حقوق خصوصی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حقوق
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جز (added Category:حقوق using HotCat)
 
(۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
به آن دسته از [[حق|حقوقی]] که برای تنظیم روابط شخصی افراد و [[شخص|اشخاص]] یک جامعه با یکدیگر وجود دارد، '''حقوق خصوصی''' می‌گویند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق جزای عمومی (بخش اول)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=تک|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6655856|صفحه=|نام۱=آیت اله سیدمحمد|نام خانوادگی۱=خامنه ای|چاپ=1}}</ref>
'''حقوق خصوصی،''' عبارت از مجموعه قواعد و مقرراتی است که ناظر به روابط افراد جامعه با یکدیگر بوده و [[حق|حقوق]] و تکالیف ایشان را نسبت به یکدیگر تبیین و تعیین می کند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مبسوط در ترمینولوژی حقوق جزایی (کیفری)|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=شهید نورالهی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6667304|صفحه=|نام۱=منصور|نام خانوادگی۱=اباذری فومشی|چاپ=2}}</ref> حقوق خصوصی که در برابر [[حقوق عمومی]] قرار می گیرد و یکی از دو شاخه اصلی علم حقوق محسوب می شود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مقدمه علم حقوق (کلیات)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6667364|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|نام۲=محمدرضا|نام خانوادگی۲=معین|چاپ=1}}</ref> هدف اصلی این رشته تعیین حدود آزادی مردم است.<ref name=":0">{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1375|ناشر=طه|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6667312|صفحه=|نام۱=|نام خانوادگی۱=|چاپ=1}}</ref> این رشته از حقوق بیشتر به دنبال منافع و روابط افراد جامعه است و قواعد و مقررات آن عموما جنبه تکمیلی داشته و آمره نیستند.<ref name=":1">{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق کار (علمی و کاربردی) به انضمام مباحثی از بیمه های تأمین اجتماعی کارگران)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=فکرسازان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6667284|صفحه=|نام۱=غلامرضا|نام خانوادگی۱=موحدیان|چاپ=4}}</ref> این رشته دارای شاخه هایی است که عبارتند از حقوق مدنی، حقوق تجارت و حقوق بین الملل خصوصی.<ref name=":2">{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مقدمه عمومی علم حقوق|ترجمه=|جلد=|سال=1380|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6655872|صفحه=|نام۱=مجمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=6}}</ref>  


== اقسام حقوق خصوصی ==
== تعریف ==
تعاریف متعددی از حقوق خصوصی شده است. در تعریفی آمده است: حقوق خصوصی یعنی [[حقوق مدنی]] و [[آیین دادرسی مدنی]] و [[حقوق تجارت]].<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=وسیط در ترمینولوژی حقوق|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6667296|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=3}}</ref> در تعریف دیگری حقوق خصوصی این گونه تعریف شده است: مجموع رشته های حقوق خصوصی داخلی و [[حقوق بین الملل خصوصی]] را حقوق خصوصی گویند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ترمینولوژی حقوق|ترجمه=|جلد=|سال=1374|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6667300|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=7}}</ref> به طور کلی می توان گفت، حقوق خصوصی آن دسته از قوانین و مقررات است که روابط مردم با یکدیگر را نظم می بخشد، نظیر [[حقوق تعهدات]] و [[قرارداد]]<nowiki/>ها، حقوق بین الملل خصوصی، حقوق [[مال|اموال]] و حقوق [[ضمان قهری|مسئولیت های خارج از قرارداد]] که به [[ضمان قهری]] یا مسئولیت مدنی شهرت دارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (جلد دوم) (حقوق اموال و مالکیت تصرف و وقف)|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6667308|صفحه=|نام۱=مهراب|نام خانوادگی۱=داراب پور|چاپ=1}}</ref>


=== حقوق مدنی ===
== پیشینه ==
این دسته از حقوق شامل روابط مالی و خانوادگی افراد یک جامعه با یکدیگر است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مقدمه عمومی علم حقوق|ترجمه=|جلد=|سال=1380|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6655872|صفحه=|نام۱=مجمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=6}}</ref>
تردیدی نیست که از نظر تاریخی [[حقوق مدنی]] به طور خاص و حقوق خصوصی به طور عام از اقدم شاخه‌های حقوق است و تقدم تاریخی بر سایر رشته‌های حقوق دارد. پیدایش قواعد [[مالکیت]] در آغازین نقطه‌های شکل گیری حقوق، نشانی است بر ریشه دار بودن و قدیمی تر بودن این شاخه اصلی و سترگ حقوق در تمامی فرهنگ‌ها و در گسترۀ جغرافیای جهان. پس عنوان قدیمی‌ترین و ریشه دارترین شاخه در درختواره حقوق از آنِ حقوق مدنی به طور خاص و حقوق خصوصی به طور عام است و تردیدی در آن وجود ندارد.<ref>{{Cite journal|title=از شاخه‌های قدیم تا شاخه‌های عظیم در دانش حقوق (سرمقاله)|url=https://jcl.illrc.ac.ir/article_243196.html|journal=فصلنامه تحقیق و توسعه در حقوق تطبیقی|date=2020-09-22|issn=2981-1805|pages=7–14|volume=3|issue=8|doi=10.22034/law.2020.243196|language=fa|first=سیدحسین|last=صفایی|first2=محمد|last2=درویش زاده}}</ref> برای بیان پیشینه حقوق خصوصی باید پیشینه حقوق مدنی را بررسی کرد، زیرا حقوق مدنی پایه و اساس حقوق خصوصی است. اصطلاح حقوق مدنی از رومیان اقتباس شده است. این دسته از حقوق، مخصوص اتباع رومی بود و در برابر [[حقوق بشر]] که قواعد عمومی برای تمام ملت ها بود، به کار می رفت. بنابراین در تمام قرون وسطی زمانی که سخن از حقوق مدنی می شد، مقصود حقوق روم بود که در برابر حقوق کلیسا استعمال می شد. ولی به مرور زمان حقوق مدنی معنی اصلی خود را از دست داد، قواعد دیگر را کنار زد و خود قانون عمومی شد. پایه های این رشته از زمان ژونستینین امپراطور روم ریخته شد و بعدها به معنای حقوق خصوصی در مقابل حقوق عمومی به کار رفت. علت این تغییر نیز فایده عملی داشت و نویسندگان از حقوق اساسی امپراطوری و قواعد حاکم بر آن نیز گفتگو می کردند. به مرور زمان حقوق عمومی روم نیز متروک شد و هر کس نامی از حقوق روم یا حقوق مدنی می برد، مقصود حقوق خصوصی رومیان بود که مورد تقلید بسیاری از کشورها از جمله فرانسه، به معنای حقوق خصوصی به کار رفت و بعد از انقلاب کبیر 1789 نیز، همین معنا مورد قبول عموم قرار گرفت.<ref name=":3">{{یادکرد کتاب۲||عنوان=فلسفه حقوق (جلد سوم) (منطق حقوق)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=شرکت سهامی انتشار|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6667324|صفحه=|نام۱=ناصر|نام خانوادگی۱=کاتوزیان|چاپ=4}}</ref> با تدوین قانون ناپلئون تمیز بین حقوق عمومی و خصوصی بیشتر شد این قانون که فقط ناظر به روابط خصوصی افراد بود، قانون مدنی نام گرفت.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=کلیات حقوق (نظریه عمومی)|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=شرکت سهامی انتشار|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6667328|صفحه=|نام۱=ناصر|نام خانوادگی۱=کاتوزیان|چاپ=3}}</ref> در ایران نیز چون نویسندگان قانون 1307 با فرهنگ و تمدن فرانسه آشنایی بیشتری داشتند آن را قانون مدنی نامیدند. بدین ترتیب، حقوق مدنی را نباید یکی از رشته های حقوق خصوصی شمرد بلکه حقوق مدنی مبنای حقوق خصوصی و مادر سایر شعبه ها است.<ref name=":3" />


=== آیین دادرسی مدنی ===
== موضوعات ==
این دسته از قوانین از [[سازمان‌ قضایی|سازمان‌های قضایی]] و [[قاعده|قواعد]] راجع به [[دعوا|دعاوی]] مدنی بحث می‌کند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مقدمه عمومی علم حقوق|ترجمه=|جلد=|سال=1380|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6655876|صفحه=|نام۱=مجمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=6}}</ref>
حقوق و تکالیف انسان ها در سه حیطه مهم ظهور و بروز پیدا می کند که عبارتند از: 1- [[مال|اموال]]، اعم از مادی و آفرینش های فکری، 2- [[تمامیت جسمی]]، 3- آبرو و [[حیثیت]] و اعتبار. موارد مذکور، عمدتا موضوعات حقوق خصوصی را تشکیل می دهد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (جلد دوم) (حقوق اموال و مالکیت تصرف و وقف)|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6667320|صفحه=|نام۱=مهراب|نام خانوادگی۱=داراب پور|چاپ=1}}</ref>


