قرار تامین کیفری

قرارهای تامین کیفری را باید نوعی قرار محدود کننده آزادی متهم تلقی کرد که وسیله ای برای تضمین حضور متهم در مراحل تحقیقات، رسیدگی و اجرای حکم است.

به نظر می‌رسد مقدمه واجب برای اخذ تامین از متهم، تفهیم اتهام به وی است،همچنین لازم است دلایل کافی بر وقوع جرم و ارتکاب آن توسط متهم وجود داشته باشد، در این حالت هدف از صدور قرار تأمین، دسترسی به متهم است و عدم صدور قرار تأمین در چنین شرایطی را باید تخلف محسوب کرد.

اقسام

اقسام قرارهای تامین کیفری در ماده ۲۱۷ قانون آیین دادرسی کیفری پیش بینی شده است که این قرارها به صورت انحصاری در قانون بیان شده‌اند و تنها امکان صدور یکی از این قرارها برای متهم وجود دارد.

از جمله قرارهای تأمین پیش‌بینی شده در قانون، التزام به حضور است که ممکن است با قول شرف یا با تعیین وجه التزام باشد. این قرار را باید با در نظر گرفتن اهمیت و اوضاع و احوال امر در برخی از جرایم صادر نمود.مورد دیگر التزام به عدم خروج از حوزه قضایی است که البته این ممنوعیت را به عقیده گروهی باید در سایر اقسام تأمین نیز رعایت کرد. همچنین تامین دیگر، اخذ وثیقه است که ناظر به شخص متهم می‌باشد. گفتنی است توقیف یا بازداشت متهم که همان سلب مستقیم آزادی وی است نیز در موارد مشخص شده در قانون پیش‌بینی شده‌است.

اصل تناسب تأمین

نمی‌توان برای تمام پرونده‌ها و تمام متهمین یک نوع قرار تأمین صادر کرد، بلکه باید برای آن، قائل به درجاتی بود.این امر در راستای تضمین اصل تناسب تأمین که در راستای پیشگیری از خود کامگی قضات و بازپرس‌ها تعیین شده‌است، در نظر گرفته می‌شود،لذا لازم است که در صدور قرار تأمین، نوع جرم یا همان عنوان مجرمانه آن مورد توجه قرار گرفتهو این قرار متناسب با اهمیت و شدت مجازات و نیز با در نظر گرفتن دلایل اتهام و نیز احتمال فرار یا مخفی شدن متهم صادر شود،چرا که مجازات شدید در یک جرم نشانگر شدت اهمیت آن است، از همین رو باید هنگام اخذ تأمین، میزان مجازات برای رعایت تناسب در نظر گرفته شود.سن متهم نیز در این خصوص باید در نظر گرفته شود،وضعیت روحی و جسمی متهم که همان توانمندی‌های بدنی و روانی وی در گریز از محاکمه است نیز در صدور یک قرار تأمین متناسب باید مورد توجه قرار گیرد، همچنین لازم است سابقه متهم در هنگام صدور قرار تأمین در راستای پیشگیری از وقوع جرایم مجدد مورد توجه قرار گیرد،در این خصوص باید تمامی جوانب در نظر گرفته شده و قراری متناسب صادر شود، نمی‌توان فقط با در نظر گرفتن نوع جرم، تأمین اخذ نمود.این اختیاری است که به بازپرس یا دادیاری که تحقیق بر عهده اوست، داده شده‌است.عدم رعایت اصل تناسب، تخلف در نظر گرفته شده‌است.

این اصل در ماده ۲۵۰ قانون آیین دادرسی کیفری پیش بینی شده است.

قرارهای تامین در مورد شخص حقوقی

در فرض شخص حقوقی بودن متهم، به دلیل انتفاء فرار یا اختفاء وی، صدور قرارهای تامین را منتفی دانسته‌اند.

بلااثر شدن قرار تأمین کیفری

به موجب ماده ۲۵۱ قانون آیین دادرسی کیفری، عده ای معتقدند در مواردی قرار تأمین کیفری بلا اثر می‌شود:

1. در صورت حاضر شدن متهم در موعد مقرر
2. شروع به اجرای حکم در موارد مقرر قانونی
3. قطعی شدن قرارهای تعلیق تعقیب و اجرای مجازات
4. صدور حکم برائت در دادگاه
5. صدور قرارهای منع یا موقوفی تعقیب
6. مختومه شدن پرونده به هر کیفیت

در فقه

روایتی از حضرت علی (ع) وجود دارد که به موجب آن، پذیرش کفالت در حدود ممنوع است.در این خصوص روایتی از امام صادق (ع) نیز وجود دارد.

در رویه‌ قضایی

نظریه مشورتی ۷/۹۴/۶۹۳مورخ ۱۳۹۴/۳/۱۸ اداره کل حقوقی قوه قضاییه: منظور مقنن از عبارت «وجود دلایل کافی» در ذیل ماده ۲۱۷ قانون آیین دادرسی کیفری ۱۳۹۲، دلایل ناظر بر توجه اتهام است و صدور قرار تأمین کیفری منوط به تفهیم اتهام است، اگر چه در ماده ۱۶۸ قانون مرقوم آمده که بازپرس نباید بدون دلیل کافی بر توجه اتهام، کسی را به عنوان متهم، احضار یا جلب کند، اما برابر ذیل ماده ۲۱۷ قانون فوق‌الذکر، پس از احضار یا جلب متهم و انجام تحقیقات لازمه، اگر بازپرس مطابق دلایل موجود، کماکان اتهام را متوجه متهم تشخیص بدهد، میتواند اقدام به اخذ تأمین کیفری بنماید.