بدل موقوفه

حکم بدل موقوفه در ماده ۹۰ قانون مدنی پیش‌بینی شده است و به موجب آن، عین موقوفه در مورد جواز بیع، به اقرب به غرض واقف تبدیل می‌شود، زیرا هدف واقف، حبس اصل مال به منظور تسبیل منفعت آن بوده‌ است؛ به همین جهت در مورد جواز بیع، عین موقوفه باید به اقرب به غرض واقف تبدیل شود، هر چند واقف، حین انشای وقف، چنین امری را پیش‌بینی ننموده باشد. در صورت فروش موقوفه، باید با بهای آن، ملک دیگری خریداری شده و با همان شرایط و کیفیت و در همان جهت مصرف، وقف گردد، به عبارتی با فروش موقوفه، زمینه نهادی که واقف، بنا نموده از بین نرفته و نمی‌توان اصالت مالی را که وی وقف نموده زیر سؤال برد؛ در نتیجه بهای فروش مال مزبور نیز وقف بوده و باید صرف خرید مالی شود که اقرب به غرض واقف است، بنابراین مالی که با بهای فروش موقوفه، خریداری می‌گردد، وقف بوده و هیچ‌گاه آزاد نخواهد شد.

گفتنی است همه احکام و مقررات وقف، در مورد بدل موقوفه نیز جاری است.

مواد مرتبط

• ماده ۸۸ قانون مدنی

• ماده ۸۹ قانون مدنی

• ماده ۹۰ قانون مدنی

• ماده ۳۴۹ قانون مدنی

مصادیق

• اگر ملک موقوفه، جهت سکونت، استحمام، تدریس یا زراعت وقف گردیده باشد؛ بدل موقوفه نیز باید در جهات یاد شده مورد انتفاع قرار گیرد.
• اگر ملکی که برای سکونت دانشجویان وقف گردیده، تخریب گردد و سپس به فروش برسد؛ ملکی که با بهای آن خریداری می‌شود؛ باید قابلیت تحقق منظور واقف را داشته باشد.

در فقه

• اگر اثاث حسینیه ای که متروک مانده در آن مکان یا حسینیه دیگر، قابل استفاده نباشد؛ باید فروخته شده و بهای آن اموال، صرف مقاصد مکان موقوفه شود.

• اگر مغازه ای برای تأمین مخارج مسجدی وقف گردد و آن مسجد خراب شود؛ می‌توان عواید مغازه را برای مسجد دیگری هزینه نمود.

در رویه‌ قضایی

• به موجب دادنامه شماره ۶۷۳ مورخه ۱۳۶۹/۱۲/۵ شعبه ۲۳ دیوان عالی کشور، اگر موقوفه در مسیر خیابان سازی قرار داشته باشد؛ شهرداری موظف است بهای آن را پرداخته تا اداره اوقاف، جهت تبدیل به اقرب به غرض واقف، اقدام نماید.

• به موجب نظریه مشورتی شماره ۲۲۳۴/۷ مورخه ۱۳۷۸/۶/۱ اداره حقوقی قوه قضاییه، جهت تبدیل موقوفه، اخذ مجوز از سازمان اوقاف و امور خیریه ضروری است.

جستارهای وابسته

• بیع وقف

• وقف