ماده ۵ قانون حمایت از حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان مصوب ۱۳۴۸

ماده ۵ قانون حمایت از حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان: پدیدآورنده اثرهای مورد حمایت این قانون میتواند استفاده از حقوق مادی خود را در کلیه موارد و از جمله موارد زیر به غیر واگذار کند:

1 - تهیه فیلمهای سینمایی و تلویزیونی و مانند آن.

2 - نمایش صحنه ای مانند تئاتر و باله و نمایش های دیگر.

3 - ضبط تصویری یا صوتی اثر بر روی صفحه یا نوار یا هر وسیله دیگر.

4 - پخش از رادیو و تلویزیون و وسایل دیگر.

5 - ترجمه و نشر و تکثیر و عرضه اثر از راه چاپ و نقاشی و عکاسی و گراور و کلیشه و قالب ریزی و مانند آن.

6 - استفاده از اثر در کارهای علمی و ادبی و صنعتی و هنری و تبلیغاتی.

7 - به کار بردن اثر در فراهم کردن یا پدید آوردن اثرهای دیگری که در ماده دوم این قانون درج شده است.

مواد مرتبط

• ماده 11 کنوانسیون برن
• ماده 14 کنوانسیون برن

پیشینه

در صدر اسلام نیز ناشر و تکثیرکننده، با جلب رضایت مولف و به موجب قرارداد، اقدام به تکثیر اثر می کردند. درواقع، در اسلام نیز حق تالیف و تصنیف وجود داشته و حتی در مواردی توسط خلفا، مستلزم تشویق و انتفاع مادی نیز بوده است. البته این موارد، ضمانت اجرای حقوقی نداشته و صرفا در حوزه اخلاق مورد توجه بوده است.

مطالعات تطبیقی

قانون فرانسه مقرر می کند که در قراردادهای بهره برداری از حقوق مادی مولف، هدف بهره برداری باید محدود و مشخص باشد و در صورت عدم تصریح به این مساله، قرارداد، به سود پدیدآورنده باطل تلقی می گردد.

در حقوق فرانسه، مانند حقوق ایران، در قرارداد باید به نوع حق مالی مورد قرارداد (از جمله تکثیر یا عرضه یا اجرا و...) اشاره شود.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

این ماده در مقام بیان قابلیت انتقال حقوق مادی مولف است.

مولف می تواند تمام یا قسمتی از حقوق مادی خود را به غیر واگذار کند. لذا هم انتقال کلی ممکن است، هم انتقال جزئی. همچنین این انتقال ممکن است به نحو معوض و غیررایگان باشد یا به نحو مجانی. و منظور از انتقال، هم انتقال قراردادی است و هم انتقال از طریق ارث و وصیت.

نکات توضیحی

این ماده این امکان را برای پدیدآورنده فراهم می آورد که در صورت عدم امکان چاپ، تکثیر، نشر و... اثر، این مصادیق را که از مصادیق حقوق مادی اند، به موجب قرارداد به شخص دیگری واگذار نماید.

شیوه های بهره برداری از حق تکثیر، محدود به مواردی است که در قرارداد ذکر شده یا حداقل برای طرفین قابل پیش بینی بوده است.

در بحث نشر، با توجه به فحوای حکم این ماده از قانون حمایت از حقوق مولفان، مصنفان و پدیدآورندگان و با توجه به لزوم تعیین شیوه بهره برداری در قرارداد، ناشر نمی تواند اثری را که برای انتشار کاغذی به او منتقل شده را بر روی صفحات اینترنتی قرار دهد؛ مگر اینکه به موجب قرارداد، جواز بهره برداری در اشکال دیجیتالی نیز به او اعطا شده باشد یا مولف بعدا این عمل را اجازه داده باشد.

استفاده از لفظ «می تواند» در صدر ماده، بیانگر این مساله است که مولف، علی الاصول باید درباره شیوه بهره برداری اتخاذ تصمیم کند.

ضبط صوتی که در بند 3 این ماده بدان اشاره شده است، ممکن است به صورت ضبط کلمات باشد یا ضبط موسیقی و یا هر دوی آنها، که در هر صورت، نیازمند صدور اجازه از جانب مالک اثر است.

مصادیق و نمونه ها

کتابخوانی عمومی، اجرای نمایش و اجرای موسیقی برای تماشاچیان، از مصادیق اجرای عمومی اثر است که اعمال آن نیازمند تجویز صاحب اثر است.

مقالات مرتبط

• امکان‌سنجی انتقال حقوق مالکیت صنعتی در بستر قرارداد ائتلاف
• نظریة ادغام و آثار مبین واقعیت: بیان واقعیت یا نقض؟
• مسئولیت مدنی ارائه‌دهندگان خدمات حوزۀ ارتباطات و فناوری اطلاعات در ایران