ماده 16 قانون اجرای احکام مدنی

ماده ۱۶ قانون اجرای احکام مدنی: هرگاه نسبت به دادورز (مأمور اجرا) حین انجام وظیفه توهین یا مقاومت شود مأمور مزبور صورت‌مجلسی تنظیم نموده به امضاء شهود و مأمورین انتظامی (در صورتی که حضور داشته باشند) می‌رساند. این صورت‌مجلس توسط مدیر اجرا به دادسرای شهرستان فرستاده خواهد شد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۱۵ قانون اجرای احکام مدنی
• ماده ۱۷ قانون اجرای احکام مدنی
• ماده ۶۰۷ قانون مجازات اسلامی
• ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی
• ماده ۶۰۹ قانون مجازات اسلامی

توضیح واژگان

• دادورز: دادورز که از مصوبات فرهنگستان می‌باشد به معنای کسی است که قانون را اجرا (ورزیدن) می‌کند. دادورزها فاقد پایهٔ قضایی بوده و از شاغلان دارای پایهٔ اداری محسوب می‌شوند. دادورز یا مأمور اجرا کسی است که عملیات اجرایی توسط مدیر اجرا به وی محول می‌شود تا زیر نظر مدیر در جهت اجرای حکم قطعی دادگاه اقدام نماید. همچنین، اینطور بیان شده‌است که: «کارمند دولت را که عهده‌دار عملی کردن مفاد و مندرجات اجرائیه دادگاه یا اداره ثبت اسناد و املاک کشور است در اصطلاح، مأمور اجرا گویند.»
• توهین: اگرچه توهین و اهانت در قوانین ما تعریف نشده اند، اما لفظ «توهین» را باید اظهارات تحقیر آمیز یا ناسزا به اشخاص تعریف کرد. اهانت در اصطلاح حقوقی، گفتار، فعل یا ترک فعل است که با توجه به شخصیت و موقعیت اجتماعی طرفین و با در نظر گرفتن عرف و عادت و زمان و مکان و همچنین سایر اوضاع و احوال، موجب تحقیر و خوار شمردن شخصی شود.
• صورت مجلس: برگ صورت مجلس به صورت چاپی از سوی قوه قضائیه تهیه می‌شود. این برگ ۱۷ خط دارد که خطوط آن فاصله متناسبی با یکدیگر دارند. از صورتمجلس برای تنظیم و درج متون و توضیحات لازم، اظهارات اصحاب دعوی و دستورات قضائی استفاده می‌شود. صورتمجلس از پرمصرف‌ترین اوراق قضائی به حساب می‌آید.
• شاهد: شاهد، کسی است که موضوع مورد شهادت را احساس کرده و اطلاع از آن حاصل نموده باشد. بنا به تعریفی دیگر، شاهد، شخصی است که دادگاه، علم به شاهد گرفتن او در هنگام وقوع جرم دارد یا اینکه احقاق حق یا تحقیق، متوقف به شهادت اوست.
• مدیر اجرا: مدیر اجرا شخصی است که عملیات اجرایی را مستقیم یا غیرمستقیم مدیریت و در مقابل رئیس محکمه پاسخگوی می‌باشد. در تعریفی دیگر چنین گفته شده است که: «آن کسی که در دادگاه‌ها تحت ریاست رئیس دادگاه، احکام و قرارهای دادگاه را اجرا می‌کند و یا در ادارات ثبت اسناد لازم‌الاجرا را به معرض اجرا درمی‌آورد، مدیر اجرا نام دارد».
• دادسرا: دادسرا اولین و مهمترین مرجع قضایی کشف جرم و تحقیق و تعقیب می‌باشد. مرحله تعقیب انحصارا از وظایف مقامات قضایی است بنابراین در سیستمی که دادسرا وجود دارد، این وظیفه به عهده‌ی دادسرا و در سیستمی که دادسرا وجود ندارد، بر عهده دادگاه است. به عبارت دیگر دادسرا، اصلی‌ترین نهاد برای حمایت از حقوق اجتماعی و برقراری نظم و امنیت است که به عنوان مرجع تعقیب جرم و تحقیق پایه‌گذاری شده است. به عبارت دیگر، دادسرا به ریاست دادستان که تقریباً در همه‌ی کشورها قدرتمندترین شخص در بین قضات است، تصمیم به تعقیب می‌گیرد و دادگاه آن پرونده‌هایی را مورد حکم قرار می‌دهد که دادسرا نزد آن‌ها اقامه کرده است. بنابراین دادسرا در جایگاه قضاوت به معنای اخص نیست و تنها مرجع رسمی طرح دعوای عمومی است و در همین راستا به عنوان دادخواه می‌تواند نماینده‌ای به دادگاه معرفی ‌نماید تا از کیفرخواست خود دفاع کند.