=== حقوق تجارت ===
== اهداف ==
به منظور سرعت در معاملات تجاری و اقتضای سهولت در اثبات وقایع تجاری، [[مقرره|مقررات]] حقوق تجارت وضع شده است که ریشه آن در [[حقوق مدنی]] می‌باشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مقدمه عمومی علم حقوق|ترجمه=|جلد=|سال=1380|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6655868|صفحه=|نام۱=مجمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=6}}</ref>
غرض اصلی حقوق خصوصی تعیین حدود [[آزادی]] مردم است. ترتیب [[منفعت مادی|منافع مادی]] مردم باید به خود آن ها واگذار شود و مقنن حتی الامکان نباید در آن دخالت کند.<ref name=":0" />


=== حقوق بین‌الملل خصوصی ===
== شاخه ها ==
موضوعاتی که در قلمرو دو قانون از دو کشور مختلف واقع می‌شود موضوع بحث حقوق بین‌الملل خصوصی است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مقدمه عمومی علم حقوق|ترجمه=|جلد=|سال=1380|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6655864|صفحه=|نام۱=مجمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=6}}</ref>
حقوق خصوصی دارای شاخه های زیر است:
 
# [[حقوق مدنی]]: این دسته از حقوق شامل روابط مالی و خانوادگی افراد یک جامعه با یکدیگر است.<ref name=":2" />
 
# [[آیین دادرسی مدنی]]: این دسته از قوانین از [[سازمان‌ قضایی|سازمان‌های قضایی]] و [[قاعده|قواعد]] راجع به [[دعوا|دعاوی]] مدنی بحث می‌کند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مقدمه عمومی علم حقوق|ترجمه=|جلد=|سال=1380|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6655876|صفحه=|نام۱=مجمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=6}}</ref>
# حقوق تجارت: به منظور سرعت در [[معامله تجاری|معاملات تجاری]] و اقتضای سهولت در اثبات وقایع تجاری، [[مقرره|مقررات]] [[حقوق تجارت]] وضع شده است که ریشه آن در [[حقوق مدنی]] می‌باشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مقدمه عمومی علم حقوق|ترجمه=|جلد=|سال=1380|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6655868|صفحه=|نام۱=مجمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=6}}</ref>
# [[حقوق بین الملل خصوصی]]: موضوعاتی که در قلمرو دو قانون از دو [[کشور]] مختلف واقع می‌شود، موضوع بحث [[حقوق بین الملل خصوصی|حقوق بین‌الملل خصوصی]] است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مقدمه عمومی علم حقوق|ترجمه=|جلد=|سال=1380|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6655864|صفحه=|نام۱=مجمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=6}}</ref> البته لازم به ذکر است در خصوص این که آیا حقوق بین الملل خصوصی در حوزه حقوق خصوصی قرار می گیرد یا در حوزه حقوق عمومی، اختلاف نظر وجود دارد. یک نظر بر این است که حقوق بین الملل خصوصی، در حوزه حقوق عمومی است زیرا بحث تابعیت در ارتباط با حقوق عمومی است و رابطه فرد را با دولت نشان می دهد. همچنین مسئله تعارض قوانین نیز با حقوق عمومی مرتبط است اما در مقابل این نظر وجود دارد که حقوق بین الملل خصوصی، در حوزه حقوق خصوصی است. طرفداران این نظر معتقد هستند که بحث تعارض قوانین جزء حقوق خصوصی است زیرا حاکم بر روابط خصوصی اقراد است. تابعیت نیز گرچه در ارتباط با دولت است اما در واقع نشانگر وضع شخص است و دعاوی تابعیت نیز در دادگاه های حقوقی مطرح می شود نه در دادگاه های اداری.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مباحثی از حقوق بین الملل خصوصی|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6667344|صفحه=|نام۱=سیدحسین|نام خانوادگی۱=صفایی|چاپ=2}}</ref>
 
== ارتباط با سایر رشته ها ==
 
=== حقوق خصوصی و حقوق عمومی ===
حقوق خصوصی و [[حقوق عمومی]] تاثیر و نفوذ متقابلی بر یکدیگر دارند. آمیختگی این دو دسته از قواعد چندان زیاد است که گویی از ابتدا علم حقوق را بدون توجه به ماهیت قواعد آن تقسیم کرده اند. گسترش حقوق عمومی نیز در این امر اثرگذار بوده به گونه ای که با توسعه روزافزون حقوق عمومی و دخالت دولت در امور اقتصادی، حتی قدیمی ترین رشته های حقوق خصوصی را خالص نگذارده است. بنابراین برای شناختن رشته ها از جنبه حقوق عمومی یا خصوصی بودن باید موضوع اصلی هر شعبه را صرف نظر از پاره ای جهات فرعی مورد توجه قرار داد و به طور نسبی مشخص کرد که قواعد آن ناظر بر روابط دولت و [[سازمان عمومی|سازمان های عمومی]] است یا روابط خصوصی اشخاص را منظم می کند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=کلیات حقوق (نظریه عمومی)|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=شرکت سهامی انتشار|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6667288|صفحه=|نام۱=ناصر|نام خانوادگی۱=کاتوزیان|چاپ=3}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=کلیات و مقدمه علم حقوق|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6667332|صفحه=|نام۱=ایرج|نام خانوادگی۱=گلدوزیان|چاپ=2}}</ref>
 
=== حقوق خصوصی و حقوق اداری ===
حقوق خصوصی و [[حقوق اداری]] با یکدیگر پیوستگی دارند. زیرا گسترش وظایف [[دولت]] و مداخله او در فعالیت های اقتصادی و اجتماعی و تحولات جدید سبب شده که دولت گاه در نقش [[تاجر]] ظاهر شود یا اعمالی انجام دهد که در حیطه حقوق خصوصی است. همچنین دولت در بعضی موارد، اشخاص عادی را در ایفای وظایف اداری شرکت می دهد و در بعضی موارد شناخت سازمان های عمومی و خصوصی را از یکدیگر دچار اشکال می نماید. ضمن این که موضوعاتی مانند [[اهلیت]]، [[مسئولیت مدنی]] و موضوعات دیگر حقوق خصوصی در مورد کارکنان اداری پیش می آید که در حیطه حقوق خصوصی است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=کلیات حقوق اداری (از لحاظ نظری، عملی و تطبیقی)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6667316|صفحه=|نام۱=ولی اله|نام خانوادگی۱=انصاری|چاپ=9}}</ref>
 
== ویژگی ها ==
حقوق خصوصی دارای ویژگی های زیر است:
 
# هدف از مقررات حقوق خصوصی تامین [[منفعت|منافع]] افراد جامعه است و از روابط خصوصی اشخاص بحث می کند.
# بسیاری از مقررات حقوق خصوصی جنبه تکمیلی دارد.<ref name=":1" />
 
== ظرفیت دانشگاه ها ==
رشته حقوق خصوصی بر اساس دفترچه انتخاب رشته ارشد و دکتری سال 1402 در دانشگاه های زیر ارائه می شود.
 
