ماده ۳۳۴ قانون مدنی

ماده ۳۳۴ قانون مدنی: مالک یا متصرف حیوان مسئول خساراتی نیست که از ناحیهٔ آن حیوان وارد می‌شود مگر این که در حفظ حیوان تقصیر کرده باشد لیکن در هر حال اگر حیوان به واسطهٔ عمل کسی منشأ ضرر گردد فاعل آن عمل، مسئول خسارات وارده خواهد بود.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۳۳۱ قانون مدنی
• ماده ۵۲۲ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)
• ماده ۵۲۴ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)

توضیح واژگان

• «تقصیر» یعنی خودداری از انجام کاری که ترک آن کار، مستلزم سهل انگاری و بی احتیاطی است.
• «ضرر» به این معناست که در اموال شخص، نقصی ایجاد شود یا اینکه منافع مسلم او از دست برود یا سلامت جسمی و روحی یا حیثیت وی یا به‌طور کلی سرمایه‌های مادی و معنوی وی خدشه‌دار شود.

مطالعات تطبیقی

• ماده ۱۳۸۵ قانون مدنی فرانسه، مالک حیوان را مسئول جبران زیان‌هایی دانسته که در نتیجه عمل او، به دیگران وارد گردیده‌ است.
• ماده ۱۲۴۳ قانون مدنی جدید فرانسه مسئولیت مالک حیوان را به زمان فرار و گم شدن حیوان نیز تسری داده‌ است.
• به موجب ماده ۱۷۶ قانون مدنی مصر، مسئول محافظت از حیوان حتی اگر مالک آن نباشد؛ در مقابل زیان‌هایی که توسط حیوان حفاظت او به دیگران وارد می‌گردد، ضامن است، مگر اینکه قادر به دفع ضررهای مزبور نباشد.

نکات تفسیری دکترین ماده ۳۳۴ قانون مدنی

فعل زیانبار، به اعتبار فاعل مستقیم آن، بدین شرح تقسیم‌بندی می‌گردد: فعل شخص، فعل حیوان، فعل اشیاء و فعل غیر. در رابطه با فعل حیوان یا اشیا، ضرر از عمل مستقیم حیوان و در مواردی اشیا تولید می‌گردد؛ اما در واقع دارنده یا مالک آنان، ضمان را می‌پذیرد، در رابطه با مسئولیت ناشی از حیوان یا اشیا باید گفت که عنوان دارنده، تنها به مالک تعلق نمی‌گیرد؛ بلکه شخصی که حیوان یا شیء، تحت اختیار و سلطه او قرار دارد نیز، دارنده به‌شمار می‌آید.

در حقوق ایران، در رابطه با مسئولیت ناشی از فعل حیوان، نظریه تقصیر حاکم بوده و مسئولیت دارنده، زمانی اثبات می‌گردد که تقصیر او در نگهداری آن حیوان، محرز گردد، بنابراین در صورتی باید دارنده را مسئول زیان‌های ناشی از عمل حیوان دانست که زیان دیده بتواند تقصیر او را در مراقبت از آن حیوان به اثبات برساند.

مفاد ماده ۳۳۴ قانون مدنی، از مصادیق ترک تحفظ است.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده ۳۳۴ قانون مدنی

1. مالک یا متصرف حیوان مسئول خسارات نیست، مگر در صورت تقصیر در حفظ حیوان.
2. اصل بر این است که خسارات ناشی از حیوان به مالک یا متصرف نسبت داده نمی‌شود.
3. اگر حیوان به دلیل عمل شخص ثالثی منشأ ضرر شود، آن شخص مسئول خسارات خواهد بود.
4. اثبات تقصیر در نگهداری حیوان برای مسئول شناختن مالک یا متصرف ضروری است.
5. تفکیک بین مسئولیت مالک یا متصرف و مسئولیت عامل خسارت در ماده ۳۳۴ قانون مدنی به وضوح بیان شده‌است.

