نظریه شماره 7/1400/1085 مورخ 1401/01/31 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره مسؤولیت عاقله و پرداخت دیه از بیت المال
چکیده نظریه شماره 7/1400/1085 مورخ 1401/01/31 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره مسؤولیت عاقله و پرداخت دیه از بیت المال: علی رغم اینکه مواد ۳ و ۲۲ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی،امکان بازداشت محکوم علیه تا استیفا طلب را در نظر گرفته و نیازی به استناد به قانون مجازات اسلامی نیست؛ اما مسؤولیت عاقله به پرداخت دیه، نه ناشی از جرم یا مسؤولیت کیفری، بلکه ناشی از حکم تکلیفی قانونگذار است فلذا مبنایی برای جلب و بازداشت عاقله وجود ندارد. در ثانی در فرض عدم دسترسی به عاقله یا عدم تمکن مالی وی، با توجه به اینکه هدف از مسؤولیت عاقله و بیت المال جلوگیری از هدر رفتن خون انسان است؛ پرداخت دیه از بیت المال صورت می گیرد.
 | |
| شماره نظریه | ۷/۱۴۰۰/۱۰۸۵ |
|---|---|
| شماره پرونده | ۱۴۰۰-۱۸۶/۱-۱۰۸۵ |
| تاریخ نظریه | ۱۴۰۱/۰۱/۳۱ |
| موضوع نظریه | قانون مجازات اسلامی |
| محور نظریه | مسؤولیت عاقله |
استعلام
در پرونده ایراد صدمه بدنی غیر عمدی ناشی از بی احتیاطی در امر رانندگی با دوچرخه، عاقله طفل که محکوم به پرداخت دیه شده اند، از اجرای حکم امتناع می کنند. آیا جلب آنان در اجرای ماده ۶۹۶ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) ممکن است؟ آیا عدم شناسایی محل اسکان عاقله به دلیل تبعه خارجی بودن آن ها بعد از صدور حکم محکومیت و عدم دسترسی به اموال آن ها می تواند از موجبات اعمال ماده ۴۷۰ قانون مجازات اسلامی باشد و حکم به پرداخت دیه از بیت المال صادر شود؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه
اولا، با توجه به مواد ۳ و ۲۲ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب ۱۳۹۴ و انطباق آن با ماده ۶۹۶ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مصوب ۱۳۷۵، نیازی به استناد به ماده ۶۹۶ این قانون وجود ندارد.
ثانیا، مسؤولیت عاقله به پرداخت دیه، ناشی از قانون و یک حکم تکلیفی است؛ و نه ناشی از جرم یا مسؤولیت کیفری؛ بنابراین مجوز قانونی برای جلب و بازداشت عاقله وجود ندارد.
ثالثا، نظر به اینکه هدف ازمسؤولیت عاقله و بیت المال جلوگیری از هدر رفتن خون انسان است؛ بنابراین در صورتی که امکان دسترسی به عاقله و یا اموال وی وجود نداشته باشد و به این علت امکان وصول دیه از وی مقدور نگردد، با اخذ ملاک از مواد ۴۳۵، ۴۶۹ و ۴۷۰ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ که عدم دسترسی به عاقله را در ردیف عدم تمکن مالی قرار داده است، فرض سؤال که به علت عدم دسترسی به عاقله و اموال وی امکان اخذ دیه از آنان وجود ندارد، مشمول مقررات ماده ۴۷۰ قانون فوق الذکر است و پرداخت دیه از بیت المال بلا اشکال است.
مواد مرتبط
- ماده 3 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب 1394
- ماده 22 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب 1394
- ماده 696 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)
- ماده ۴۷۰ قانون مجازات اسلامی
- ماده ۴۳۵ قانون مجازات اسلامی
- ماده ۴۶۹ قانون مجازات اسلامی