=== مقطع کارشناسی ارشد ===
{| class="wikitable sortable center"
! colspan="5" |کارشناسی ارشد<ref>[https://www8.sanjesh.org/download/1402/arshad/NOTECSArshad1402_V1.pdf راهنمای انتخاب رشته آزمون ورودی کارشناسی ارشد ناپیوسته]،سازمان سنجش آموزش کشور</ref>
|-
| bgcolor="#fcda6c" |ردیف
| bgcolor="#fcda6c" |دانشگاه
| bgcolor="#fcda6c" |گرایش
|ظرفیت
| bgcolor="#fcda6c" |دوره تحصیلی
|-
|1
|دانشگاه آيت اله العظمی بروجردی - بروجرد
|حقوق خصوصی
|19
|روزانه
|-
|2
|دانشگاه ارومیه
|حقوق خصوصی
|10
|روزانه
|-
|3
|دانشگاه اصفهان
|حقوق خصوصی
|8
|روزانه
|-
|4
|دانشگاه بوعلی سينا - همدان
|حقوق خصوصی
|8
|روزانه
|-
|5
|دانشگاه بين المللي امام خمينی (ره ) - قزوين
|حقوق خصوصی
|10
|روزانه
|-
|6
|دانشگاه تبریز
|حقوق خصوصی
|7
|روزانه
|-
|7
|دانشگاه تربيت مدرس
|حقوق خصوصی
|5
|روزانه
|-
|8
|دانشگاه تهران
|حقوق خصوصی
|8
|روزانه
|-
|9
|دانشگاه تهران
|حقوق خصوصی
|8
|روزانه
|-
|10
|دانشگاه حكيم سبزواری - سبزوار
|حقوق خصوصی
|14
|روزانه
|-
|11
|دانشگاه خوارزمی - تهران
|حقوق خصوصی
|7
|روزانه
|-
|12
|دانشگاه رازی - كرمانشاه
|حقوق خصوصی
|8
|روزانه
|-
|13
|دانشگاه سمنان
|حقوق خصوصی
|7
|روزانه
|-
|14
|دانشگاه شاهد - تهران
|حقوق خصوصی
|8
|روزانه
|-
|15
|دانشگاه شهركرد
|حقوق خصوصی
|5
|روزانه
|-
|16
|دانشگاه شهيد بهشتی - تهران
|حقوق خصوصی
|7
|روزانه
|-
|17
|دانشگاه شهيد چمران اهواز
|حقوق خصوصی
|10
|روزانه
|-
|18
|دانشگاه شهيد مدنی آذربايجان - تبريز
|حقوق خصوصی
|14
|روزانه
|-
|19
|دانشگاه شیراز
|حقوق خصوصی
|10
|روزانه
|-
|20
|دانشگاه علامه طباطبايی - تهران
|حقوق خصوصی
|5
|روزانه
|-
|21
|دانشگاه علوم قضايی و خدمات اداري دادگستری
|حقوق خصوصی
|15
|روزانه
|-
|22
|دانشگاه فردوسی مشهد
|حقوق خصوصی
|5
|روزانه
|-
|23
|دانشگاه قم
|حقوق خصوصی
|10
|روزانه
|-
|24
|دانشگاه قم
|حقوق خصوصی
|10
|روزانه
|-
|25
|دانشگاه کاشان
|حقوق خصوصی
|5
|روزانه
|-
|26
|دانشگاه گيلان - رشت
|حقوق خصوصی
|7
|روزانه
|-
|27
|دانشگاه مازندران - بابلسر
|حقوق خصوصی
|16
|روزانه
|-
|28
|دانشگاه ميبد
|حقوق خصوصی
|20
|روزانه
|-
|29
|موسسه عالی آموزش و پژوهش مديريت و برنامه ریزی
|حقوق خصوصی
|6
|روزانه
|-
|30
|دانشگاه ارومیه
|حقوق خصوصی
|2
|نوبت دوم
|-
|31
|دانشگاه اصفهان
|حقوق خصوصی
|4
|نوبت دوم
|-
|32
|دانشگاه بين المللی امام خمينی (ره ) - قزوين
|حقوق خصوصی
|2
|نوبت دوم
|-
|33
|دانشگاه تبریز
|حقوق خصوصی
|5
|نوبت دوم
|-
|34
|دانشگاه تهران
|حقوق خصوصی
|7
|نوبت دوم
|-
|35
|دانشگاه تهران
|حقوق خصوصی
|4
|نوبت دوم
|-
|36
|دانشگاه حكيم سبزواری - سبزوار
|حقوق خصوصی
|2
|نوبت دوم
|-
|37
|دانشگاه خوارزمی - تهران
|حقوق خصوصی
|4
|نوبت دوم
|-
|38
|دانشگاه شاهد - تهران
|حقوق خصوصی
|4
|نوبت دوم
|-
|39
|دانشگاه علامه طباطبايی - تهران
|حقوق خصوصی
|3
|نوبت دوم
|-
|40
|دانشگاه فردوسی مشهد
|حقوق خصوصی
|1
|نوبت دوم
|-
|41
|دانشگاه کاشان
|حقوق خصوصی
|3
|نوبت دوم
|-
|42
|دانشگاه گيلان - رشت
|حقوق خصوصی
|3
|نوبت دوم
|-
|43
|دانشگاه مازندران - بابلسر
|حقوق خصوصی
|3
|نوبت دوم
|-
|44
|دانشگاه ميبد
|حقوق خصوصی
|1
|نوبت دوم
|-
|45
|دانشگاه تهران
|حقوق خصوصی
|25
|مجازی
|-
|46
|دانشگاه حكيم سبزواری - سبزوار
|حقوق خصوصی
|40
|مجازی
|-
|47
|دانشگاه قم
|حقوق خصوصی
|20
|مجازی
|-
|48
|دانشگاه قم
|حقوق خصوصی
|20
|مجازی
|-
|49
|دانشگاه تبریز
|حقوق خصوصی
|7
|پردیس خودگردان
|-
|50
|دانشگاه تربيت مدرس
|حقوق خصوصی
|1
|پردیس خودگردان
|-
|51
|دانشگاه تهران
|حقوق خصوصی
|8
|پردیس خودگردان
|-
|52
|دانشگاه تهران
|حقوق خصوصی
|8
|پردیس خودگردان
|-
|53
|دانشگاه تهران
|حقوق خصوصی
|8
|پردیس خودگردان
|-
|54
|دانشگاه تهران
|حقوق خصوصی
|8
|پردیس خودگردان
|-
|55
|دانشگاه تهران
|حقوق خصوصی
|8
|پردیس خودگردان
|-
|56
|دانشگاه شهيد بهشتی - تهران
|حقوق خصوصی
|7
|پردیس خودگردان
|-
|57
|دانشگاه شیراز
|حقوق خصوصی
|10
|پردیس خودگردان
|-
|58
|دانشگاه گيلان - رشت
|حقوق خصوصی
|7
|پردیس خودگردان
|-
|59
|دانشگاه مازندران - بابلسر
|حقوق خصوصی
|6
|پردیس خودگردان
|-
|60
|دانشگاه پيام نور استان آذربايجان شرقی - مركز بناب
|حقوق خصوصی
|10
|پیام نور
|-
|61
|دانشگاه پيام نور استان اصفهان - مركز اصفهان
|حقوق خصوصی
|20
|پیام نور
|-
|62
|دانشگاه پيام نور استان اصفهان - مركز شهرضا
|حقوق خصوصی
|20
|پیام نور
|-
|63
|دانشگاه پيام نور استان البرز - واحد هشتگرد
|حقوق خصوصی
|20
|پیام نور
|-
|64
|دانشگاه پيام نور استان ايلام - مركز ايلام
|حقوق خصوصی
|20
|پیام نور
|-
|65
|دانشگاه پيام نور استان تهران - تهران جنوب
|حقوق خصوصی
|20
|پیام نور
|-
|66
|دانشگاه پيام نور استان تهران - مركز پرند
|حقوق خصوصی
|20
|پیام نور
|-
|67
|دانشگاه پيام نور استان تهران - مركز ورامين
|حقوق خصوصی
|20
|پیام نور
|-
|68
|دانشگاه پيام نوراستان خراسان رضوی - مركز مشهد
|حقوق خصوصی
|20
|پیام نور
|-
|69
|دانشگاه پيام نوراستان فارس - مركز نورآباد ممسنی
|حقوق خصوصی
|10
|پیام نور
|-
|70
|دانشگاه پيام نور استان كردستان - مركز سقز
|حقوق خصوصی
|20
|پیام نور
|-
|71
|دانشگاه پيام نور استان كهگيلويه و بوير احمد - واحد دهدشت
|حقوق خصوصی
|10
|پیام نور
|-
|72
|دانشگاه پيام نور استان يزد - مركز ميبد
|حقوق خصوصی
|10
|پیام نور
|-
|73
|دانشگاه غيرانتفاعی امام رضا(ع) - مشهد
|حقوق خصوصی
|10
|غیر انتفاعی
|-
|74
|دانشگاه غيرانتفاعی امام رضا(ع) - مشهد
|حقوق خصوصی
|10
|غیر انتفاعی
|-
|75
|دانشگاه غيرانتفاع ايوانكی
|حقوق خصوصی
|20
|غیر انتفاعی
|-
|76
|دانشگاه غيرانتفاعی بين المللي اهل بيت عليهم السلام تهران
|حقوق خصوصی
|3
|غیر انتفاعی
|-
|77
|دانشگاه غير انتفاعی خاتم - تهران
|حقوق خصوصی
|20
|غیر انتفاعی
|-
|78
|دانشگاه غيرانتفاعی دانش البرز - آبيک
|حقوق خصوصی
|20
|غیر انتفاعی
|-
|79
|دانشگاه غيرانتفاعی رجا - قزوين
|حقوق خصوصی
|20
|غیر انتفاعی
|-
|80
|دانشگاه غيرانتفاعی شمال - آمل
|حقوق خصوصی
|20
|غیر انتفاعی
|-
|81
|دانشگاه غيرانتفاعی شهيد اشرفی اصفهانی - اصفهان
|حقوق خصوصی
|20
|غیر انتفاعی
|-
|82
|دانشگاه غيرانتفاعی عدالت
|حقوق خصوصی
|20
|غیر انتفاعی
|-
|83
|دانشگاه غيرانتفاعی علامه محدث نوری - نور
|حقوق خصوصی
|20
|غیر انتفاعی
|-
|84
|دانشگاه غيرانتفاعی علم و فرهنگ - تهران
|حقوق خصوصی
|20
|غیر انتفاعی
|-
|85
|دانشگاه غيرانتفاعی علم و هنر - يزد
|حقوق خصوصی
|20
|غیر انتفاعی
|-
|86
|دانشگاه غيرانتفاعی مفيد - قم
|حقوق خصوصی
|8
|غیر انتفاعی
|-
|87
|دانشكده غيرانتفاعی اصول الدين
|حقوق خصوصی
|20
|غیر انتفاعی
|-
|88
|دانشكده غيرانتفاعی اصول الدين
|حقوق خصوصی
|20
|غیر انتفاعی
|-
|89
|دانشكده غيرانتفاعی الهيات و معارف اسلامی هدی وابسته به جامعه الزهرا(س) (ويژه خواهران) - قم
|حقوق خصوصی
|12
|غیر انتفاعی
|-
|90
|موسسه غيرانتفاعی آپادانا - شيراز
|حقوق خصوصی
|20
|غیر انتفاعی
|-
|91
|موسسه غيرانتفاعی آفاق - اروميه
|حقوق خصوصی
|20
|غیر انتفاعی
|-
|92
|موسسه غيرانتفاعی آل طه (ويژه خواهران) - تهران
|حقوق خصوصی
|20
|غیر انتفاعی
|-
|93
|موسسه غيرانتفاعی احرار - رشت
|حقوق خصوصی
|20
|غیر انتفاعی
|-
|94
|موسسه غيرانتفاعی اديب مازندران - ساری
|حقوق خصوصی
|16
|غیر انتفاعی
|-
|95
|موسسه غيرانتفاعی اديبان - گرمسار
|حقوق خصوصی
|20
|غیر انتفاعی
|-
|96
|موسسه غيرانتفاعی ارشاد
|حقوق خصوصی
|10
|غیر انتفاعی
|-
|97
|موسسه غيرانتفاعی ارشاد
|حقوق خصوصی
|10
|غیر انتفاعی
|-
|98
|موسسه غيرانتفاعی اشراق - بجنورد
|حقوق خصوصی
|20
|غیر انتفاعی
|-
|99
|موسسه غيرانتفاعی تابناك - لامرد
|حقوق خصوصی
|7
|غیر انتفاعی
|-
|100
|موسسه غيرانتفاعی تاكستان - تاكستان استان قزوين
|حقوق خصوصی
|20
|غیر انتفاعی
|-
|101
|موسسه غيرانتفاعی حكيم نظامی - قوچان
|حقوق خصوصی
|20
|غیر انتفاعی
|-
|102
|موسسه غيرانتفاعی رسالت - كرمان
|حقوق خصوصی
|15
|غیر انتفاعی
|-
|103
|موسسه غيرانتفاعی سراج - تبريز
|حقوق خصوصی
|10
|غیر انتفاعی
|-
|104
|موسسه غيرانتفاعی سهروردی - قزوين
|حقوق خصوصی
|14
|غیر انتفاعی
|-
|105
|موسسه غيرانتفاعی شانديز - مشهد
|حقوق خصوصی
|20
|غیر انتفاعی
|-
|106
|موسسه غيرانتفاعی شرق گلستان - گنبدكاووس
|حقوق خصوصی
|10
|غیر انتفاعی
|-
|107
|موسسه غيرانتفاعی شفق - تنكابن
|حقوق خصوصی
|20
|غیر انتفاعی
|-
|108
|موسسه غيرانتفاعی شمس - گنبد كاووس
|حقوق خصوصی
|20
|غیر انتفاعی
|-
|109
|موسسه غيرانتفاعی طلوع مهر - قم
|حقوق خصوصی
|15
|غیر انتفاعی
|-
|110
|موسسه غيرانتفاعی طلوع مهر - قم
|حقوق خصوصی
|15
|غیر انتفاعی
|-
|111
|موسسه غيرانتفاعی علامه فيض كاشانی - كاشان
|حقوق خصوصی
|20
|غیر انتفاعی
|-
|112
|موسسه غيرانتفاعی علامه قزوينی - قزوين
|حقوق خصوصی
|17
|غیر انتفاعی
|-
|113
|موسسه غيرانتفاعی فروردين - قايمشهر
|حقوق خصوصی
|18
|غیر انتفاعی
|-
|114
|موسسه غيرانتفاعی فيض الاسلام - خمينی شهر اصفهان
|حقوق خصوصی
|20
|غیر انتفاعی
|-
|115
|موسسه غيرانتفاعی كار
|حقوق خصوصی
|20
|غیر انتفاعی
|-
|116
|موسسه غيرانتفاعی هدف - ساری
|حقوق خصوصی
|20
|غیر انتفاعی
|-
|117
|موسسه غيرانتفاعی هشت بهشت اصفهان پويا - اصفهان
|حقوق خصوصی
|20
|غیر انتفاعی
|-
|118
|موسسه غيرانتفاعی مجازی ايرانيان - تهران
|حقوق خصوصی
|40
|مجازی - غیر انتفاعی
|-
|119
|موسسه غيرانتفاعی مجازی فاران مهر دانش - تهران
|حقوق خصوصی
|30
|مجازی - غیر انتفاعی
|-
|120
|موسسه غيرانتفاعی مجازی نور طوبی - تهران
|حقوق خصوصی
|40
|مجازی - غیر انتفاعی
|-
|121
|دانشگاه شاهد - تهران
|فقه وحقوق خصوصی
|9
|روزانه
|-
|122
|دانشگاه غيردولتی شهيد مطهری - تهران
|فقه وحقوق خصوصی
|16
|روزانه-غیر دولتی
|-
|123
|دانشگاه غيردولتي شهيد مطهری - تهران
|فقه وحقوق خصوصی
|7
|روزانه-غیر دولتی
|-
|124
|دانشگاه شاهد - تهران
|فقه وحقوق خصوصی
|3
|نوبت دوم
|-
|125
|دانشگاه غيردولتی بين المللی مذاهب اسلامی
|فقه مقارن و حقوق خصوصی اسلامی
|6
|روزانه-غیر دولتی
|-
|126
|دانشگاه غيردولتی بين المللی مذاهب اسلامی
|فقه مقارن و حقوق خصوصي اسلامي
|2
|روزانه-غیر دولتی
|-
|127
|دانشگاه غيردولتی بين المللی مذاهب اسلامی
|فقه مقارن و حقوق خصوصي اسلامی
|3
|غیر دولتی
|}
 
