دادگاه نظامی زمان جنگ: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''دادگاه‌های نظامی زمان جنگ'''، [[صلاحیت]] رسیدگی به [[جرم|جرائمی]] را دارند که یا از نظر ماهیت | '''دادگاه‌های نظامی زمان جنگ'''، [[صلاحیت]] رسیدگی به [[جرم|جرائمی]] را دارند که یا از نظر ماهیت جرم یا از نظر مکان ارتکاب آن، ویژگی خاصی دارند که تشکیل این دادگاه‌ها را ایجاب می‌کنند. در واقع از نظر ماهیت، این جرائم باید از جمله [[جرایم علیه امنیت|جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی]] یا از [[جرایم مربوط به جنگ|جرائم مربوط به امور جنگی]] مرتبط با اقدامات عملیاتی باشند. از نظر مکان نیز کلیه جرائم ارتکابی در مناطق عملیاتی داخل در صلاحیت این دادگاه‌ها قرار می‌گیرند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=نکته‌ها در قانون آیین دادرسی کیفری (ویرایش جدید)|ترجمه=|جلد=|سال=1397|ناشر=شهردانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6277640|صفحه=|نام۱=علی|نام خانوادگی۱=خالقی|چاپ=12}}</ref>پر واضح است که در همه این موارد مرتکب باید از افراد [[نظامی]] یا ملحق به نظامیان و جرم او نیز مرتبط با وظایف خاص نظامی یا انتظامی باشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=نکته‌ها در قانون آیین دادرسی کیفری (ویرایش جدید)|ترجمه=|جلد=|سال=1397|ناشر=شهردانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6277644|صفحه=|نام۱=علی|نام خانوادگی۱=خالقی|چاپ=12}}</ref> | ||
به موجب [[ماده ۵۹۰ قانون آیین دادرسی کیفری]] (الحاقی ۰۸/۰۷/۱۳۹۳): «در زمان جنگ دادگاه‌های نظامی زمان جنگ با تصویب [[رئیس قوه قضائیه]]، به تعداد مورد نیاز و به منظور رسیدگی به جرائم مربوط به جنگ با رعایت [[ماده ۵۹۱ قانون آیین دادرسی کیفری|ماده (۵۹۱)]] این قانون در محل قرارگاه‌های عملیاتی، مراکز استانها یا سایر مناطق مورد نیاز تشکیل می‌شود. | به موجب [[ماده ۵۹۰ قانون آیین دادرسی کیفری]] (الحاقی ۰۸/۰۷/۱۳۹۳): «در زمان جنگ دادگاه‌های نظامی زمان جنگ با تصویب [[رئیس قوه قضائیه]]، به تعداد مورد نیاز و به منظور رسیدگی به جرائم مربوط به جنگ با رعایت [[ماده ۵۹۱ قانون آیین دادرسی کیفری|ماده (۵۹۱)]] این قانون در محل قرارگاه‌های عملیاتی، مراکز استانها یا سایر مناطق مورد نیاز تشکیل می‌شود. | ||
تبصره ۱ | تبصره ۱ - [[حوزه قضایی|حوزه قضائی]] دادگاه‌های نظامی زمان جنگ، حسب مقتضیات و شرایط جنگی با تصویب رئیس قوه قضائیه تعیین می‌شود. | ||
تبصره ۲ | تبصره ۲ - [[دادگاه نظامی دو|دادگاه‌های نظامی دو]]، [[دادگاه نظامی یک|نظامی یک]] و [[دادگاه تجدیدنظر نظامی|تجدیدنظر نظامی]] تا هنگام تشکیل دادگاه‌های نظامی زمان جنگ، حسب مورد برابر مقررات [[دادرسی]] زمان جنگ، به جرائم مربوط به جنگ رسیدگی می‌کنند.» | ||
== مرجع تشخیص زمان جنگ == | == مرجع تشخیص زمان جنگ == | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
جرایم مذکور نیز باید در حدود صلاحیت سازمان قضائی باشند؛ یعنی مرتکب از افراد نظامی یا ملحق به نظامیان باشد و جرم او نیز مرتبط با انجام وظایف خاص نظامی یا انتظامی باشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=نکته‌ها در قانون آیین دادرسی کیفری (ویرایش جدید)|ترجمه=|جلد=|سال=1397|ناشر=شهردانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6277652|صفحه=|نام۱=علی|نام خانوادگی۱=خالقی|چاپ=12}}</ref> | جرایم مذکور نیز باید در حدود صلاحیت سازمان قضائی باشند؛ یعنی مرتکب از افراد نظامی یا ملحق به نظامیان باشد و جرم او نیز مرتبط با انجام وظایف خاص نظامی یا انتظامی باشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=نکته‌ها در قانون آیین دادرسی کیفری (ویرایش جدید)|ترجمه=|جلد=|سال=1397|ناشر=شهردانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6277652|صفحه=|نام۱=علی|نام خانوادگی۱=خالقی|چاپ=12}}</ref> | ||
