ماده ۱۵۳ قانون آیین دادرسی کیفری
ماده ۱۵۳ قانون آیین دادرسی کیفری: مقامات و مأموران وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، مؤسسات دولتی، شرکتهای دولتی، مؤسسات یا نهادهای عمومی غیردولتی و نهادها و شرکتهای وابسته به آنها، سازمان‌های نظامی و انتظامی، بانکها و مؤسسات مالی و اعتباری، دفاتر اسناد رسمی و دستگاه‌هایی که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر نام است مکلفند اسباب، ادله و اطلاعات راجع به جرم و آن قسمت از اوراق و اسناد و دفاتری را که مراجعه به آنها برای تحقیق امر کیفری لازم است، به درخواست مرجع قضائی در دسترس آنان قرار دهند، مگر در مورد اسناد سری و به کلی سری که این درخواست باید با موافقت رئیس قوه قضائیه باشد. متخلف از این ماده، در صورتی که عمل وی برای خلاصی متهم از محاکمه و محکومیت نباشد، حسب مورد به انفصال موقت از خدمات دولتی یا عمومی از سه ماه تا یک سال محکوم می‌شود.
تبصره - در خصوص اسناد سری و به کلی سری مربوط به نیروهای مسلح رئیس قوه قضائیه می‌تواند اختیار خود را به رئیس سازمان قضائی نیروهای مسلح تفویض کند.
مواد مرتبط
توضیح واژگان
«اسناد سری دولتی»، اسنادی هستند که افشای آنها با مصالح دولت یا مملکت مغایر است، «اسناد محرمانه» نیز اسنادی اند که افشاء آنها با مصالح خاص اداری سازمان‌های دولتی مغایرت داشته باشد.[۱]
پیشینه
سابقاً ماده ۱۰۵ قانون آیین دادرسی کیفری (مصوب ۱۳۷۸) در این خصوص وضع شده بود.[۲]
فلسفه و مبانی نظری
در راستای تکمیل امکانات دادستان در خصوص تعقیب دعاوی و توانایی وی در هر گونه اقدامی علیه متهم، الزام تمام نهادها و ادارات در پاسخگویی به سوالات وی را نیز باید از جمله این اقدامات تلقی کرد.[۳]
نکات تفسیری دکترین ماده 153 قانون آیین دادرسی کیفری
ماده فوق با توجه به صلاحیت اصلی سازمان قضایی کشور در خصوص کشف جرم و تعقیب متهمین، لزوم همکاری عام تمام موسسات، وزارتخانه‌ها و سازمان‌های دولتی برای کشف و تعقیب جرایم را تصریح نموده‌است،[۴]البته در خصوص ارائه اسناد سری با احتیاط برخورد شده و به لزوم اجازه رئیس قوه قضاییه تصریح شده‌است.[۵]
همچنین در خصوص ماده فوق، عده ای معتقدند مقامات دولتی در فرض خودداری از ارائه اسباب و آلات جرم به مرجع قضایی از حیث مقام و سمت اداری خود قابل مجازات هستند.[۶] تکلیف مقرر در این ماده، منحصر به اشخاص و مأموران دولتی و عمومی است و اشخاص و شرکتهای عادی را در بر نمی‌گیرد.[۷]
مراجع دولتی مورد بحث در این ماده، ممکن است به طرق مختلفی از ابراز اسناد مورد تقاضا امتناع کنند:
- ادعای عدم وجود خارجی این اسناد
- خودداری از ارسال اسناد غیر سری بدون ارائه پاسخی به مراجع قضایی
- ارسال بخش غیر مفید اسناد و…[۸]
متخلف از ماده فوق را در فرض انگیزه خلاصی متهم از محاکمه و محکومیت، باید مشمول ماده ۵۵۴ قانون مجازات اسلامی دانست.[۹]
نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 153 قانون آیین دادرسی کیفری
 | محتوای مندرج در این قسمت توسط هوش مصنوعی تولید شده است. |
- مقامات و مأموران دولتی و مؤسسات مکلف به ارائه اطلاعات به مراجع قضائی هستند.