=== مقطع دکتری ===
{| class="wikitable sortable center"
! colspan="5" |دکتری<ref>https://www.sanjesh.org/_sanjesh/Documents/PhdNoteCs1402_20230417_191823.pdf<nowiki/>، سازمان سنجش آموزش کشور</ref>
|-
| bgcolor="#fcda6c" |ردیف
| bgcolor="#fcda6c" |دانشگاه
| bgcolor="#fcda6c" |گرایش
|ظرفیت
| bgcolor="#fcda6c" |دوره تحصیلی
|-
|1
|دانشگاه ارومیه
|حقوق خصوصی
|3
|روزانه
|-
|2
|دانشگاه اصفهان
|حقوق خصوصی
|7
|روزانه
|-
|3
|انشگاه بوعلی سینا - همدان
|حقوق خصوصی
|3
|روزانه
|-
|4
|دانشگاه تبريز
|حقوق خصوصی
|2
|روزانه
|-
|5
|دانشگاه تربیت مدرس
|حقوق خصوصی
|3
|روزانه
|-
|6
|دانشگاه تهران
|حقوق خصوصی
|6
|روزانه
|-
|7
|دانشگاه تهران
|حقوق خصوصی
|3
|روزانه
|-
|8
|دانشگاه خوارزمی - تهران
|حقوق خصوصی
|3
|روزانه
|-
|9
|دانشگاه شهید بهشتی - تهران
|حقوق خصوصی
|3
|روزانه
|-
|10
|دانشگاه شیراز
|حقوق خصوصی
|3
|روزانه
|-
|11
|دانشگاه عالمه طباطبايی - تهران
|حقوق خصوصی
|3
|روزانه
|-
|12
|دانشگاه علوم قضايی و خدمات اداری دادگستری
|حقوق خصوصی
|5
|روزانه
|-
|13
|دانشگاه فردوسی مشهد
|حقوق خصوصی
|3
|روزانه
|-
|14
|دانشگاه قم
|حقوق خصوصی
|6
|روزانه
|-
|15
|دانشگاه گیلان - رشت
|حقوق خصوصی
|4
|روزانه
|-
|16
|دانشگاه مازندران - بابلسر
|حقوق خصوصی
|4
|روزانه
|-
|17
|دانشگاه میبد
|حقوق خصوصی
|3
|روزانه
|-
|18
|دانشگاه غیرانتفاعی امام صادق (ع)
|حقوق خصوصی
|3
|روزانه - غیر دولتی
|-
|19
|دانشگاه اصفهان
|حقوق خصوصی
|2
|نوبت دوم
|-
|20
|دانشگاه بوعلی سینا - همدان
|حقوق خصوصی
|1
|نوبت دوم
|-
|21
|دانشگاه تبريز
|حقوق خصوصی
|2
|نوبت دوم
|-
|22
|دانشگاه تهران
|حقوق خصوصی
|3
|نوبت دوم
|-
|23
|دانشگاه تهران
|حقوق خصوصی
|2
|نوبت دوم
|-
|24
|دانشگاه خوارزمی - تهران
|حقوق خصوصی
|1
|نوبت دوم
|-
|25
|دانشگاه عالمه طباطبايی - تهران
|حقوق خصوصی
|2
|نوبت دوم
|-
|26
|دانشگاه فردوسی مشهد
|حقوق خصوصی
|1
|نوبت دوم
|-
|27
|دانشگاه گیلان - رشت
|حقوق خصوصی
|1
|نوبت دوم
|-
|28
|دانشگاه مازندران - بابلسر
|حقوق خصوصی
|2
|نوبت دوم
|-
|29
|دانشگاه میبد
|حقوق خصوصی
|1
|نوبت دوم
|-
|30
|دانشگاه پیام نور استان تهران - مركز تحصیلات تکمیلی تهران
|حقوق خصوصی
|4
|پیام نور
|-
|31
|دانشگاه غیرانتفاعی بین المللی اهل بیت علیهم السلام تهران
|حقوق خصوصی
|2
|غیر انتفاعی
|-
|32
|دانشگاه غیرانتفاعی عدالت
|حقوق خصوصی
|4
|غیر انتفاعی
|-
|33
|دانشگاه غیرانتفاعی علم و فرهنگ - تهران
|حقوق خصوصی
|5
|غیر انتفاعی
|-
|34
|دانشگاه غیرانتفاعی مفید - قم
|حقوق خصوصی
|2
|غیر انتفاعی
|-
|35
|دانشگاه تبریز
|حقوق خصوصی
|2
|پردیس خودگردان
|-
|36
|دانشگاه تربیت مدرس
|حقوق خصوصی
|2
|پردیس خودگردان
|-
|37
|دانشگاه تهران
|حقوق خصوصی
|6
|پردیس خودگردان
|-
|38
|دانشگاه تهران
|حقوق خصوصی
|9
|پردیس خودگردان
|-
|39
|دانشگاه تهران
|حقوق خصوصی
|5
|پردیس خودگردان
|-
|40
|دانشگاه تهران
|حقوق خصوصی
|6
|پردیس خودگردان
|-
|41
|دانشگاه شهید بهشتی - تهران
|حقوق خصوصی
|1
|پردیس خودگردان
|-
|42
|دانشگاه شیراز
|حقوق خصوصی
|3
|پردیس خودگردان
|-
|43
|دانشگاه مازندران - بابلسر
|حقوق خصوصی
|2
|پردیس خودگردان
|-
|44
|دانشگاه غیردولتی شهید مطهری - تهران
|فقه و حقوق خصوصی
|2
|روزانه
|-
|45
|دانشگاه غیردولتی شهید مطهری - تهران
|فقه و حقوق خصوصی
|3
|روزانه
|}