== صلاحیت و آیین دادرسی == | |||
=== در قانون === | |||
به موجب [[ماده ۵۹۲ قانون آیین دادرسی کیفری]] (الحاقی ۰۸/۰۷/۱۳۹۳): «ترکیب، صلاحیت و [[آیین دادرسی کیفری|آیین دادرسی]] [[دادسرای نظامی زمان جنگ|دادسرا]] و دادگاه‌های نظامی زمان جنگ به ترتیب تعیین شده برای سایر [[دادگاه نظامی|دادگاه‌های نظامی]] است مگر آنکه در این قانون به نحو دیگری مقرر شود.» | |||
== نظارت بر شعب دادگاه نظامی زمان جنگ == | |||
=== در قانون === | |||
بر اساس [[ماده ۵۹۴ قانون آیین دادرسی کیفری]] (الحاقی ۰۸/۰۷/۱۳۹۳): «رئیس شعبه اول [[دادگاه تجدیدنظر نظامی زمان جنگ]]، بر کلیه شعب دادگاه‌ها و دادسرای نظامی زمان جنگ، نظارت و ریاست اداری دارد و در غیاب وی ریاست اداری به عهده معاون وی و در غیاب آنان با [[دادستان نظامی زمان جنگ]] حوزه قضائی مربوط است.» | |||
== مرجع پشتیبانی و تأمین امکانات مورد نیاز دادگاه نظامی زمان جنگ == | |||
بر اساس ماده ۵۹۰ قانون آیین دادرسی کیفری، دادگاه نظامی زمان جنگ با تجویز رئیس قوه قضاییه در محل قرارگاه‌های عملیاتی، مراکز استانها یا سایر مناطق مورد نیاز تشکیل می‌گردد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=نوآوری‌های قانون جدید آیین دادرسی کیفری مصوب 1394|ترجمه=|جلد=|سال=1395|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6280584|صفحه=|نام۱=محمد|نام خانوادگی۱=مصدق|چاپ=2}}</ref> | |||
=== در قانون === | |||
مطابق [[ماده ۵۹۶ قانون آیین دادرسی کیفری]] (الحاقی ۰۸/۰۷/۱۳۹۳): «پشتیبانی و تأمین کلیه امکانات مورد نیاز دادگاه‌های نظامی زمان جنگ بر عهده قرارگاه عملیاتی محل تشکیل دادگاه‌های مزبور است.» | |||
== انحلال دادگاه نظامی زمان جنگ == | |||
=== نحوه رسیدگی به پرونده‌های مربوط === | |||
==== در قانون ==== | |||
به موجب [[ماده ۵۹۵ قانون آیین دادرسی کیفری]] (الحاقی ۰۸/۰۷/۱۳۹۳): «پس از انحلال دادسرا و دادگاه‌های نظامی زمان جنگ، پرونده‌های مربوط حسب مورد در [[دادسرای نظامی|دادسرا]] و دادگاه‌های نظامی صالح برابر مقررات دادرسی زمان صلح رسیدگی می‌شود. | |||
تبصره- دادگاه‌های نظامی زمان جنگ، با تصویب رئیس قوه قضائیه منحل می‌شوند.» | |||
==== قلمرو حکم ==== | |||
منظور از پرونده‌های مزبور در این ماده، اعم از پرونده‌هایی است که در دادگاه نظامی زمان جنگ جریان داشته‌است و همچنین پرونده‌هایی است که مربوط به [[صلاحیت ذاتی|صلاحیت]] این دادگاه‌ها بوده‌است ولی پس از انحلال آنها تشکیل شده‌است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=نکته‌ها در قانون آیین دادرسی کیفری (ویرایش جدید)|ترجمه=|جلد=|سال=1397|ناشر=شهردانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6277656|صفحه=|نام۱=علی|نام خانوادگی۱=خالقی|چاپ=12}}</ref> | |||
== مواد مرتبط == | == مواد مرتبط == | ||
[[ماده ۵۹۰ قانون آیین دادرسی کیفری]] | [[ماده ۵۹۰ قانون آیین دادرسی کیفری]] | ||
[[ماده ۵۹۱ قانون آیین دادرسی کیفری]] | [[ماده ۵۹۱ قانون آیین دادرسی کیفری]] | ||
[[ماده ۵۹۲ قانون آیین دادرسی کیفری]] | |||
[[ماده ۵۹۳ قانون آیین دادرسی کیفری]] | |||
[[ماده ۵۹۴ قانون آیین دادرسی کیفری]] | |||
[[ماده ۵۹۵ قانون آیین دادرسی کیفری]] | |||
[[ماده ۵۹۶ قانون آیین دادرسی کیفری]] | |||
