نهاد داد و ستد اتهامی‌و تأثیر آن در حقوق متهم برای داشتن یک دادرسی منصفانه
نهاد داد و ستد اتهامی‌و تأثیر آن در حقوق متهم برای داشتن یک دادرسی منصفانه نام مقاله ای از فرزانه مرادی و اعظم عدالتجو بوده که در دوره هفتم شماره بیست و ششم (زمستان 1393) فصلنامه تحقیقات حقوقی بین المللی منتشر شده است.
چکیده
نهاد داد و ستد اتهامی، شیوه‌ای از راهبرد قراردادی شدن حقوق کیفری است که معتقد به رابطه دو سویه متهم و دستگاه قضایی و لزوم دخالت دادن اراده بزه کار در تعیین مجازات است. چنین تأسیسی در نظام حقوقی کشور ما وجود ندارد، اما به دلیل تاثیر زیاد آن در تسریع دادرسی و کاهش بار محاکم، در نظام های حقوقی بسیاری، مورد توجه بوده است. نهاد داد و ستد اتهامی،که توافقی بین متهم و دستگاه قضایی، مبنی بر همکاری متهم با دستگاه قضایی، در مقابل دریافت تخفیف در مجازات است، از یک سو به اصل برابری سلاح‌ها کمک می‌کند و جایگاه متهم را در حد طرف معامله شدن با دستگاه قضایی بالا می‌برد و به دلیل تخفیفی که در نتیجه آن، عاید متهم می‌شود، به نفع متهم تلقی می‌شود؛ امّا از سوی دیگر، در نتیجه رسیدگی از طریق نهاد داد و ستد اتهامی، برخی از مؤلفه‌های دادرسی منصفانه که تضیمن کننده حقوق متهم است، نادیده گرفته می‌شود. در این نوشتار، پس از حصول شناختی مختصر از نهاد داد و ستد اتهامی، نگارنده با رویکردی بی طرفانه و بدون قایل شدن به دیدگاهی خاص در جهت موافقت یا مخالفت با نهاد فوق به بررسی تأثیر آن در حقوق متهم برای داشتن یک دادرسی منصفانه می پردازد و در نهایت این طور نتیجه گیری می کند که نهاد داد و ستد اتهامی، نه تنها حقوق متهم را نقض نمی‌کند بلکه، پذیرش این نهاد، ریشه در اندیشه احترام به اراده و حقوق متهم دارد. به این شکل که، اعتقاد به حق سکوت متهم موجب می‌شود که صرف نظر از این حق خود و ارائه اظهاراتی برای کشف جرم در مسیر همکاری با دستگاه قضایی در قبال اعطای امتیازی به متهم، امکان پذیر باشد و اینجاست که عدالت توافقی و نهادهایی مثل نهاد داد و ستد اتهامی‌شکل می‌گیرد.
کلیدواژه ها
- داد و ستد اتهامی
- حقوق متهم
- دادرسی منصفانه
- اصل تساوی سلاح‌ها