== منابع ==
== منابع ==
 
{{پانویس}}
[[رده:حقوق]]
[[رده:رشته های حقوقی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۲ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۵۷

حقوق خصوصی، عبارت از مجموعه قواعد و مقرراتی است که ناظر به روابط افراد جامعه با یکدیگر بوده و حقوق و تکالیف ایشان را نسبت به یکدیگر تبیین و تعیین می کند.[۱] حقوق خصوصی که در برابر حقوق عمومی قرار می گیرد و یکی از دو شاخه اصلی علم حقوق محسوب می شود.[۲] هدف اصلی این رشته تعیین حدود آزادی مردم است.[۳] این رشته از حقوق بیشتر به دنبال منافع و روابط افراد جامعه است و قواعد و مقررات آن عموما جنبه تکمیلی داشته و آمره نیستند.[۴] این رشته دارای شاخه هایی است که عبارتند از حقوق مدنی، حقوق تجارت و حقوق بین الملل خصوصی.[۵]

تعریف

تعاریف متعددی از حقوق خصوصی شده است. در تعریفی آمده است: حقوق خصوصی یعنی حقوق مدنی و آیین دادرسی مدنی و حقوق تجارت.[۶] در تعریف دیگری حقوق خصوصی این گونه تعریف شده است: مجموع رشته های حقوق خصوصی داخلی و حقوق بین الملل خصوصی را حقوق خصوصی گویند.[۷] به طور کلی می توان گفت، حقوق خصوصی آن دسته از قوانین و مقررات است که روابط مردم با یکدیگر را نظم می بخشد، نظیر حقوق تعهدات و قراردادها، حقوق بین الملل خصوصی، حقوق اموال و حقوق مسئولیت های خارج از قرارداد که به ضمان قهری یا مسئولیت مدنی شهرت دارد.[۸]

پیشینه

تردیدی نیست که از نظر تاریخی حقوق مدنی به طور خاص و حقوق خصوصی به طور عام از اقدم شاخه‌های حقوق است و تقدم تاریخی بر سایر رشته‌های حقوق دارد. پیدایش قواعد مالکیت در آغازین نقطه‌های شکل گیری حقوق، نشانی است بر ریشه دار بودن و قدیمی تر بودن این شاخه اصلی و سترگ حقوق در تمامی فرهنگ‌ها و در گسترۀ جغرافیای جهان. پس عنوان قدیمی‌ترین و ریشه دارترین شاخه در درختواره حقوق از آنِ حقوق مدنی به طور خاص و حقوق خصوصی به طور عام است و تردیدی در آن وجود ندارد.[۹] برای بیان پیشینه حقوق خصوصی باید پیشینه حقوق مدنی را بررسی کرد، زیرا حقوق مدنی پایه و اساس حقوق خصوصی است. اصطلاح حقوق مدنی از رومیان اقتباس شده است. این دسته از حقوق، مخصوص اتباع رومی بود و در برابر حقوق بشر که قواعد عمومی برای تمام ملت ها بود، به کار می رفت. بنابراین در تمام قرون وسطی زمانی که سخن از حقوق مدنی می شد، مقصود حقوق روم بود که در برابر حقوق کلیسا استعمال می شد. ولی به مرور زمان حقوق مدنی معنی اصلی خود را از دست داد، قواعد دیگر را کنار زد و خود قانون عمومی شد. پایه های این رشته از زمان ژونستینین امپراطور روم ریخته شد و بعدها به معنای حقوق خصوصی در مقابل حقوق عمومی به کار رفت. علت این تغییر نیز فایده عملی داشت و نویسندگان از حقوق اساسی امپراطوری و قواعد حاکم بر آن نیز گفتگو می کردند. به مرور زمان حقوق عمومی روم نیز متروک شد و هر کس نامی از حقوق روم یا حقوق مدنی می برد، مقصود حقوق خصوصی رومیان بود که مورد تقلید بسیاری از کشورها از جمله فرانسه، به معنای حقوق خصوصی به کار رفت و بعد از انقلاب کبیر 1789 نیز، همین معنا مورد قبول عموم قرار گرفت.[۱۰] با تدوین قانون ناپلئون تمیز بین حقوق عمومی و خصوصی بیشتر شد این قانون که فقط ناظر به روابط خصوصی افراد بود، قانون مدنی نام گرفت.[۱۱] در ایران نیز چون نویسندگان قانون 1307 با فرهنگ و تمدن فرانسه آشنایی بیشتری داشتند آن را قانون مدنی نامیدند. بدین ترتیب، حقوق مدنی را نباید یکی از رشته های حقوق خصوصی شمرد بلکه حقوق مدنی مبنای حقوق خصوصی و مادر سایر شعبه ها است.[۱۰]

موضوعات

حقوق و تکالیف انسان ها در سه حیطه مهم ظهور و بروز پیدا می کند که عبارتند از: 1- اموال، اعم از مادی و آفرینش های فکری، 2- تمامیت جسمی، 3- آبرو و حیثیت و اعتبار. موارد مذکور، عمدتا موضوعات حقوق خصوصی را تشکیل می دهد.[۱۲]