- ارائه اسناد و اطلاعات نباید شامل اسناد سری و به کلی سری باشد مگر با موافقت رئیس قوه قضائیه.
- تخلف از ارائه اطلاعات در صورت عدم خلاصی متهم، موجب انفصال موقت از خدمات می‌شود.
- مدت انفصال موقت بین سه ماه تا یک سال تعیین شده است.
- رئیس قوه قضائیه می‌تواند اختیار بررسی اسناد سری مربوط به نیروهای مسلح را به رئیس سازمان قضائی نیروهای مسلح تفویض کند.
رویه های قضایی
به موجب نظریه 7/3240 - 1384/5/10 اداره حقوقی "با توجه به این که سازمان بازرسی کل کشور از مراجع قضایی مورد نظر نمی‌باشد، این سازمان نمی‌تواند مدارک مذکور در این ماده را از مراجع مورد بحث مطالبه نماید."[۱۰]
انتقادات
عده ای معتقدند در وضع این ماده به ماده ۵۷۶ قانون مجازات اسلامی توجهی نشده‌است.[۱۱]
منابع
- ↑ عباس زراعت و علی مهاجری. آیین دادرسی کیفری (جلد اول). چاپ 3. فکرسازان، 1386. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 483592
- ↑ عباس زراعت و علی مهاجری. آیین دادرسی کیفری (جلد اول). چاپ 3. فکرسازان، 1386. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 483596
- ↑ علی حسین نجفی ابرندآبادی. تازه‌های علوم جنایی (مجموعه مقالات). چاپ 1. میزان، 1388. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1782000
- ↑ سیدجلال الدین مدنی. آیین دادرسی کیفری (جلد اول و دوم) (از وقوع جرم تا اجرای حکم، دادسرا، مراحل کشف، تحقیق و تعقیب، دادگاه کیفری عمومی، دادگاه کیفری استان، تجدیدنظر، شعب تشخیص، فرجام، دعاوی ناشی از جرم، احکام و قرارهای کیفری، ادله اثبات جرم، وظایف قضات، وکلا و ضابطین دادگستری). چاپ 4. پایدار، 1387. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 890736
- ↑ سیدجلال الدین مدنی. آیین دادرسی کیفری (جلد اول و دوم) (از وقوع جرم تا اجرای حکم، دادسرا، مراحل کشف، تحقیق و تعقیب، دادگاه کیفری عمومی، دادگاه کیفری استان، تجدیدنظر، شعب تشخیص، فرجام، دعاوی ناشی از جرم، احکام و قرارهای کیفری، ادله اثبات جرم، وظایف قضات، وکلا و ضابطین دادگستری). چاپ 4. پایدار، 1387. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 890756
- ↑ عباس زراعت و علی مهاجری. آیین دادرسی کیفری (جلد اول). چاپ 3. فکرسازان، 1386. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 483604
- ↑ عباس زراعت، حمیدرضا حاجی زاده و یاسر متولی جعفرآبادی. قانون آیین دادرسی کیفری در نظم حقوقی کنونی. چاپ 2. خط سوم، 1384. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 637240
- ↑ سیدجلال الدین مدنی. آیین دادرسی کیفری (جلد اول و دوم) (از وقوع جرم تا اجرای حکم، دادسرا، مراحل کشف، تحقیق و تعقیب، دادگاه کیفری عمومی، دادگاه کیفری استان، تجدیدنظر، شعب تشخیص، فرجام، دعاوی ناشی از جرم، احکام و قرارهای کیفری، ادله اثبات جرم، وظایف قضات، وکلا و ضابطین دادگستری). چاپ 4. پایدار، 1387. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 890764
- ↑ علی خالقی. نکته‌ها در قانون آیین دادرسی کیفری. چاپ 1. موسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش، 1393. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4681172
- ↑ مجموعه قوانین و مقررات آیین دادرسی کیفری (جلد اول). چاپ 11. معاونت حقوقی ریاست جمهوری، 1390. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 493220
- ↑ عباس زراعت، حمیدرضا حاجی زاده و یاسر متولی جعفرآبادی. قانون آیین دادرسی کیفری در نظم حقوقی کنونی. چاپ 2. خط سوم، 1384. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 637228