ماده ۲۱ مکرر قانون صدور چک

ماده ۲۱ مکرر قانون صدور چک: (الحاقی ۱۳۹۷/۸/۱۳) بانک مرکزی مکلف است ظرف مدت دو سال پس از لازم الاجراء شدن این قانون در مورد اشخاص ورشکسته، معسر از پرداخت محکوم به یا دارای چک برگشتی رفع سوءاثر نشده، از دریافت دسته چک و صدور چک جدید در سامانه صیاد و استفاده از چک موردی جلوگیری کرده و همچنین امکان استعلام آخرین وضعیت صادرکننده چک شامل سقف اعتبار مجاز، سابقه چک برگشتی در سه سال اخیر و میزان تعهدات چکهای تسویه نشده را صرفا برای کسانی که قصد دریافت چک را دارند، فراهم نماید. سامانه مذکور به نحوی خواهد بود که صدور هر برگه چک مستلزم ثبت هویت دارنده، مبلغ و تاریخ مندرج در چک برای شناسه یکتای برگه چک توسط صادرکننده بوده و امکان انتقال چک به شخص دیگر توسط دارنده تا قبل از تسویه آن، با ثبت هویت شخص جدید برای همان شناسه یکتای چک امکان پذیر باشد. مبلغ چک نباید از اختلاف سقف اعتبار مجاز و تعهدات چکهای تسویه نشده بیشتر باشد.

تبصره ۱ [اصلاحی ۱۴۰۰/۰۱/۲۹]- در مورد برگه چکهایی که از دسته چکهای ارائه شده پس از پایان اسفندماه سال ۱۳۹۹ صادر می شوند، تسویه چک صرفاً در سامانه تسویه چک (چکاوک) طبق مبلغ و تاریخ مندرج در سامانه و در وجه دارنده نهائی چک بر اساس استعلام از سامانه صیاد انجام خواهد شد و در صورتی که مالکیت آنها در سامانه صیاد ثبت نشده باشد، مشمول این قانون نبوده و بانکها مکلفند از پرداخت وجه آنها خودداری نمایند. در این موارد صدور و پشت نویسی چک در وجه حامل ممنوع است و ثبت انتقال چک در سامانه صیاد جایگزین پشت نویسی چک خواهد بود. چکهای صادرشده از دسته چکهایی که تاریخ ارائه آن دسته چکها قبل از زمان مذکور در این تبصره باشد، تابع قانون زمان ارائه دسته چک است و بانکها بدون نیاز به ثبت آن چکها در سامانه صیاد نسبت به پرداخت وجه چک اقدام می کنند. در کلیه برگه های دسته چکهای ارائه شده پس از تاریخ فوق الذکر باید عبارت (صدور و پشت نویسی چک بدون درج در سامانه صیاد فاقد اعتبار است) درج شود.

تبصره ۲- ممنوعیت های این ماده در مورد اشخاص ورشکسته، معسر از پرداخت محکوم به یا دارای چک برگشتی رفع سوءاثر نشده که به وکالت یا نمایندگی از طرف صاحب حساب اعم از شخص حقیقی یا حقوقی اقدام می کنند نیز مجری است.

توضیح واژگان

چک در وجه حامل: درصورتی که در متن چک، نام گیرنده قید نشود یا در متن چک گیرنده آن حامل نوشته شود، به چنین چکی چک در وجه حامل گفته می شود. این چک بدون ظهرنویسی و با قبض و اقباض قابل انتقال می باشد.

نکات توضیحی

بر اساس این ماده درصورتی که یکی از چک های صادرکننده با گواهی عدم پرداخت مواجه شود و شامل سوء اثر گردد، امکان ثبت صدور چک جدید برای صادر کننده در سامانه صیاد ممکن نخواهد بود. همچنین اینکه این ممنوعیت برای شخصی که به وکالت یا نمایندگی از دیگری چکی صادر می نماید نیز، می گردد. لازم به ذکر است که چک های صیادی جدید که در تاریخ 1399/10/15 از آن ها رونمایی شده است، بانک ها را از ابتدای سال 1400 مکلف نموده تا تنها این چک ها را به اشخاص متقاضی دریافت دسته چک، ارائه نمایند. نحوه استعلام چک از سامانه صیاد بدین نحو است که هر برگ چک با توجه به شناسه استعلام تولید شده توسط بانک مرکزی که برای پذیرنده چک فراهم گردیده است تا امنیت بیشتری در حوزه مبادلات چک ایجاد گردیده، صورت می گیرد. اشخاصی که محروم از دریافت دسته چک می باشند عبارتند از؛

• اشخاص ورشکسته
• اشخاصی که حکم اعسار آن ها از پرداخت محکوم به صادر شده است.
• اشخاص دارای چک برگشتی رفع سوء اثر نشده.
• اشخاصی که در قالب رأی تکمیلی از داشتن دسته چک محروم گردیده اند.
• اشخاصی که به وکالت یا نمایندگی چکی صادر نموده اند که با گواهی عدم پرداخت مواجه شده و رفع سوء اثر نسبت به آن صورت نگرفته است.
• اشخاصی که حساب جاری آن هابه دلایل قانونی مسدود گردیده است.

برابر تبصره 1 ماده صدرالذکر وصول چک و واریز آن تنها در وجه دارنده ای صورت می گیرد که بر اساس استعلام از سامانه صیاد نام وی به عنوان آخرین دارنده ذکر شده باشد، لذا صدور چک در حامل و همچنین انتقال به صورت ظهرنویسی و بدون ثبت در سامانه صیاد ممکن نمی باشد.

رویه‌های قضایی

• نظریه شماره 7/1400/915 مورخ 1400/09/23 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره آثار عدم ثبت چک توسط دارنده
• نظریه شماره 7/1402/261 مورخ 1402/06/04 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره ظهرنویسی و ضمانت چک در سامانه صیاد
• رای دادگاه درباره اثرخط خوردن حواله کرد در ظهرنویسی چک (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۳۵۰۱۰۹۶)
• نظریه شماره 7/1402/65 مورخ 1402/03/09 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره اعمال مقرره ماده ۲۳ قانون صدور چک بر روی دسته چک های صادره پیش از اصلاحات ۱۳۹۷
• نظریه شماره مورخ 1399/04/07 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره ظهرنویسی نسبت به چک الکترونیک
• نظریه شماره 7/1401/1304 مورخ 1402/01/15 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره عدم ثبت چک جدید در سامانه صیاد
• نظریه شماره 7/1401/1050 مورخ 1401/11/12 اداره کل حقوقی قوه قضاییه در مورد طرح دعوای الزام صادرکننده به ثبت چک در سامانه صیاد
• نظریه شماره 7/99/1925 مورخ 1400/03/08 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره امکان‌سنجی وصول وجه چک سفید امضا توسط شخص ثالث در صورت فوت دارنده