اهداف

غرض اصلی حقوق خصوصی تعیین حدود آزادی مردم است. ترتیب منافع مادی مردم باید به خود آن ها واگذار شود و مقنن حتی الامکان نباید در آن دخالت کند.[۳]

شاخه ها

حقوق خصوصی دارای شاخه های زیر است:

  1. حقوق مدنی: این دسته از حقوق شامل روابط مالی و خانوادگی افراد یک جامعه با یکدیگر است.[۵]
  1. آیین دادرسی مدنی: این دسته از قوانین از سازمان‌های قضایی و قواعد راجع به دعاوی مدنی بحث می‌کند.[۱۳]
  2. حقوق تجارت: به منظور سرعت در معاملات تجاری و اقتضای سهولت در اثبات وقایع تجاری، مقررات حقوق تجارت وضع شده است که ریشه آن در حقوق مدنی می‌باشد.[۱۴]
  3. حقوق بین الملل خصوصی: موضوعاتی که در قلمرو دو قانون از دو کشور مختلف واقع می‌شود، موضوع بحث حقوق بین‌الملل خصوصی است.[۱۵] البته لازم به ذکر است در خصوص این که آیا حقوق بین الملل خصوصی در حوزه حقوق خصوصی قرار می گیرد یا در حوزه حقوق عمومی، اختلاف نظر وجود دارد. یک نظر بر این است که حقوق بین الملل خصوصی، در حوزه حقوق عمومی است زیرا بحث تابعیت در ارتباط با حقوق عمومی است و رابطه فرد را با دولت نشان می دهد. همچنین مسئله تعارض قوانین نیز با حقوق عمومی مرتبط است اما در مقابل این نظر وجود دارد که حقوق بین الملل خصوصی، در حوزه حقوق خصوصی است. طرفداران این نظر معتقد هستند که بحث تعارض قوانین جزء حقوق خصوصی است زیرا حاکم بر روابط خصوصی اقراد است. تابعیت نیز گرچه در ارتباط با دولت است اما در واقع نشانگر وضع شخص است و دعاوی تابعیت نیز در دادگاه های حقوقی مطرح می شود نه در دادگاه های اداری.[۱۶]

ارتباط با سایر رشته ها

حقوق خصوصی و حقوق عمومی

حقوق خصوصی و حقوق عمومی تاثیر و نفوذ متقابلی بر یکدیگر دارند. آمیختگی این دو دسته از قواعد چندان زیاد است که گویی از ابتدا علم حقوق را بدون توجه به ماهیت قواعد آن تقسیم کرده اند. گسترش حقوق عمومی نیز در این امر اثرگذار بوده به گونه ای که با توسعه روزافزون حقوق عمومی و دخالت دولت در امور اقتصادی، حتی قدیمی ترین رشته های حقوق خصوصی را خالص نگذارده است. بنابراین برای شناختن رشته ها از جنبه حقوق عمومی یا خصوصی بودن باید موضوع اصلی هر شعبه را صرف نظر از پاره ای جهات فرعی مورد توجه قرار داد و به طور نسبی مشخص کرد که قواعد آن ناظر بر روابط دولت و سازمان های عمومی است یا روابط خصوصی اشخاص را منظم می کند.[۱۷][۱۸]

حقوق خصوصی و حقوق اداری

حقوق خصوصی و حقوق اداری با یکدیگر پیوستگی دارند. زیرا گسترش وظایف دولت و مداخله او در فعالیت های اقتصادی و اجتماعی و تحولات جدید سبب شده که دولت گاه در نقش تاجر ظاهر شود یا اعمالی انجام دهد که در حیطه حقوق خصوصی است. همچنین دولت در بعضی موارد، اشخاص عادی را در ایفای وظایف اداری شرکت می دهد و در بعضی موارد شناخت سازمان های عمومی و خصوصی را از یکدیگر دچار اشکال می نماید. ضمن این که موضوعاتی مانند اهلیت، مسئولیت مدنی و موضوعات دیگر حقوق خصوصی در مورد کارکنان اداری پیش می آید که در حیطه حقوق خصوصی است.[۱۹]

ویژگی ها

حقوق خصوصی دارای ویژگی های زیر است:

  1. هدف از مقررات حقوق خصوصی تامین منافع افراد جامعه است و از روابط خصوصی اشخاص بحث می کند.
  2. بسیاری از مقررات حقوق خصوصی جنبه تکمیلی دارد.[۴]

ظرفیت دانشگاه ها

رشته حقوق خصوصی بر اساس دفترچه انتخاب رشته ارشد و دکتری سال 1402 در دانشگاه های زیر ارائه می شود.

