دیه مو

حکم دیه مو در مواد 576 تا 586 قانون مجازات اسلامی (1392) آمده است.

کندن یا از بین بردن تمام موی سر یا ریش مرد

مطابق ماده 576 قانون مجازات اسلامی (1392)، برای کندن یا از بین بردن تمام موی سر یا ریش مرد، در صورت عدم رویش مجدد، دیه کامل کامل و در صورت رویش مجدد، نسبت به مو، ارش و نسبت به ریش، یک سوم دیه کامل تعیین شده است.

ثلث دیه کامل را برابر با 333/33 دینار دانسته اند، در همین راستا گفته اند از میان بردن موهای صورت مرد به نحوی که رویش مجدد امکان داشته باشد، موجب 33 شتر است.

این ماده را در مقام تاکید بر این قاعده دانسته اند که از بین بردن عضو واحد و فرد در بدن، موجب دیه کامل است، موی سر را نیز باید به منزله عضوی واحد در نظر گرفت، لذا در فرض از بین رفتن آن به نحوی که امکان رویش مجدد در آن نباشد، موجب دیه کامل خواهد بود.بر اساس این ماده، میان احکام موی صورت و موی سر، شباهت وجود دارد.به نظر می رسد جنایتی که موجب سوزاندن یا کندن موی سر یا صورت مرد شود به نحوی که دیگر رویشی رخ ندهد، موجب دیه کامل است، اعم از اینکه مو کم پشت باشد یا پر پشت، سر بزرگ باشد یا کوچک، گروهی معتقدند در فرض رویش مجدد موی سر باید قائل به ارش بود، در تعیین میزان این ارش، گروهی به لزوم بررسی موقعیت اجتماعی و تاثیرات منفی تراشیدن موی سر در اعتبار و موقعیت شغلی افراد اشاره کرده اند.برخی حکم راجع به رویش مجدد موی صورت مرد را در خصوص موی ابرو و مژه او نیز جاری می دانند.

در فقه

مستند فقهی این ماده را پاره ای روایات شرعی دانسته اند. از جمله مستندات این ماده می توان به روایت مسمع از حضرت علی (ع) اشاره نمود، البته برخی از فقها این روایت را ضعیف دانسته اند.

در خصوص مجازات از بین بردن مو میان فقها اختلاف نظر است. برخی از فقها معتقدند دیه موی سر و صورت در فرض از بین رفتن و عدم امکان رویش مجدد، صد دینار است. برخی دیگر از فقها نیز تأکید کرده اند که دیه تمام موی سر، دیه کامل و نیز دیه موی صورت مردان، دیه کامل است، منتها در فرض رویش مجدد مو باید ارش داده شود. در خصوص تراشیدن ریش نیز گروهی معتقدند در فرض رویش دوباره، باید قائل به ارش بود.

در رویه قضایی

به موجب نظر کمیسیون در یکی از نشست های قضایی، باید میان از بین بردن مو و تراشیدن، کوتاه کردن یا قیچی کردن آن قائل به تفکیک شده و مصادیق اخیر را فاقد جنبه کیفری تلقی نمود.

کندن یا از بین بردن موی سر زن

در ماده 577 قانون مجازات اسلامی (1392)، برای کندن یا از بین بردن تمام موی سر زن، در صورت عدم رویش مجدد، دیه کامل زن و در صورت رویش دوباره، مهرالمثل تعیین شده است.

بر اساس این ماده، اگر جنایتی موجب از میان رفتن تمام موی سر زن شود، به نحوی که دیگر نروید، باید قائل به پرداخت دیه کامل زن بود، این میزان را معادل پنجاه عدد شتر دانسته اند،1928176 در فرض رویش مجدد نیز باید پرداخت مهرالمثل را پذیرفت، لذا دیه از بین بردن موی سر زن به نحوی که مجددأ بروید را معادل مهرالمثل دانسته اند،1928180اعم از این که سر زن کوچک باشد یا بزرگ، باید توجه شود که در فرض بیشتر بودن مهرالمثل از میزان دیه کامل زن، فقط دیه کامل را می توان مطالبه نمود.712820

در فقه

مستند شرعی این ماده را روایتی صحیحه1213120 از امام صادق (ع) دانسته اند.712824

برخی از فقها معتقدند در فرض از بین رفتن موی سر زن و عدم رویش مجدد، باید نیمی از دیه کامل که معادل دیه یک زن است، به او پرداخته شود و در فرض رویش مجدد نیز باید مهر خود زن یعنی مهرالمثل داده شود،2816788 در واقع گروهی از فقها بیان نموده اند که اگر موی سر زن دوباره بروید دیه او به میزان مهریه زنان همانند وی است که از این مهریه به مهر المثل تعبیر شده است،4096028 هر چند این مهر المثل بیشتر از مهرالسنه باشد، لذا مقصود از دیه کامل، دیه کامل زن است نه دیه کامل مرد،835908زیرا با توجه به از بین رفتن زیبایی زن به دلیل جنایت وارد بر موها، باید دیه کامل به او پرداخت شود.835892 احکام فوق اعم از این است که مجنی علیه، صغیر باشد یا بالغ،4179624اما برخی از فقهای شافعی معتقدند از بین بردن موی سر، مصداق اتلاف زیبایی است نه تفویت منفعت، حال آن که دیه فقط شامل حالاتی است که صدق تفویت منفعت کند.4988936

کندن موی سر زن یا مرد یا ریش مرد با رضایت

مطابق ماده ۵۷۹ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)، کندن موی سر زن یا مرد یا ریش مرد، در صورتی که با رضایت شخص یا ولی او یا به جهت ضرورت‌ های پزشکی لازم باشد، دیه یا ارش ندارد.

گروهی بر مبنای اطلاق موجود در این ماده، کندن را اعم از عمدی و غیر عمدی دانسته اند، البته به نظر می رسد ظاهر این ماده، کندن عمدی را شامل می شود.3925064

از بین رفتن قسمتی از موی سر مرد یا زن یا ریش مرد

این حکم در ماده 578 قانون مجازات اسلامی (1392) آمده است.