== منابع == | == منابع == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:دادگاه نظامی زمان جنگ]] | [[رده:دادگاه نظامی زمان جنگ]] | ||
[[رده:اصطلاحات آیین دادرسی کیفری]] | [[رده:اصطلاحات آیین دادرسی کیفری]] | ||
[[رده:اصطلاحات حقوق جزا]] | [[رده:اصطلاحات حقوق جزا]] | ||
[[رده:اصطلاحات قانون آیین دادرسی کیفری]] | [[رده:اصطلاحات قانون آیین دادرسی کیفری]] | ||
نسخهٔ ۱۱ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۲:۲۵
دادگاه‌های نظامی زمان جنگ، صلاحیت رسیدگی به جرائمی را دارند که یا از نظر ماهیت جرم یا از نظر مکان ارتکاب آن، ویژگی خاصی دارند که تشکیل این دادگاه‌ها را ایجاب می‌کنند. در واقع از نظر ماهیت، این جرائم باید از جمله جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی یا از جرائم مربوط به امور جنگی مرتبط با اقدامات عملیاتی باشند. از نظر مکان نیز کلیه جرائم ارتکابی در مناطق عملیاتی داخل در صلاحیت این دادگاه‌ها قرار می‌گیرند.[۱]پر واضح است که در همه این موارد مرتکب باید از افراد نظامی یا ملحق به نظامیان و جرم او نیز مرتبط با وظایف خاص نظامی یا انتظامی باشد.[۲]
به موجب ماده ۵۹۰ قانون آیین دادرسی کیفری (الحاقی ۰۸/۰۷/۱۳۹۳): «در زمان جنگ دادگاه‌های نظامی زمان جنگ با تصویب رئیس قوه قضائیه، به تعداد مورد نیاز و به منظور رسیدگی به جرائم مربوط به جنگ با رعایت ماده (۵۹۱) این قانون در محل قرارگاه‌های عملیاتی، مراکز استانها یا سایر مناطق مورد نیاز تشکیل می‌شود.
تبصره ۱ - حوزه قضائی دادگاه‌های نظامی زمان جنگ، حسب مقتضیات و شرایط جنگی با تصویب رئیس قوه قضائیه تعیین می‌شود.
تبصره ۲ - دادگاه‌های نظامی دو، نظامی یک و تجدیدنظر نظامی تا هنگام تشکیل دادگاه‌های نظامی زمان جنگ، حسب مورد برابر مقررات دادرسی زمان جنگ، به جرائم مربوط به جنگ رسیدگی می‌کنند.»
مرجع تشخیص زمان جنگ
مفهوم زمان جنگ در این ماده مشخص نشده‌است اما به نظر می‌رسد تشخیص این عنوان با ستاد کل نیروهای مسلح است که رئیس قوه قضائیه براساس این تشخیص، مجاز به تشکیل دادگاه‌های نظامی زمان جنگ است.[۳]
جرایم مربوط به جنگ
موارد
در قانون
مطابق ماده ۵۹۱ قانون آیین دادرسی کیفری (الحاقی ۰۸/۰۷/۱۳۹۳): «جرائم مربوط به جنگ که توسط نظامیان ارتکاب می‌یابد و در دادگاه زمان جنگ رسیدگی می‌شود، عبارتند از:
الف ـ کلیه جرائم ارتکابی در مناطق عملیاتی در حدود صلاحیت سازمان قضائی
ب ـ جرائم علیه امنیت داخلی و خارجی در حدود صلاحیت سازمان قضائی
پ ـ جرائم مربوط به امور جنگی مرتبط با اقدامات عملیاتی، گر چه محل وقوع آن خارج از مناطق عملیاتی باشد.»
جرائم علیه امنیت داخلی و خارجی
عبارت جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی، مفهومی کلی است و تعیین مصادیق آن دشوار است؛ بنابراین برای شناسایی جرائم علیه امنیت داخلی و خارجی باید به قوانین مراجعه کرد، بر این اساس می‌توان جرائم مندرج در مواد ۴۹۸ تا ۵۱۲ قانون مجازات اسلامی تعزیرات و مواد ۱۷ تا ۲۸ قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح مصوب ۱۳۸۲ را مشمول این عنوان دانست.[۴]
جرائم مربوط به امور جنگی مرتبط با اقدامات عملیاتی
جرایم مذکور نیز باید در حدود صلاحیت سازمان قضائی باشند؛ یعنی مرتکب از افراد نظامی یا ملحق به نظامیان باشد و جرم او نیز مرتبط با انجام وظایف خاص نظامی یا انتظامی باشد.[۵]
صلاحیت و آیین دادرسی
در قانون
به موجب ماده ۵۹۲ قانون آیین دادرسی کیفری (الحاقی ۰۸/۰۷/۱۳۹۳): «ترکیب، صلاحیت و آیین دادرسی دادسرا و دادگاه‌های نظامی زمان جنگ به ترتیب تعیین شده برای سایر دادگاه‌های نظامی است مگر آنکه در این قانون به نحو دیگری مقرر شود.»