مقطع کارشناسی ارشد

کارشناسی ارشد[۲۰]
ردیف دانشگاه گرایش ظرفیت دوره تحصیلی
1 دانشگاه آيت اله العظمی بروجردی - بروجرد حقوق خصوصی 19 روزانه
2 دانشگاه ارومیه حقوق خصوصی 10 روزانه
3 دانشگاه اصفهان حقوق خصوصی 8 روزانه
4 دانشگاه بوعلی سينا - همدان حقوق خصوصی 8 روزانه
5 دانشگاه بين المللي امام خمينی (ره ) - قزوين حقوق خصوصی 10 روزانه
6 دانشگاه تبریز حقوق خصوصی 7 روزانه
7 دانشگاه تربيت مدرس حقوق خصوصی 5 روزانه
8 دانشگاه تهران حقوق خصوصی 8 روزانه
9 دانشگاه تهران حقوق خصوصی 8 روزانه
10 دانشگاه حكيم سبزواری - سبزوار حقوق خصوصی 14 روزانه
11 دانشگاه خوارزمی - تهران حقوق خصوصی 7 روزانه
12 دانشگاه رازی - كرمانشاه حقوق خصوصی 8 روزانه
13 دانشگاه سمنان حقوق خصوصی 7 روزانه
14 دانشگاه شاهد - تهران حقوق خصوصی 8 روزانه
15 دانشگاه شهركرد حقوق خصوصی 5 روزانه
16 دانشگاه شهيد بهشتی - تهران حقوق خصوصی 7 روزانه
17 دانشگاه شهيد چمران اهواز حقوق خصوصی 10 روزانه
18 دانشگاه شهيد مدنی آذربايجان - تبريز حقوق خصوصی 14 روزانه
19 دانشگاه شیراز حقوق خصوصی 10 روزانه
20 دانشگاه علامه طباطبايی - تهران حقوق خصوصی 5 روزانه
21 دانشگاه علوم قضايی و خدمات اداري دادگستری حقوق خصوصی 15 روزانه
22 دانشگاه فردوسی مشهد حقوق خصوصی 5 روزانه
23 دانشگاه قم حقوق خصوصی 10 روزانه
24 دانشگاه قم حقوق خصوصی 10 روزانه
25 دانشگاه کاشان حقوق خصوصی 5 روزانه
26 دانشگاه گيلان - رشت حقوق خصوصی 7 روزانه
27 دانشگاه مازندران - بابلسر حقوق خصوصی 16 روزانه
28 دانشگاه ميبد حقوق خصوصی 20 روزانه
29 موسسه عالی آموزش و پژوهش مديريت و برنامه ریزی حقوق خصوصی 6 روزانه
30 دانشگاه ارومیه حقوق خصوصی 2 نوبت دوم
31 دانشگاه اصفهان حقوق خصوصی 4 نوبت دوم
32 دانشگاه بين المللی امام خمينی (ره ) - قزوين حقوق خصوصی 2 نوبت دوم
33 دانشگاه تبریز حقوق خصوصی 5 نوبت دوم
34 دانشگاه تهران حقوق خصوصی 7 نوبت دوم
35 دانشگاه تهران حقوق خصوصی 4 نوبت دوم
36 دانشگاه حكيم سبزواری - سبزوار حقوق خصوصی 2 نوبت دوم
37 دانشگاه خوارزمی - تهران حقوق خصوصی 4 نوبت دوم
38 دانشگاه شاهد - تهران حقوق خصوصی 4 نوبت دوم
39 دانشگاه علامه طباطبايی - تهران حقوق خصوصی 3 نوبت دوم
40 دانشگاه فردوسی مشهد حقوق خصوصی 1 نوبت دوم
41 دانشگاه کاشان حقوق خصوصی 3 نوبت دوم
42 دانشگاه گيلان - رشت حقوق خصوصی 3 نوبت دوم
43 دانشگاه مازندران - بابلسر حقوق خصوصی 3 نوبت دوم
44 دانشگاه ميبد حقوق خصوصی 1 نوبت دوم
45 دانشگاه تهران حقوق خصوصی 25 مجازی
46 دانشگاه حكيم سبزواری - سبزوار حقوق خصوصی 40 مجازی
47 دانشگاه قم حقوق خصوصی 20 مجازی
48 دانشگاه قم حقوق خصوصی 20 مجازی
49 دانشگاه تبریز حقوق خصوصی 7 پردیس خودگردان
50 دانشگاه تربيت مدرس حقوق خصوصی 1 پردیس خودگردان
51 دانشگاه تهران حقوق خصوصی 8 پردیس خودگردان
52 دانشگاه تهران حقوق خصوصی 8 پردیس خودگردان
53 دانشگاه تهران حقوق خصوصی 8 پردیس خودگردان
54 دانشگاه تهران حقوق خصوصی 8 پردیس خودگردان
55 دانشگاه تهران حقوق خصوصی 8 پردیس خودگردان
56 دانشگاه شهيد بهشتی - تهران حقوق خصوصی 7 پردیس خودگردان
57 دانشگاه شیراز حقوق خصوصی 10 پردیس خودگردان
58 دانشگاه گيلان - رشت حقوق خصوصی 7 پردیس خودگردان
59 دانشگاه مازندران - بابلسر حقوق خصوصی 6 پردیس خودگردان
60 دانشگاه پيام نور استان آذربايجان شرقی - مركز بناب حقوق خصوصی 10 پیام نور
61 دانشگاه پيام نور استان اصفهان - مركز اصفهان حقوق خصوصی 20 پیام نور
62 دانشگاه پيام نور استان اصفهان - مركز شهرضا حقوق خصوصی 20 پیام نور
63 دانشگاه پيام نور استان البرز - واحد هشتگرد حقوق خصوصی 20 پیام نور
64 دانشگاه پيام نور استان ايلام - مركز ايلام حقوق خصوصی 20 پیام نور
65 دانشگاه پيام نور استان تهران - تهران جنوب حقوق خصوصی 20 پیام نور
66 دانشگاه پيام نور استان تهران - مركز پرند حقوق خصوصی 20 پیام نور
67 دانشگاه پيام نور استان تهران - مركز ورامين حقوق خصوصی 20 پیام نور
68 دانشگاه پيام نوراستان خراسان رضوی - مركز مشهد حقوق خصوصی 20 پیام نور
69 دانشگاه پيام نوراستان فارس - مركز نورآباد ممسنی حقوق خصوصی 10 پیام نور
70 دانشگاه پيام نور استان كردستان - مركز سقز حقوق خصوصی 20 پیام نور
71 دانشگاه پيام نور استان كهگيلويه و بوير احمد - واحد دهدشت حقوق خصوصی 10 پیام نور
72 دانشگاه پيام نور استان يزد - مركز ميبد حقوق خصوصی 10 پیام نور
73 دانشگاه غيرانتفاعی امام رضا(ع) - مشهد حقوق خصوصی 10 غیر انتفاعی
74 دانشگاه غيرانتفاعی امام رضا(ع) - مشهد حقوق خصوصی 10 غیر انتفاعی
75 دانشگاه غيرانتفاع ايوانكی حقوق خصوصی 20 غیر انتفاعی
76 دانشگاه غيرانتفاعی بين المللي اهل بيت عليهم السلام تهران حقوق خصوصی 3 غیر انتفاعی
77 دانشگاه غير انتفاعی خاتم - تهران حقوق خصوصی 20 غیر انتفاعی
78 دانشگاه غيرانتفاعی دانش البرز - آبيک حقوق خصوصی 20 غیر انتفاعی
79 دانشگاه غيرانتفاعی رجا - قزوين حقوق خصوصی 20 غیر انتفاعی
80 دانشگاه غيرانتفاعی شمال - آمل حقوق خصوصی 20 غیر انتفاعی
81 دانشگاه غيرانتفاعی شهيد اشرفی اصفهانی - اصفهان حقوق خصوصی 20 غیر انتفاعی
82 دانشگاه غيرانتفاعی عدالت حقوق خصوصی 20 غیر انتفاعی
83 دانشگاه غيرانتفاعی علامه محدث نوری - نور حقوق خصوصی 20 غیر انتفاعی
84 دانشگاه غيرانتفاعی علم و فرهنگ - تهران حقوق خصوصی 20 غیر انتفاعی
85 دانشگاه غيرانتفاعی علم و هنر - يزد حقوق خصوصی 20 غیر انتفاعی
86 دانشگاه غيرانتفاعی مفيد - قم حقوق خصوصی 8 غیر انتفاعی
87 دانشكده غيرانتفاعی اصول الدين حقوق خصوصی 20 غیر انتفاعی
88 دانشكده غيرانتفاعی اصول الدين حقوق خصوصی 20 غیر انتفاعی
89 دانشكده غيرانتفاعی الهيات و معارف اسلامی هدی وابسته به جامعه الزهرا(س) (ويژه خواهران) - قم حقوق خصوصی 12 غیر انتفاعی
90 موسسه غيرانتفاعی آپادانا - شيراز حقوق خصوصی 20 غیر انتفاعی
91 موسسه غيرانتفاعی آفاق - اروميه حقوق خصوصی 20 غیر انتفاعی
92 موسسه غيرانتفاعی آل طه (ويژه خواهران) - تهران حقوق خصوصی 20 غیر انتفاعی
93 موسسه غيرانتفاعی احرار - رشت حقوق خصوصی 20 غیر انتفاعی
94 موسسه غيرانتفاعی اديب مازندران - ساری حقوق خصوصی 16 غیر انتفاعی
95 موسسه غيرانتفاعی اديبان - گرمسار حقوق خصوصی 20 غیر انتفاعی
96 موسسه غيرانتفاعی ارشاد حقوق خصوصی 10 غیر انتفاعی
97 موسسه غيرانتفاعی ارشاد حقوق خصوصی 10 غیر انتفاعی
98 موسسه غيرانتفاعی اشراق - بجنورد حقوق خصوصی 20 غیر انتفاعی
99 موسسه غيرانتفاعی تابناك - لامرد حقوق خصوصی 7 غیر انتفاعی
100 موسسه غيرانتفاعی تاكستان - تاكستان استان قزوين حقوق خصوصی 20 غیر انتفاعی
101 موسسه غيرانتفاعی حكيم نظامی - قوچان حقوق خصوصی 20 غیر انتفاعی
102 موسسه غيرانتفاعی رسالت - كرمان حقوق خصوصی 15 غیر انتفاعی
103 موسسه غيرانتفاعی سراج - تبريز حقوق خصوصی 10 غیر انتفاعی
104 موسسه غيرانتفاعی سهروردی - قزوين حقوق خصوصی 14 غیر انتفاعی
105 موسسه غيرانتفاعی شانديز - مشهد حقوق خصوصی 20 غیر انتفاعی
106 موسسه غيرانتفاعی شرق گلستان - گنبدكاووس حقوق خصوصی 10 غیر انتفاعی
107 موسسه غيرانتفاعی شفق - تنكابن حقوق خصوصی 20 غیر انتفاعی
108 موسسه غيرانتفاعی شمس - گنبد كاووس حقوق خصوصی 20 غیر انتفاعی
109 موسسه غيرانتفاعی طلوع مهر - قم حقوق خصوصی 15 غیر انتفاعی
110 موسسه غيرانتفاعی طلوع مهر - قم حقوق خصوصی 15 غیر انتفاعی
111 موسسه غيرانتفاعی علامه فيض كاشانی - كاشان حقوق خصوصی 20 غیر انتفاعی
112 موسسه غيرانتفاعی علامه قزوينی - قزوين حقوق خصوصی 17 غیر انتفاعی
113 موسسه غيرانتفاعی فروردين - قايمشهر حقوق خصوصی 18 غیر انتفاعی
114 موسسه غيرانتفاعی فيض الاسلام - خمينی شهر اصفهان حقوق خصوصی 20 غیر انتفاعی
115 موسسه غيرانتفاعی كار حقوق خصوصی 20 غیر انتفاعی
116 موسسه غيرانتفاعی هدف - ساری حقوق خصوصی 20 غیر انتفاعی
117 موسسه غيرانتفاعی هشت بهشت اصفهان پويا - اصفهان حقوق خصوصی 20 غیر انتفاعی
118 موسسه غيرانتفاعی مجازی ايرانيان - تهران حقوق خصوصی 40 مجازی - غیر انتفاعی
119 موسسه غيرانتفاعی مجازی فاران مهر دانش - تهران حقوق خصوصی 30 مجازی - غیر انتفاعی
120 موسسه غيرانتفاعی مجازی نور طوبی - تهران حقوق خصوصی 40 مجازی - غیر انتفاعی
121 دانشگاه شاهد - تهران فقه وحقوق خصوصی 9 روزانه
122 دانشگاه غيردولتی شهيد مطهری - تهران فقه وحقوق خصوصی 16 روزانه-غیر دولتی
123 دانشگاه غيردولتي شهيد مطهری - تهران فقه وحقوق خصوصی 7 روزانه-غیر دولتی
124 دانشگاه شاهد - تهران فقه وحقوق خصوصی 3 نوبت دوم
125 دانشگاه غيردولتی بين المللی مذاهب اسلامی فقه مقارن و حقوق خصوصی اسلامی 6 روزانه-غیر دولتی
126 دانشگاه غيردولتی بين المللی مذاهب اسلامی فقه مقارن و حقوق خصوصي اسلامي 2 روزانه-غیر دولتی
127 دانشگاه غيردولتی بين المللی مذاهب اسلامی فقه مقارن و حقوق خصوصي اسلامی 3 غیر دولتی

