نظریه شماره 7/1400/1016 مورخ 1400/10/27 اداره کل حقوقی قوه قضاییه

استعلام: ۱- در مورد ماده ۶۵۲ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) این سوالات مطرح است:

شماره نظریه	۷/۱۴۰۰/۱۰۱۶
شماره پرونده	۱۴۰۰-۱۸۶/۱-۱۰۱۶ ک
تاریخ نظریه	۱۴۰۰/۱۰/۲۷

الف- اگر در حین کیف زنی موضوع ماده ۶۵۷ قانون تعزیرات، توسط سارق صدمه ای به مالباخته وارد شود،آیا موضوع اتهام را باید با ماده ۶۵۲ قانون تعزیرات سرقت توام با آزار منطبق دانست یا ماده ۶۵۷ این قانون؟

ب- اگر در جریان سرقت سارق صدمه ای بدون اسلحه صدمه ای به یک رهگذر وارد کندو مالباخته هیچ آسیبی نبیند، آیا موضوع هم مشمول سرقت توام با آزار تلقی می شود؟

پ- اگر در جریان سرقت توام با آزار که دو نفر سارق باشند، یکی از آن ها ایراد جرح کند، آیا هر دو سارقباید به مجازات اشد محکوم شوند یا فقط شخصی که جرح را وارد کرده است؟

۲- در مورد ماده ۶۵۶ قانون تعزیرات، این دو سوال مطرح است:

الف- آیا پارک ها و بوستان ها مشمول عنوان محل های عمومی این بند می شوند یا این که منظور از محل های عمومی مکان هایی است که با توجه به مثال های مندرج در این بند، باید حداقل حصار و دیواری داشته باشند؟

ب- آیا سرقت از کوپه قطار که مسافران در طول سفر در آن اقامت دارند را می توان به عنوان محل سکنای موقت مشمول این بند دانست؟

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه

۱- الف- طبق ماده ۲۶۷ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ سرقت عبارت از ربودن مال متعلق به غیر است بنابراین هر نوع ربودن مال متعلق به غیر (که همان سرقت است) چنانچه مقرون به آزار یا سارق مسلح باشد مانند فرض سؤال نیز می تواند مشمول ماده ۶۵۲ قانون مجازات اسلامی(تعزیرات) مصوب ۱۳۷۵ که ناظر به سرقت مقرون به آزار یا سارق مسلح است قرار گیرد.

ب- منظور از آزار در ماده ۶۵۲ قانون مجازات اسلامی(تعزیرات) مصوب ۱۳۷۵ هرگونه صدمه بدنی و روحی است که موجب سلب یا تقلیل مقاومت صاحب مال شده و به منظور انجام سرقت اعمال می شود؛ یعنی آزار سارق از ارکان مادی تشکیل دهنده بزه موضوع ماده صدرالذکر است و علی الاصول این آزار علیه صاحب مال مسروقه اعمال می شود و آزار نسبت به شخص ثالث مانند بستگان صاحب مال یا رهگذری که در مقابل سارق مقاومت می کند و سعی دارند مانع انجام سرقت شوند نیز می تواند مصادیق آزار موضوع ماده ۶۵۲ قانون صدرالذکر تلقی شود؛ به عبارت دیگر، آزار موضوع این ماده یک مفهوم عرفی و موضوعی است که در هر مورد دادگاه با عنایت به اوضاع و احوال قضیه باید آن را احراز کند. بدیهی است چنانچه بعد از انجام سرقت به طور اتفاقی سارق صدمه ای به یک رهگذر وارد کند، از شمول ماده مذکور خارج است.

پ- طبق ماده ۱۲۵ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲، اشخاصی که در عملیات اجرایی جرم مشارکت می کنند و جرم مستند به رفتار همه آن ها است، شریک در جرم محسوب می شوند و مجازات هر یک مجازات فاعل مستقل آن جرم است؛ بنابراین در فرضی که احراز شود سرقت مقرون به آزار موضوع ماده ۶۵۲ قانون مجازات اسلامی(تعزیرات) مصوب ۱۳۷۵ با مشارکت دو نفر ارتکاب یافته است، هر دو سارق به مجازات سرقت مقرون به آزار محکوم می شوند و اگر در راستای سرقت، جرمی نیز واقع شده باشد، مجازات هر دو سارق بر اساس قسمت آخر ماده قانونی پیش گفته تشدید می شود و وارد کننده جرح به مجازات جرح وارده نیز محکوم می شود.

۲- الف- مقصود از محل های عمومی در بند یک ماده ۶۵۶ قانون مجازات اسلامی(تعزیرات) مصوب ۱۳۷۵ اماکنی است که تردد مردم در آن ها آزاد باشد؛ اعم از آن که محصور باشد و یا مانند فرض استعلام (پارک و بوستان) فاقد حصار یا دیوار باشد.

ب- صدر بند یک ماده ۶۵۶ قانون مجازات اسلامی(تعزیرات) مصوب ۱۳۷۵ به سرقت در محل سکنی یا مهیا برای سکنی تصریح دارد و قطار یک وسیله نقلیه عمومی است و عنوان محل سکنی حتی محل سکنای موقت (که در استعلام اشاره شده است) به آن صدق نمی کند؛ بنابراین سرقت اموال مسافران در طول سفر از شمول بند یک ماده ۶۵۶ قانون صدر الذکر خارج است./