نقد و تحلیل حقوقی کاربست «امهال» نسبت به قراردادهای مؤسسات اعتباری با مشتریان بدهکار
نقد و تحلیل حقوقی کاربست «امهال» نسبت به قراردادهای مؤسسات اعتباری با مشتریان بدهکار نام مقاله ای از بهزاد پورسید و جواد خدادادی بوده که در شماره هفتم دوره چهارم (فروردین 1402) فصلنامه حقوق فناوری های نوین منتشر شده است.
چکیده
انعقاد قرارداد ثانویه با مشتری بدهکار از راهکارهایی است که در راستای کاهش حجم مطالبات غیرجاری در نظام بانکی پیشبینی شده است؛ اما تلقی نادرست از ماهیت این قراردادها و خلط آن با مفهوم امهال در برخی از قوانین و مقررات ثمرات حقوقی نامطلوبی را برجای گذاشته و در سالیان اخیر آرای متعددی در محاکم قضایی مبنی بر بطلان آنها صادر شده است. بررسی تفاوتهای ماهوی دو مفهوم امهال و قرارداد ثانویه نادرستی به کاربردن تعبیر امهال را برای قراردادهای مزبور و لزوم اصلاح دستورالعمل های مرتبط را به خوبی نشان می دهد. در حقیقت، راهکار قراردادهای ثانویه ایجاد شده است تا به وسیلۀ آن، هم منافعی برای مؤسسات اعتباری ایجاد شود و هم مشتری بتواند بدهی خود را با افزایشی معقول و منطقی در مدت طولانی تری بپردازد؛ موضوعی که به کلی با فلسفۀ امهال شرعی متفاوت است. امهال فرصتی است که بدون تغییر در رابطۀ حقوقی به بدهکار داده میشود و سودی را برای طلبکار به همراه ندارد و چه بسا وی زیان هایی را نیز متحمل شود. این در حالی است که در تجدید و تبدیل قرارداد، به منزلۀ دو مصداق بارزِ امهالِ مصطلح بانکی، اساساً رابطۀ حقوقی طرفین دگرگون میشود. به علاوه، امهالِ مصطلح بانکی به ضرر مؤسسۀ اعتباری نیست بلکه در تمامی فروض آن به افزایش بدهی بدهکار در مدت افزایش یافته منجر می شود. زدودن شبهۀ قصد و تحقق ربای جاهلی از قراردادهای ثانویه، عدم لزوم اثبات اعسار و عدم تحقق خسارت مضاعف و سود مرکب در این قراردادها از ثمرات حقوقی تفکیک این دو ماهیت است.
کلیدواژه ها
- مطالبات غیرجاری
- قرارداد ثانویه
- امهال
- سود مرکب
- خسارت تأخیر
مواد مرتبط
- ماده 14 قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران
- ماده 27 قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران
- ماده 33 قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران
- ماده واحده قانون تسهیل تسویه بدهی بدهکاران شبکه بانکی کشور
- ماده 1 دستورالعمل اجرایی نحوه امهال مطالبات موسسه اعتباری
- ماده 2 دستورالعمل اجرایی نحوه امهال مطالبات موسسه اعتباری
- ماده 7 دستورالعمل اجرایی نحوه امهال مطالبات موسسه اعتباری
- ماده 13 دستورالعمل اجرایی نحوه امهال مطالبات موسسه اعتباری
- ماده 16 دستورالعمل اجرایی نحوه امهال مطالبات موسسه اعتباری
- ماده 35 دستورالعمل اجرایی نحوه امهال مطالبات موسسه اعتباری
- ماده 2 دستورالعمل طبقه بندی دارایی های موسسات اعتباری
- ماده 1 آیین نامه وصول مطالبات غیر جاری موسسات اعتباری
- ماده 27 قانون روابط موجر و مستاجر مصوب 1356
- ماده 269 قانون تجارت
- ماده 11 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی
- ماده 277 قانون مدنی
- ماده 3 قانون عملیات بانکی بدون ربا