مقطع دکتری

دکتری[۲۱]
ردیف دانشگاه گرایش ظرفیت دوره تحصیلی
1 دانشگاه ارومیه حقوق خصوصی 3 روزانه
2 دانشگاه اصفهان حقوق خصوصی 7 روزانه
3 انشگاه بوعلی سینا - همدان حقوق خصوصی 3 روزانه
4 دانشگاه تبريز حقوق خصوصی 2 روزانه
5 دانشگاه تربیت مدرس حقوق خصوصی 3 روزانه
6 دانشگاه تهران حقوق خصوصی 6 روزانه
7 دانشگاه تهران حقوق خصوصی 3 روزانه
8 دانشگاه خوارزمی - تهران حقوق خصوصی 3 روزانه
9 دانشگاه شهید بهشتی - تهران حقوق خصوصی 3 روزانه
10 دانشگاه شیراز حقوق خصوصی 3 روزانه
11 دانشگاه عالمه طباطبايی - تهران حقوق خصوصی 3 روزانه
12 دانشگاه علوم قضايی و خدمات اداری دادگستری حقوق خصوصی 5 روزانه
13 دانشگاه فردوسی مشهد حقوق خصوصی 3 روزانه
14 دانشگاه قم حقوق خصوصی 6 روزانه
15 دانشگاه گیلان - رشت حقوق خصوصی 4 روزانه
16 دانشگاه مازندران - بابلسر حقوق خصوصی 4 روزانه
17 دانشگاه میبد حقوق خصوصی 3 روزانه
18 دانشگاه غیرانتفاعی امام صادق (ع) حقوق خصوصی 3 روزانه - غیر دولتی
19 دانشگاه اصفهان حقوق خصوصی 2 نوبت دوم
20 دانشگاه بوعلی سینا - همدان حقوق خصوصی 1 نوبت دوم
21 دانشگاه تبريز حقوق خصوصی 2 نوبت دوم
22 دانشگاه تهران حقوق خصوصی 3 نوبت دوم
23 دانشگاه تهران حقوق خصوصی 2 نوبت دوم
24 دانشگاه خوارزمی - تهران حقوق خصوصی 1 نوبت دوم
25 دانشگاه عالمه طباطبايی - تهران حقوق خصوصی 2 نوبت دوم
26 دانشگاه فردوسی مشهد حقوق خصوصی 1 نوبت دوم
27 دانشگاه گیلان - رشت حقوق خصوصی 1 نوبت دوم
28 دانشگاه مازندران - بابلسر حقوق خصوصی 2 نوبت دوم
29 دانشگاه میبد حقوق خصوصی 1 نوبت دوم
30 دانشگاه پیام نور استان تهران - مركز تحصیلات تکمیلی تهران حقوق خصوصی 4 پیام نور
31 دانشگاه غیرانتفاعی بین المللی اهل بیت علیهم السلام تهران حقوق خصوصی 2 غیر انتفاعی
32 دانشگاه غیرانتفاعی عدالت حقوق خصوصی 4 غیر انتفاعی
33 دانشگاه غیرانتفاعی علم و فرهنگ - تهران حقوق خصوصی 5 غیر انتفاعی
34 دانشگاه غیرانتفاعی مفید - قم حقوق خصوصی 2 غیر انتفاعی
35 دانشگاه تبریز حقوق خصوصی 2 پردیس خودگردان
36 دانشگاه تربیت مدرس حقوق خصوصی 2 پردیس خودگردان
37 دانشگاه تهران حقوق خصوصی 6 پردیس خودگردان
38 دانشگاه تهران حقوق خصوصی 9 پردیس خودگردان
39 دانشگاه تهران حقوق خصوصی 5 پردیس خودگردان
40 دانشگاه تهران حقوق خصوصی 6 پردیس خودگردان
41 دانشگاه شهید بهشتی - تهران حقوق خصوصی 1 پردیس خودگردان
42 دانشگاه شیراز حقوق خصوصی 3 پردیس خودگردان
43 دانشگاه مازندران - بابلسر حقوق خصوصی 2 پردیس خودگردان
44 دانشگاه غیردولتی شهید مطهری - تهران فقه و حقوق خصوصی 2 روزانه
45 دانشگاه غیردولتی شهید مطهری - تهران فقه و حقوق خصوصی 3 روزانه

منابع

  1. ↑ منصور اباذری فومشی. مبسوط در ترمینولوژی حقوق جزایی (کیفری). چاپ 2. شهید نورالهی، 1391.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6667304
  2. ↑ عباس زراعت و محمدرضا معین. مقدمه علم حقوق (کلیات). چاپ 1. جنگل، 1389.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6667364
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ حقوق مدنی. چاپ 1. طه، 1375.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6667312
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ غلامرضا موحدیان. حقوق کار (علمی و کاربردی) به انضمام مباحثی از بیمه های تأمین اجتماعی کارگران). چاپ 4. فکرسازان، 1389.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6667284
  5. ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ مجمدجعفر جعفری لنگرودی. مقدمه عمومی علم حقوق. چاپ 6. گنج دانش، 1380.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6655872
  6. ↑ محمدجعفر جعفری لنگرودی. وسیط در ترمینولوژی حقوق. چاپ 3. گنج دانش، 1389.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6667296
  7. ↑ محمدجعفر جعفری لنگرودی. ترمینولوژی حقوق. چاپ 7. گنج دانش، 1374.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6667300
  8. ↑ مهراب داراب پور. حقوق مدنی (جلد دوم) (حقوق اموال و مالکیت تصرف و وقف). چاپ 1. جنگل، 1391.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6667308
  9. ↑ صفایی, سیدحسین; درویش زاده, محمد (2020-09-22). "از شاخه‌های قدیم تا شاخه‌های عظیم در دانش حقوق (سرمقاله)". فصلنامه تحقیق و توسعه در حقوق تطبیقی. 3 (8): 7–14. doi:10.22034/law.2020.243196. ISSN 2981-1805.
  10. ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ ناصر کاتوزیان. فلسفه حقوق (جلد سوم) (منطق حقوق). چاپ 4. شرکت سهامی انتشار، 1390.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6667324
  11. ↑ ناصر کاتوزیان. کلیات حقوق (نظریه عمومی). چاپ 3. شرکت سهامی انتشار، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6667328
  12. ↑ مهراب داراب پور. حقوق مدنی (جلد دوم) (حقوق اموال و مالکیت تصرف و وقف). چاپ 1. جنگل، 1391.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6667320
  13. ↑ مجمدجعفر جعفری لنگرودی. مقدمه عمومی علم حقوق. چاپ 6. گنج دانش، 1380.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6655876
  14. ↑ مجمدجعفر جعفری لنگرودی. مقدمه عمومی علم حقوق. چاپ 6. گنج دانش، 1380.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6655868
  15. ↑ مجمدجعفر جعفری لنگرودی. مقدمه عمومی علم حقوق. چاپ 6. گنج دانش، 1380.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6655864
  16. ↑ سیدحسین صفایی. مباحثی از حقوق بین الملل خصوصی. چاپ 2. میزان، 1388.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6667344
  17. ↑ ناصر کاتوزیان. کلیات حقوق (نظریه عمومی). چاپ 3. شرکت سهامی انتشار، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6667288
  18. ↑ ایرج گلدوزیان. کلیات و مقدمه علم حقوق. چاپ 2. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1391.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6667332
  19. ↑ ولی اله انصاری. کلیات حقوق اداری (از لحاظ نظری، عملی و تطبیقی). چاپ 9. میزان، 1390.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6667316
  20. ↑ راهنمای انتخاب رشته آزمون ورودی کارشناسی ارشد ناپیوسته،سازمان سنجش آموزش کشور
  21. ↑ https://www.sanjesh.org/_sanjesh/Documents/PhdNoteCs1402_20230417_191823.pdf، سازمان سنجش آموزش کشور
برگرفته از «https://wikihoghoogh.net/w/index.php?title=حقوق_خصوصی&oldid=299219»