نکات تفسیری دکترین ماده 16 قانون اجرای احکام مدنی

ماده ۱۶ قانون اجرای احکام مدنی، به موضوع چگونگی طی مراحل تعقیب عوامل اخلالگر در روند اجرای حکم می‌پردازد. لازم به ذکر است کسانی که مانع انجام وظیفه‌ی مأمور اجرا شوند، علاوه بر مجازات مطابق قانون جزا، مسئول خسارات ناشی از عمل خود نیز می‌باشند. اگر در محدوده‌ی عملیات اجرائی، مأمورین نیروی انتظامی حضور نداشته باشند و اهانتی به مأمور اجرا بشود، به نظر می‌رسد تنظیم صورت مجلس و امضا توسط شخص او و محکوم‌له کافی است. البته اگر شهودی حاضر باشند، امضا خواهند کرد. به نظر می‌رسد شهود مذکور در ماده ۱۶ قانون اجرای احکام مدنی، به معنای بینه‌ی شرعی به کار نرفته‌اند بلکه امضای آنان در صورت‌جلسه نوعی تقویت مفاد صورت‌مجلس است. همچنین، شایان ذکر است که در صورت امتناع شهود و مأمورین نیروی انتظامی از امضای صورت‌مجلس، موضوع از لحاظ حقوقی قابل پیگیری است. فقط ممکن است جریان اثبات توهین با مشکل مواجه شود. نکته‌ی دیگر آن که صورت‌مجلس تنظیمی مذکور، فی‌نفسه قدرت اثبات بزه اتهامی را ندارد بلکه لازم است دادرس در مورد اعتبار مطالب مورد ادعای دادورز تحقیقات لازم به عمل آورد؛ زیرا در این مورد دادورز طرف دعوا بوده و برخلاف اصول دادرسی عادلانه است که ادعاهای دادورز بدون تحقیق کافی بر علیه طرف او معتبر باشد. در نهایت، باید توجه داشت که توهین چه نسبت به دادورز باشد یا مأمور نیروی انتظامی حسب مورد مشمول مجازات مقرر در مواد ۶۰۷، ۶۰۸ و ۶۰۹ قانون مجازات اسلامی است.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 16 قانون اجرای احکام مدنی

1. توهین یا مقاومت نسبت به دادورز: در صورتی که در حین انجام وظیفه، دادورز (مأمور اجرا) با توهین یا مقاومت روبه‌رو شود، این ماده اقدامات قانونی را برای ثبت و پیگیری این واقعه پیش‌بینی می‌کند.
2. تنظیم صورت‌مجلس توسط دادورز: مأمور اجرا موظف است در صورت توهین یا مقاومت، صورت‌مجلسی تنظیم کند. این صورت‌مجلس به‌عنوان مدرک رسمی، ثبت و برای پیگیری‌های بعدی استفاده می‌شود.
3. حضور شهود و مأمورین انتظامی: اگر شهود یا مأمورین انتظامی در محل حضور داشته باشند، باید این صورت‌مجلس را امضاء کنند. حضور شهود و مأمورین انتظامی اهمیت قانونی این صورت‌مجلس را افزایش می‌دهد و باعث می‌شود که اعتبار آن بیشتر باشد.
4. ارسال صورت‌مجلس به دادسرای شهرستان: صورت‌مجلس تنظیم‌شده توسط دادورز باید به دادسرای شهرستان ارسال شود. این اقدام برای پیگیری قضائی موضوع و انجام اقدامات قانونی بعدی ضروری است.

این ماده تأکید دارد بر نظارت قانونی بر اقدامات دادورزها و تضمین حقوق آنها در مقابل هرگونه توهین یا مقاومت، و مشخص می‌کند که در این شرایط، گزارش و پیگیری قضائی از طریق صورت‌مجلس و ارسال آن به مرجع قضائی صورت گیرد.