درک ویژه عین معین است ۴۷
گفتار دوم:ضمان درک و بیع مال مرهون ۴۷
فصل سوم: صحت یا بطلان ضمان درک
مبحث اول:احراز شرایط اساسی صحت عقد بیع ۵۱
مبحث دوم: آثار بیع صحیح ۵۲
گفتار اول:ضمان درک ناشی از بطلان بیع است ۵۳
بنداول:تعارض مبنای ضمان با احکام دیگر قانون ۵۳
بند دوم:ضمان درک نتیجه تعهد به تسلیم نیست ۵۴
گفتار دوم: آثار بیع صحیح در آرای وحدت رویه ۵۴
مبحث سوم:مسیولیت قراردادی و قهری ۵۵
گفتار اول:مسیولیت قراردادی ۵۶
گفتار دوم:نظریه قهری بودن مسیولیت ناشی از ضمان درک ۵۷
گفتار سوم:مسیولیت مدنی در ضمان درک ۵۸
بند اول: استرداد هر یک از عوضین در صورت مستحقق للغیر درآمدن ۵۹
بند دوم: ممنوعیت اکل مال به باطل ۵۹
مبحث چهارم:مبنای حقوقی ضمان درک ۵۹
گفتار اول:مبنای ضمان درک در حقوق موضوعه ایران ۶۰
مبحث پنجم: مبنای فقهی ضمان درک ۶۱
گفتار اول:مسیولیت بایع نسبت به رد ثمن ۶۱
گفتار دوم:مسیولیت بایع نسبت به خسارات و غرامات مشتری ۶۲
گفتارسوم:مسیولیت فروشنده نسبت به خسارات ۶۳
بند اول: قاعده نفی ضرر ۶۳
بند دوم: قاعده تسبیب ۶۴
بند سوم: قاعده غرور ۶۴
فصل چهارم: ادله اثبات شرط معافیت از مسیولیت ضمان درک در حقوق ایران
مبحث اول:ادله صحت شرط عدم مسیولیت ۶۷
گفتار اول: رونق اقتصادی تجار ۶۷
گفتار دوم: تفاوت شرط عدم مسیولیت با ابراء ما لم یجب ۶۷
گفتار سوم: نظر قانون مدنی ایران در خصوص استنباط شروط ضمن عقد فاسد از قواعد باب ضمان استیفا ۶۸
بند اول: مستندات فقهی نفوذ "شرط ضمن عقد" ۶۸
اصل ۶۸
عموم "المومنون عند شروطهم الا شرطا حرم حلالا او احل حراما" ۶۹
عمومات وفا به عقد ۶۹
گفتار چهارم:احسان ۶۹
مبحث دوم:اسقاط ضمان درک ۷۰
مبحث سوم:تاثیر علم و جهل مشتری و بایع به استحقاق غیر در ضامن بودن یا نبودن ۷۳
گفتار اول: در فرض جهل بایع ۷۳
گفتار دوم:جهل مشتری ۷۳
بند اول:رای صادره دادگاه تجدیدنظر استان تهران در خصوص جهل مشتری ۷۴
گفتار سوم: دلیل ضمان بایع در هر دو فرض علم وجهل بایع ۷۵
بند اول:مبنای ضمان بایع چیست و بر چه اساسی وی ضامن است؟ ۷۵
اجماع ۷۵
قاعده غرور ۷۵
۳ صحیحه جمیل ۷۵
مبحث چهارم :شروط مستقل یا ابتدایی ۷۶
گفتار اول:دلایل شرعی لزوم وفا به شرط ۷۷
بنداول: آیات ۷۷
بند دوم: روایات ۷۷
گفتار دوم:وضعیت حقوقی شرط ابتدایی ۷۸
بند اول: تعریف ۷۸
بند دوم: نظر کمیسیون ۷۸
مبحث پنجم:آزادی قراردادی ۷۹
