ماده 4 قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری

ماده 4 قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری مصوب 1386: موارد زیر از حیطه حمایت از اختراع خارج است‌:

‎‎‎الف - کشفیات‌، نظریه‌های علمی‌، روشهای ریاضی و آثار هنری‌.

‎‎‎ب - طرحها و قواعد یا روشهای انجام کار تجاری و سایر فعالیتهای ذهنی و اجتماعی‌.

‎‎‎ج - روشهای تشخیص و معالجه بیماریهای انسان یا حیوان‌.

‎‎‎این بند شامل فرآورده‌های منطبق با تعریف اختراع و مورد استفاده در روشهای مزبور نمی‌شود.

‎‎‎د - منابع ژنتیک و اجزاء ژنتیک تشکیل دهنده آنها و همچنین فرآیندهای بیولوژیک تولید آنها.

‎‎‎هـ - آنچه قبلاً در فنون و صنایع پیش‌بینی شده باشد. فن یا صنعت قبلی عبارت است از هر چیزی که در نقطه‌ای از جهان از طریق انتشار کتبی یا شفاهی یا از طریق استفاده عملی و یا هر طریق دیگر، قبل از تقاضا و یا در موارد حق تقدم ناشی از اظهارنامه ثبت اختراع‌، افشاء شده باشد.

‎‎‎درصورتی که افشاء اختراع ظرف مدت شش ماه قبل از تاریخ تقاضا یا در موارد مقتضی قبل از تاریخ حق تقدم اختراع صورت گرفته باشد، مانع ثبت نخواهد بود.

‎‎‎و - اختراعاتی که بهره‌برداری از آنها خلاف موازین شرعی یا نظم عمومی و اخلاق حسنه باشد.

مواد مرتبط

• ماده 27 موافقتنامه تریپس
• ماده 1/1/1 معاهده ژنو
• ماده 2 قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری

توضیح واژگان

اکتشاف عبارت است از امری که قبلا در طبیعت موجود بوده. در واقع، به موجب کشف، چیزی که تا آن زمان موجود ولی ناشناخته بوده، آشکار می شود. موازین شرعی، اصول مسلم دین است که در صورت تردید در آنها، نیاز به جذب نظر کارشناس است.

مطالعات تطبیقی

در حقوق فرانسه، برنامه های کامپیوتری و نرم افزارهای رایانه ای، از حیطه حمایت از اختراعات خارج اند.

نکات تفسیری دکترین ماده 4 قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری

به موجب بند «هـ» این ماده، پدیده اختراعی مورد درخواست ثبت، نباید قبل از تسلیم اظهارنامه ثبت، در دسترس عموم قرار گرفته باشد. چرا که در این صورت، شرط جدید بودن اختراع زائل می شود. ممکن است وجود سابقه در فن یا صنعت، مربوط به چند قرن قبل باشد.

نکات توضیحی ماده 4 قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری

علت اختراع نبودن نظریه های علمی، روش های ریاضی، روش های انجام کار تجاری و سایر فعالیت های ذهنی و اجتماعی، فقدان شرط «کاربرد صنعتی» است. و علت اختراع نبودن کشفیات، جدید نبودن آن است؛ زیرا قبلا در طبیعت موجود بوده. همچنین استثناء «روشهای تشخیص و معالجه بیماریهای انسان یا حیوان‌»، منطبق با این خط مشی کلی است که روش های نوین درمان، باید آزادانه ترویج یابد و در اختیار عموم قرار گیرد. بند «هـ» نیز به شرط «تازگی داشتن» اختراع اشاره دارد.

مصادیق و نمونه ها

اگر شخصی، فرایندی برای ساخت مشروبات الکلی ابداع کند، به دلیل مخالفت با موازین شرعی و اخلاق حسنه، نمی تواند تقاضای ثبت اختراعش را داشته باشد.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 4 قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری

1. کشفیات و نظریه‌های علمی تحت حمایت از اختراع نیستند.
2. روش‌های ریاضی و آثار هنری از حمایت اختراع خارج هستند.
3. طرح‌ها و قواعد یا روش‌های انجام کار تجاری و فعالیت‌های ذهنی و اجتماعی شامل حمایت از اختراع نمی‌شوند.
4. روش‌های تشخیص و معالجه بیماری‌های انسان یا حیوان تحت حمایت از اختراع نیستند، اما فرآورده‌های مرتبط با این روش‌ها ممکن است مشمول حمایت باشند.
5. منابع ژنتیک و اجزاء ژنتیک و فرآیندهای بیولوژیکی تولید آنها تحت حمایت اختراع قرار نمی‌گیرند.
6. موضوعاتی که قبلاً در فنون و صنایع پیش‌بینی شده‌اند جزء اختراعات حمایت‌پذیر نیستند، که این شامل هر چیزی است که قبلاً در جایی از جهان افشاء شده باشد.
7. اگر اختراع در شش ماه قبل از تقاضا افشاء شود، مانعی برای ثبت ایجاد نمی‌کند.
8. اختراعاتی که بهره‌برداری از آنها بر خلاف موازین شرعی، نظم عمومی یا اخلاق حسنه است، حمایت‌پذیر نیستند.

مقالات مرتبط

• اصل اعتبار گواهینامة ثبت اختراع و اعمال آن در نظام حقوقی ایران
• شیوه‌های پیشگیری و جبران خسارت در نقض حقوق مالکیت فکری (در حقوق ایران و اسناد بین‌المللی)
• امکان ثبت رژیمهای دوزِ دارویی به عنوان اختراع در اروپا
• تحلیلی بر مفهوم حقوقی «منابع ژنتیک» در پرتو اسناد بین المللی و حقوق ایران
• مهلت ارفاقی افشا در حقوق اختراعات