ماده 248 قانون امور حسبی

ماده 248 قانون امور حسبی: در صورتی که ورثه ترکه را قبول نمایند هر یک مسئول اداء تمام دیون به نسبت سهم خود خواهند بود مگر اینکه ثابت کنند دیون ‌متوفی زاید بر ترکه بوده یا ثابت کنند که پس از فوت متوفی ترکه بدون تقصیر آن ها تلف شده و باقی مانده ترکه برای پرداخت دیون کافی نیست که در این ‌صورت نسبت به زائد از ترکه مسئول نخواهند بود.

مواد مرتبط

• ماده 226 قانون امور حسبی

توضیح واژگان

ورثه: به کسی می گویند که درصورت برخورداری از شرایط ارث و مبرا بودن از موانع ارث بری، ترکه میت به او انتقال می یابد.

ترکه: یعنی قسمت مثبت دارایی به جامانده از متوفی.

تقصیر: یعنی ترک کردن کاری که باید انجام می شد یا انجام کاری که نباید ترک می گردید.

دین: مال کلی ثابت در ذمه یک فرد، به نفع افراد دیگر را که به یکی از اسباب صحیح پدید می آید، دین می گویند.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

چنانچه ورثه، ترکه را بدون شرط قبول کرده باشند، طبق ماده 226 و 248 قانون امور حسبی مسئول پرداخت تام دیون متوفی هستند اعم از این که دارایی متوفی بیشتر از دیون او باشد یا کمتر از آن. مگر این که ثابت کنند دیون بیشتر از ترکه بوده است که البته اثبات این امر پس از قبول، آسان نیست زیرا قبول بدون شرط تحریر ترکه به وسیله وراث که معمولا نسبت به دارایی متوفی آگاهی دارد ظهور در این دارد که اموال باقیمانده از متوفی در حدی است که تکافوی دیون او را می کند این ظهور جز با وجود دلیل خلاف از بین نمی رود. در اصل قبول بدون شرط ترکه این اماره را به زیان وراث ایجاد می کند که ترکه به اندازه دیون در دسترسشان هست و می توانند از آن محل وفای به عهد کنند. پس اگر ثابت کنند که ترکه کافی نبوده یا از بین رفته است نسبت به دینی که بی محل مانده است مسئولیتی ندارند. لازم به ذکر است که وارثی که مالک ترکه است به اعتبار حق طلبکاران نسبت به آن امین می باشد و امین نسبت به تلف و نقص که بدون تعدی و تفریط او رخ داده باشد مسئول نمی باشد و قبول ترکه هم از طرف ورثه، به عهده گرفتن پرداخت دیون مورث به مقداری است که از ترکه حاصل می گردد نه آن که به طور مطلق دیون مورث را عهده دار شده باشند. بنابراین چنانچه تمام یا قسمتی از ترکه نزد ورثه بدون تعدی و تفریط تلف شود آنان مسئول نخواهند بود. اما در صورتی که تمام یا قسمتی از ترکه پس از قبول در اثر تعدی یا تفریط ورثه، تلف شود آنان ضامن می باشند و به مقدار ارزش ترکه مسئول پرداخت دیون هستند.

نکات توضیحی

ماده 248 قانون امور حسبی در رابطه با اثر قبول ترکه را مطرح می نماید. در این صورت هر کدام از ورثه نسبت به سهم الارث خود مسئول ادای تمام بدهی های مورث خواهند بود. ماترک وثیقه دیون متوفی است و روشن است که هر یک از ورثه مسئ.ل پرداخت تمام دیون متوفی مب اشد منتها به نسبت سهم الارث خود.حال اگر ورثه ثابت نمایند که بدهی متوفی از میزان ترکه بیش تر است نسبت به میزانی اضافی مسئولیتی نخواهند داشت.

رویه های قضایی

دادنامه شماره 24/13 مورخ 69/3/12 صادره از شعبه 24 دیوان عالی کشور مقرر می دارد: به موجب ماده 248 قانون امور حسبی در صورتی که ورثه ترکه را قبول نمایند هر یک مسئول ادای تمام دیون به نسبت سهم خود خواهند بود مگر این که ثابت کنند دیون زائد بر ترکه بوده است.

در نظریه مشورتی شماره 7/9134 مورخ 1380/10/5 اداره حقوقی قوه قضاییه نیز این گونه آمده است: در صورتی که ورثه ترکه را قبول نمایند برابر نص ماده 248 قانون امور حسبی هر یک مسئول ادای تمام دیون به نسبت سهم خود خواهند بود و چنانچه ورثه در این رابطه محکوم به پرداخت دیون مورث خود در حق دائن گردند و با صدور اجراییه از پرداخت دین استنکاف نمایند موضوع مشمول مقررات ماده 2 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب 1377 با رعایت تبصره ذیل آن خواهد بود.