مطالعات فقهی

سوابق فقهی

• راکب حیوان، مسئول خساراتی است که آن چهارپا، با دست‌هایش به دیگران وارد می‌نماید، اگر چه مستند به تفریط او نباشد و اگر راکب حیوان به صورت برعکس، سوار او شود؛ در این صورت مسئول زیان‌هایی است که آن حیوان، با پاهایش به دیگران وارد می‌نماید.

رویه‌های قضایی

• به موجب دادنامه شماره ۷۹۴ مورخه ۱۳۶۸/۸/۹ شعبه ۱۸ دیوان عالی کشور، مالک یا متصرف حیوان مسئول خساراتی نیست که از ناحیهٔ آن حیوان وارد می‌شود مگر این که در حفظ حیوان تقصیر کرده باشد.

مصادیق و نمونه‌ها

• اگر شخصی با اذن صاحب ملک، به منزل او وارد گردیده و توسط سگی که در آن مکان بوده یا بعداً وارد گردیده، آسیب ببیند؛ در این صورت مالک ضامن است.
• اگر مالک حیوان، بند را از گردن رها نماید و بر اثر عمل وی، آن چهارپا فرار نماید؛ در این صورت مالک ضامن است.

پایان‌نامه و رساله‌های مرتبط

• مسئولیت مدنی ناشی از نگهداری و مالکیت حیوانات اهلی و وحشی در حقوق ایران و انگلستان
• تاثیر جهل بر مسیولیت غاصب

مقالات مرتبط

• تحلیل مسئولیت مدنی سبب و مباشر در نظام حقوقی
• نقض تعهد به اطلاع‌رسانی در روابط قراردادی اشخاص در حقوق ایران و انگلستان
• اهداف و مبانی جبران خسارت ناشی از نقض قرارداد با تأکید بر آرای قضایی
• مفاهیم اصلی و مبنای مسئولیت عرضه‌کنندگان کالا بر اساس قانون حمایت از مصرف‌کنندگان مصوب ۱۳۸۸ و مقایسه آن با دستور العمل اتحادیه اروپا
• اخلاقی بودن مسئولیت مدنی محض
• نگرش تحلیلی بر نقش تقصیر در ضمان ناشی از تسبیب در فقه اسلامی و حقوق ایران‏
• مسئولیت دولت یا حکومت: تبیین مبانی آن در آموزه‌های فقه و حقوق کیفری ایران
• روشهای تحلیلی حقوق‌دانان برجسته ایران مقابله روش تحلیل حقوقی عدالت محور با روش اصولی
• تحول در مسئولیت مدنی پزشک: بازگشت افراطی به نظریۀ تقصیر
• قواعد عام مسئولیت مدنی در حقوق انگلستان با نگاهی به حقوق ایران
• ماهیت و مبنای مسئولیت مدنی ناشی از هوش مصنوعی در حقوق ایران و کشورهای اتحادیة اروپا
• حیوانات الکترونیکی؛ بررسی تطبیقی امکان استفاده از چارچوب مسئولیت حیوانات، نسبت به هوش مصنوعی در حقوق ایران و ایالات متحده آمریکا
• اصل تقسیم خسارت بر اساس میزان تأثیر رفتار مرتکبان؛ مبانی، شرایط اعمال و قلمرو اصل در حقوق ایران
• ورود دیوان عالی کشور به امور ماهوی
• یگانگی یا دوگانگی تسبیب در حقوق مدنی و کیفری
• چالش‌های مسئولیت مدنی هوش مصنوعی در نظام حقوقی ایران؛ با نگاهی به مقررات‌گذاری در اتحادیه اروپا
• مسئولیت مدنی ناشی از خطرهای ناشناختۀ فراورده در حقوق ایران و فقه امامیه
• مطالعه تطبیقی و تحلیلی مفهوم و جایگاه طرف ثالث قرارداد
• جایگاه قصد فعل در مسئولیت مدنی
• تأثیر قوّه قاهره در قتل و جرح ناشی از ترک فعل
• تبعیّت مسئولیّت قراردادی از اراده طرفین در قانون مدنی ایران