نظارت بر شعب دادگاه نظامی زمان جنگ
در قانون
بر اساس ماده ۵۹۴ قانون آیین دادرسی کیفری (الحاقی ۰۸/۰۷/۱۳۹۳): «رئیس شعبه اول دادگاه تجدیدنظر نظامی زمان جنگ، بر کلیه شعب دادگاه‌ها و دادسرای نظامی زمان جنگ، نظارت و ریاست اداری دارد و در غیاب وی ریاست اداری به عهده معاون وی و در غیاب آنان با دادستان نظامی زمان جنگ حوزه قضائی مربوط است.»
مرجع پشتیبانی و تأمین امکانات مورد نیاز دادگاه نظامی زمان جنگ
بر اساس ماده ۵۹۰ قانون آیین دادرسی کیفری، دادگاه نظامی زمان جنگ با تجویز رئیس قوه قضاییه در محل قرارگاه‌های عملیاتی، مراکز استانها یا سایر مناطق مورد نیاز تشکیل می‌گردد.[۶]
در قانون
مطابق ماده ۵۹۶ قانون آیین دادرسی کیفری (الحاقی ۰۸/۰۷/۱۳۹۳): «پشتیبانی و تأمین کلیه امکانات مورد نیاز دادگاه‌های نظامی زمان جنگ بر عهده قرارگاه عملیاتی محل تشکیل دادگاه‌های مزبور است.»
انحلال دادگاه نظامی زمان جنگ
نحوه رسیدگی به پرونده‌های مربوط
در قانون
به موجب ماده ۵۹۵ قانون آیین دادرسی کیفری (الحاقی ۰۸/۰۷/۱۳۹۳): «پس از انحلال دادسرا و دادگاه‌های نظامی زمان جنگ، پرونده‌های مربوط حسب مورد در دادسرا و دادگاه‌های نظامی صالح برابر مقررات دادرسی زمان صلح رسیدگی می‌شود.
تبصره- دادگاه‌های نظامی زمان جنگ، با تصویب رئیس قوه قضائیه منحل می‌شوند.»
قلمرو حکم
منظور از پرونده‌های مزبور در این ماده، اعم از پرونده‌هایی است که در دادگاه نظامی زمان جنگ جریان داشته‌است و همچنین پرونده‌هایی است که مربوط به صلاحیت این دادگاه‌ها بوده‌است ولی پس از انحلال آنها تشکیل شده‌است.[۷]
مواد مرتبط
ماده ۵۹۰ قانون آیین دادرسی کیفری
ماده ۵۹۱ قانون آیین دادرسی کیفری
ماده ۵۹۲ قانون آیین دادرسی کیفری
ماده ۵۹۳ قانون آیین دادرسی کیفری
ماده ۵۹۴ قانون آیین دادرسی کیفری
ماده ۵۹۵ قانون آیین دادرسی کیفری
ماده ۵۹۶ قانون آیین دادرسی کیفری
منابع
- ↑ علی خالقی. نکته‌ها در قانون آیین دادرسی کیفری (ویرایش جدید). چاپ 12. شهردانش، 1397. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6277640
- ↑ علی خالقی. نکته‌ها در قانون آیین دادرسی کیفری (ویرایش جدید). چاپ 12. شهردانش، 1397. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6277644
- ↑ علی خالقی. نکته‌ها در قانون آیین دادرسی کیفری (ویرایش جدید). چاپ 12. شهردانش، 1397. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6277636
- ↑ علی خالقی. نکته‌ها در قانون آیین دادرسی کیفری (ویرایش جدید). چاپ 12. شهردانش، 1397. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6277648
- ↑ علی خالقی. نکته‌ها در قانون آیین دادرسی کیفری (ویرایش جدید). چاپ 12. شهردانش، 1397. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6277652
- ↑ محمد مصدق. نوآوری‌های قانون جدید آیین دادرسی کیفری مصوب 1394. چاپ 2. جنگل، 1395. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6280584
- ↑ علی خالقی. نکته‌ها در قانون آیین دادرسی کیفری (ویرایش جدید). چاپ 12. شهردانش، 1397. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6277656