گفتار اول:همگامی عقد با مصالح اجتماعی ۸۰
بند اول: مبانی قاعده ۸۰
بند دوم:نتایج قاعده ۸۱
گفتار دوم:حدود آزادی اراده ۸۲
گفتار سوم:اصل آزادی اراده ۸۲
گفتار چهارم:اصل آزادی قراردادها ۸۳
مبحث ششم: معافیت خود به خودی از ضمان درک ۸۳
گفتار اول:اوصاف علت خارجی ۸۳
بند اول:غیر قابل پیش بینی بودن وجه متعارف ۸۳
بند دوم:غیر قابل دفع بودن وجه متعارف ۸۳
گفتار دوم:فورس ماژور ۸۴
گفتار سوم:معاف بودن از مسیولیت ۸۴
مبحث هفتم: شرط عدم مسیولیت ۸۵
گفتار اول:صحت یا بطلان شرط عدم مسیولیت ۸۶
گفتار دوم: حدود اعتبار شرط عدم مسیولیت ۸۸
گفتار سوم: تفاوت شرط جزا و شرط عدم مسیولیت ۸۹
گفتار چهارم: قرارداد عدم مسیولیت از دیدگاه اسلام ۹۰
بند اول:قاعده ایتمان ۹۰
بند دوم:قاعده اقدام ۹۰
فصل پنجم: ادله ابطال شرط معافیت از مسیولیت ضمان درک
مبحث اول: شرط اسقاط ضمان درک ۹۳
گفتار اول: ماهیت شرط اسقاط ۹۳
گفتار دوم:بطلان شرط به علت بطلان عقد ۹۴
گفتار سوم: مخالفت شرط با مقتضای بیع ۹۵
بند اول: مفهوم مقتضای ذات عقد ۹۵
بند دوم: حکم دیوانعالی کشور ۹۶
بند سوم:امور خلاف مقتضای عقد ۹۷
گفتار چهارم: مخالفت شرط با قانون: ۹۸
مبحث دوم: فرض علم بایع ۹۹
گفتار اول:علم بایع ۹۹
گفتار دوم:آثار علم بایع ۱۰۰
بند اول:ورود ضرر به عمد ۱۰۰
بند دوم: اکل مال به باطل ۱۰۱
مبحث سوم: اثر بطلان شرط عدم مسیولیت ۱۰۱
گفتار اول:عدم نفوذ حقوقی شرط عدم مسیولیت ۱۰۲
گفتار دوم:نظریه بطلان و دلایل آن ۱۰۳
گفتار سوم:راههای جبران خسارت ناشی از عدم انجام تعهد ۱۰۴
بند اول: دفع ضرر بوسیله متعهد له: ۱۰۴
بند دوم:جبران خسارت بوسیله داوری: ۱۰۶
بند سوم: جبران خسارت از طریق دادرسی قضایی: ۱۰۶
مبحث چهارم:شرط نامشروع ۱۰۹
مبحث پنجم: عوامل محدود کننده آزادی ۱۱۰
گفتار اول: قانون ۱۱۰
بند اول:لزوم تشخیص قوانین امری ۱۱۰
بند دوم:ضابطه تشخیص ۱۱۱
بند سوم:اصل قابل استناد در مقام تردید ۱۱۱
بند چهارم:قرارداد مخالف روح قانون ۱۱۲
گفتار دوم:نظم عمومی ۱۱۲
گفتار سوم:اخلاق حسنه ۱۱۳
گفتار چهارم:محدودیتهای ناشی از قرارداد ۱۱۴
نتیجه گیری و پیشنهادات ۱۱۶
فهرست منابع و ماخذ ۱۱۹
الف) کتب ۱۱۹
ب) مقالات ۱۲۲
کلیدواژه ها
- ضمان درک
- عقد بیع
- مسوولیت
- قرارداد.
- عقد بیع
- حقوق قراردادها
- مسیولیت قراردادی
- عقد ضمان
- ضمان درک ( فقه )
- ایران
- مسیولیت(حقوقی)