ماده ۱۱۷۲ قانون مدنی

ماده ۱۱۷۲ قانون مدنی: هیچ‌یک از ابوین حق ندارند در مدتی که حضانت طفل به عهده آن‌ها است از نگاهداری او امتناع کنند. در صورت امتناع یکی از ابوین، حاکم باید به تقاضای دیگری یا به تقاضای قیم یا یکی از اقربا یا به تقاضای مدعی‌العموم، نگاهداری طفل را به هر یک از ابوین که حضانت به عهده او است الزام کند و در صورتی که الزام ممکن یا مؤثر نباشد حضانت را به خرج پدر و هرگاه پدر فوت شده باشد به خرج مادر تأمین کند.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۱۱۶۸ قانون مدنی
• ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی
• ماده ۱۱۷۰ قانون مدنی
• ماده ۱۱۷۱ قانون مدنی
• ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی
• ماده ۱۱۷۴ قانون مدنی
• ماده ۱۱۷۵ قانون مدنی
• ماده ۴ قانون حمایت خانواده
• ماده ۶ قانون حمایت خانواده

توضیح واژگان

منظور از «حضانت» در ماده ۱۱۷۲ قانون مدنی، نگهداری و تربیت طفل می‌باشد. همچنین «مدعی‌العموم»، به معنای صاحب منصبانی است که برای صیانت از حقوق عامه و نظارت در اجرای قانون‌ها، برابر مقررات خاص خود عمل می‌کنند و امروزه دادستان نام دارند.

نکات تفسیری دکترین ماده 1172 قانون مدنی

در خصوص ماده ۱۱۷۲ قانون مدنی باید گفت که در حقوق ایران، حضانت هم حق و هم تکلیف است و در آن طفل، ذینفع است؛ بنابراین، هرگونه توافق و تراضی بین والدین به ضرر طفل، فاقد اعتبار است. حضانت، تکلیفی است که ممکن است قانونگذار، بر عهده هریک از والدین طفل قرار دهد؛ بنابراین نمی‌توان از اتیان چنین تکلیفی، امتناع نموده؛ و نیز حضانت، قابل اسقاط نیست.

به عقیده برخی حقوقدانان، تعقیب شخصی که از قبول تکلیف حضانت، خودداری نماید، امکان پذیر است.

گفتنی است نمی‌توان مخارج حضانت را از اموال طفل تأمین نمود، هزینه حضانت بر عهده پدر بوده، و در صورت فوت او، باید توسط مادر کودک تأمین گردد. همچنین شایان ذکر است که کودکی که توانایی کار کردن را دارد، اما تأمین رشد روحی و ادامه تحصیل او مانع کار کردن است، می‌تواند از پدر، نفقه بگیرد.

مطالعات فقهی

سوابق فقهی

در خصوص حضانت، در فقه امامیه، سه قول مطرح است:

1. قول اول این است که حضانت حق حاضن است و از این جهت آن را قابل اسقاط دانسته‌اند.
2. قول دوم بیانگر این است که حضانت هم حق و هم تکلیف والدین است.
3. قول سوم این است که در این خصوص میان پدر و مادر تفاوت وجود دارد، به این صورت که حضانت نسبت به مادر حق است و نسبت به پدر هم حق و هم تکلیف است.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 1172 قانون مدنی

1. حضانت کودک در دوران مشخصی بر عهده یکی از والدین است و نمی‌توانند از این وظیفه امتناع کنند.
2. اگر یکی از والدین از انجام حضانت امتناع کند، حاکم می‌تواند به تقاضای والد دیگر یا قیم یا اقربا یا مدعی‌العموم مداخله کند.
3. حاکم قادر است حضانت را به والد مسئول تحمیل کند.
4. در صورتی که والد مسئول ملزم نشود یا الزام مؤثر نباشد، تأمین حضانت به خرج پدر انجام می‌شود.
5. اگر پدر فوت کند، تأمین حضانت به خرج مادر صورت می‌گیرد.
6. امکان دخالت قیم، اقربا یا مدعی‌العموم در پروسه حضانت وجود دارد.

رویه های قضایی

• رای دادگاه درباره تاثیر توافق بر سلب حضانت (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۲۴۰۲۰۷۲)

• با استناد به نظریه مشورتی شماره ۱۳۴۷/۷ مورخه ۱۳۶۱/۴/۱ اداره حقوقی قوه قضاییه، حضانت قابل اسقاط نیست.
• به موجب نظریه مشورتی شماره ۳۵۴۹/۷ مورخه ۱۳۷۷/۷/۶ اداره حقوقی قوه قضاییه، ابوین طفل، می‌توانند با تراضی هم، حضانت وی را به یکدیگر بسپارند؛ اما حق تعیین ثالث را، جهت حضانت فرزند خود ندارند.
• رای دادگاه درباره امتناع مادر از پذیرش حضانت (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۲۴۰۲۰۸۰)
• نظریه شماره 1197/95/7 مورخ 1395/05/24 اداره کل حقوقی قوه قضاییه

انتقادات

عده‌ای ضمانت اجرای موجود در ماده ۱۱۷۲ قانون مدنی را برای حفظ حقوق کودک کافی نمی‌دانند و به ضرورت نظارت و دخالت دولت در امر حضانت کودک معتقدند.

پایان نامه و رساله های مرتبط

• تعریف مفهومی مصلحت تعیین و تشخیص مصادیق مصلحت در قلمرو حضانت

مقالات مرتبط

• بررسی وضعیت حقوقی و فقهی قرارداد کارآزمایی بالینی